Connessioni sociali

Introduction

Social connection is intended as the feeling that you belong to a group and generally feel close to other people. Scientific evidence strongly suggests that this is a core psychological need, essential to feeling satisfied with one's life.

As an example, Harvard University's Centre for Adult Development launched one of the longest scientific experiments In (Mineo, 2017)(), which is still ongoing. Year by year, they interviewed the same research participants (over 700!) about their health, well-being, and personal lives, and they also had access to their medical records, used imaging, and talked to their family members. More than 70 years of research have shown that people who have stronger family, friends and community ties are healthier and more likely to have better well-being and longer lives. In the company of loved ones, we cope with adversities more easily and feel them less stressful. Intimate, supportive relationships act as a "buffer" against discomfort.

In the framework of the IKIGAI55 project interviews were conducted with trainers and senior sports practitioners in 6 countries. The results reinforced the importance of social bonds:

To the question: "What do you think motivates most of your older students to engage in regular training?” Many trainers pointed out that older people tend to isolate themselves, they have fewer habits linking them with the external world.

Benefits of social connection in sports or training environment

Physical group activity can be much more than sport. Classes can become spaces where people can meet regularly, sharing common interests and creating lasting relationships. This sense of belonging to a community is crucial for emotional and social well-being. For many adults, especially the elderly, social isolation can be a significant problem. Physical activity classes offer an opportunity to get out of the house and interact with other people, thus reducing the risk of isolation and loneliness.

Let's' have a look at some of the benefits of social connection in sports or training environment and how they manifest in such settings:

• Fighting isolation and loneliness: As individuals age, they often experience increased isolation due to life changes such as retirement, relocation, or the loss of social networks. A sports or training class provides an opportunity for seniors to connect with others who share similar interests and challenges. Engaging in physical activities alongside peers can help reduce feelings of loneliness, promote social interaction, and create new friendships.
• Building a sense of belonging: Participating in a group fitness or sports class creates a sense of belonging, which is particularly important for older adults. Regular attendance fosters familiarity among group members, and seniors begin to feel part of a supportive community. This connection boosts their emotional well-being, as they feel they are not only improving their physical health but also forming meaningful social bonds.
• Motivation through peer support: Social connection in a fitness setting often translates to increased motivation. When adults or seniors exercise in groups, they are more likely to encourage and support each other, celebrating small wins and progress along the way. This positive reinforcement from peers can be more motivating than working out alone, especially for seniors who may be hesitant or insecure about their abilities. Knowing that others are on a similar journey fosters perseverance.
• Emotional and psychological benefits: The emotional and psychological benefits of social connection in a training environment extend beyond fitness. Being part of a group that shares a common goal enhances self-esteem and reduces anxiety, particularly for older adults who might be concerned about their health or physical limitations. These interactions provide a sense of purpose and fulfilment, which positively impacts mental health.
• Fostering intergenerational bonds: In some sports environments, there may be opportunities for intergenerational interaction, with adults of various ages participating together. This dynamic enriches the experience for older adults, as they can share their life experiences and wisdom, while also learning from younger participants. These connections enhance mutual respect, learning, and understanding, enhancing the social fabric of the group.
• Group cohesion and accountability: Social connections boost group cohesion, which makes participants feel more committed to the group and to their own fitness goals. Seniors are more likely to attend classes regularly when they know they are part of a connected group where their presence is noticed and valued. This accountability can lead to better consistency and long-term adherence to fitness programs.
• Shared experiences and overcoming challenges together: For seniors, engaging in physical activity may sometimes present challenges, such as adjusting to new routines or dealing with age-related health issues. When they participate in a group setting, they realise they are not alone in facing these challenges. Sharing experiences with others in similar circumstances makes it easier to cope and can turn physical challenges into opportunities for collective growth and support.

Participating in this type of activity can also be a learning opportunity. Adults can acquire new motor skills, learn more about their bodies and develop greater self-awareness. In addition, sharing experiences and knowledge within the group enriches all participants. Regular participation in activities helps develop positive routines and establish a sense of discipline and responsibility

Practical example for creating social connection

For a simple and easy example of creating social connection in a group of adults or elderly people in a training or sports environment, have a look at this structured partner-based exercise session that incorporates interaction, teamwork, and shared goals:

• Warm-up with introductions (5-10 minutes):

  Before starting the session, the trainer can facilitate a brief icebreaker or introduction round. Each participant pairs up with someone they don't know well and exchanges names, a fun fact, or something simple like their favourite hobby or why they joined the class.

  Purpose: this helps break the ice and creates a comfortable social atmosphere right from the start.

• Partner-based exercise stations (30-40 minutes):

  The class is divided into pairs or small groups, and each station in the circuit involves a partner-based exercise. For example:

  • Ball Pass: Partners stand a few feet apart and pass a medicine ball back and forth, alternating between chest passes and overhead passes.
  • Assisted Balance Exercises: One participant provides light support while the other performs balance exercises (e.g., standing on one leg).
  • Tandem Walking: Partners walk side by side, one giving gentle guidance to improve balance or posture.
  • Resistance Band Pulls: Partners face each other, pulling opposite ends of a resistance band, building strength while requiring cooperation and coordination.

  Purpose: each exercise requires communication, cooperation, and mutual support, creating a shared experience where participants rely on and help each other.

• Cool-down with group reflection (5-10 minutes):

  After the main workout, participants gather in a circle for a cool-down stretch. During this time, the trainer invites the group to reflect briefly on their experience: “What was your favourite exercise today?” or “How did your partner help you stay motivated?”

  Purpose: sharing reflections helps create a sense of group cohesion, as participants realise they all faced similar challenges and supported each other through them.

This can be a good “social” exercise because it fosters:

Shared Goals: partnering participants with a common goal fosters cooperation, trust, and camaraderie.

Social Interaction: structured opportunities to communicate and support each other lead to meaningful social interactions.

Positive Reinforcement: encouraging praise and mutual support builds a positive, inclusive atmosphere where participants feel valued and connected.

Introducción

El sentimiento de pertenencia es como sentir que un individuo es parte de un grupo y que está rodeado de personas con las que puede contar. La ciencia lo deja muy claro: está comprobado que es una necesidad psicológica, imprescindible para sentirnos bien y felices con la vida.

Como ejemplo, el Centro para el Desarrollo de Adultos de la Universidad de Harvard lanzó uno de los experimentos científicos de más larga duración (Mineo, 2017), que lleva más de 70 años en marcha y todavía continúa. Año tras año, entrevistan a los mismos 700 participantes sobre su salud, bienestar y vida personal. También revisan su historial médico, realizan pruebas de diagnóstico por imágenes y hablan con sus familiares. Años de investigación muestran que las personas que tienen familiares, amigos y vínculos fuertes con su comunidad son más saludables y tienen más probabilidades de vivir mejor y más tiempo. Estar con quienes amamos nos ayuda a afrontar la adversidad con mayor facilidad y con menos estrés. Las relaciones con las personas más cercanas a nosotros y el apoyo social actúan como un “amortiguador” para proteger al individuo de la soledad y la depresión.

En el proyecto IKIGAI55 se realizaron entrevistas a entrenadores y deportistas mayores de 55 años en 6 países. Los resultados destacaron la importancia de la interacción social:

Cuando se les preguntó: "¿Qué crees que motiva a tus estudiantes mayores a ir al gimnasio regularmente?", muchos entrenadores respondieron que era "socializar, ya que las personas mayores tienden a aislarse y tienen pocos hábitos que los mantengan conectados con el mundo exterior".

Actividad física grupal: motivación y socialización en el entrenamiento

No sorprende a nadie cuando decimos que el deporte es bueno para la salud. Pero la actividad física en grupo puede ser mucho más que simplemente practicar deportes. Las clases se convierten en espacios donde las personas pueden reunirse regularmente, compartir intereses comunes y crear contacto social. El sentimiento de pertenencia a una comunidad es fundamental para el bienestar emocional y social, ya que la soledad, especialmente entre las personas mayores, es un factor de riesgo con graves consecuencias para su salud. Las clases de gimnasia son una buena oportunidad para salir de casa y socializar con otras personas, combatiendo así el riesgo de soledad y fortaleciendo los vínculos interpersonales. Por tanto, contar con una red de apoyo en el deporte es como tener un “empujón” extra para alcanzar el éxito.

Veamos algunos de los beneficios de tener un buen entorno social en el deporte:

• Combatir el aislamiento y la soledad: a medida que pasan los años, muchas personas suelen sentirse más solas, ya sea por la jubilación, por un cambio de casa o por estar separadas de sus contactos sociales. Tomar una clase de fitness es una excelente manera para que los adultos mayores de 55 años se conecten con otras personas que comparten los mismos intereses y desafíos. Entrenar junto a amigos y compañeros ayuda a reducir la sensación de soledad, fomenta la interacción social e incluso puede dar lugar a nuevas amistade..
• Sentirse parte de un equipo: entrenar con un grupo te da un sentido de pertenencia, lo que es particularmente importante para los adultos mayores de 55 años. La participación regular en clases crea vínculos entre los miembros del grupo y los practicantes comienzan a sentirse parte de una comunidad de apoyo. Esta conexión no sólo mejora el bienestar emocional, sino que también les hace sentir que están cuidando su salud física, fortaleciendo una conexión social importante.
• Motivación a través de la fuerza del grupo: los momentos de relax y de compartir con los compañeros de entrenamiento hacen que todo el proceso sea más divertido y menos estresante, lo que aporta una motivación extra. Cuando los practicantes entrenan juntos, terminan animándose unos a otros, celebrando cada logro y celebrando el progreso a lo largo del camino. Este apoyo de la fuerza del grupo puede ser mucho más motivador que hacer ejercicio en solitario, especialmente para aquellos que son inseguros y tienen miedo de sus propias capacidades: ¡saber que otros están pasando por los mismos desafíos te da la fuerza para continuar!
• Beneficios emocionales y psicológicos: Estar conectado socialmente en un grupo de entrenamiento trae más que solo beneficios de fitness: tener un objetivo común aumenta la autoestima y reduce la ansiedad, especialmente para las personas mayores que se preocupan por las limitaciones físicas. Estas interacciones transmiten una sensación de logro y satisfacción, lo cual es excelente para la salud mental.
• Crear vínculos entre generaciones: las clases de actividad física también ofrecen la posibilidad de interacción entre personas de diferentes edades, entrenando gente más joven con gente mayor. Esta dinámica hace que la experiencia sea aún más rica, donde las personas mayores pueden contar sus historias de vida, llenas de sabiduría, mientras aprenden de los más jóvenes. Esta interacción refuerza el respeto mutuo, promueve el intercambio de aprendizaje y aumenta la unidad y la armonía dentro del grupo.
• Cohesión y compromiso grupal: los vínculos sociales acercan al grupo, lo que hace que todos se sientan más comprometidos con el grupo y con sus propios objetivos de entrenamiento. Los adultos mayores de 55 años tienen más probabilidades de asistir a clases regularmente cuando saben que son parte de un grupo que los conecta, donde su presencia es notada y apreciada. Este sentido de compromiso ayuda a crear consistencia y mantener la participación en clases y programas de capacitación a largo plazo.
• Compartir experiencias y superar desafíos juntos: para los adultos mayores de 55 años, hacer ejercicio puede traer grandes desafíos, como adaptarse a nuevas rutinas o lidiar con problemas de salud relacionados con la edad. Pero como grupo, se dan cuenta de que no están solos en esta lucha. Compartir historias con otras personas que pasan por lo mismo hace que las cosas sean más fáciles y convierte los desafíos físicos en oportunidades para crecer y apoyarse mutuamente.

Participar en este tipo de actividades también puede ser una oportunidad de aprendizaje, permitiéndote redescubrir nuevas (y mejores) formas de habilidades motoras, aprender más sobre tu cuerpo y desarrollar una mayor autoconciencia. Es importante añadir que compartir experiencias y conocimientos dentro del grupo resulta algo más enriquecedor, motivador y estimulante. Y, además de mejorar la salud del cuerpo, la práctica deportiva regular fortalece la mente, ayudando a establecer rutinas y objetivos positivos y seguir un conjunto de reglas o estándares para alcanzarlos. La disciplina y la responsabilidad imparten un fuerte sentido de propósito de vida que promueve un cambio positivo.

Ejemplo de una práctica para crear buenas conexiones entre los participantes

Un ejemplo simple y efectivo de cómo fomentar la conexión social en un grupo de adultos mayores de 55 años durante el entrenamiento es una sesión de ejercicio en parejas. Esta dinámica implica interacción, trabajo en equipo y objetivos comunes, ayudando a que todos se relacionen y se apoyen durante la actividad:

• Warm-up con presentaciones en parejas (5-10 minutos):

  Antes de comenzar la clase, el capacitador puede realizar una actividad para romper el hielo para relajarse o pedir una introducción rápida. A cada participante se le asigna un compañero que no conoce muy bien y comparte su nombre, un dato curioso o algo simple, como su pasatiempo favorito o la razón por la que se unió al grupo.
  Propósito: Ayuda a romper el hielo y crear un ambiente social más cómodo de inmediato.

• “Estaciones de ejercicio en pareja” (30-40 minutos):

  El grupo se divide en parejas o pequeños grupos y cada estación del circuito corresponde a un ejercicio que los participantes trabajan conjuntamente. A continuación se muestran algunos ejemplos:

  • Pasar el balón: Los compañeros se colocan a unos pocos pies de distancia y se pasan una pelota medicinal de un lado a otro, alternando entre pases de pecho y por encima de la cabeza.
  • Ejercicios de equilibrio con apoyo: uno de los participantes proporciona un ligero apoyo mientras el otro realiza ejercicios de equilibrio (como pararse sobre una pierna).
  • Caminata en tándem: los dos caminan uno al lado del otro, y uno de ellos da consejos para mejorar el equilibrio o la postura.
  • Banda de resistencia: los compañeros se colocan frente a frente y tiran de los extremos opuestos de una banda de resistencia, trabajando la fuerza muscular mientras se ayudan entre sí y coordinan los movimientos.

  Objetivo: Cada ejercicio requiere comunicación, cooperación y apoyo mutuo, creando una experiencia donde los participantes se ayudan y confían entre sí.

• Relajación con reflexión grupal (5-10 minutos):

  Después del ejercicio, los participantes se reúnen en un círculo para realizar estiramientos de relajación. Durante este tiempo, el entrenador pide a todos que reflexionen sobre la experiencia: “¿Qué ejercicio te gustó más?” o “¿Cómo te ha ayudado y fortalecido tu pareja?”
  Propósito: Este momento de compartir ayuda a crear un sentido de unidad porque todos se dan cuenta de que han enfrentado desafíos similares y se han apoyado mutuamente.

Este puede ser un buen ejemplo de “ejercicio social” porque promueve:

Objetivos compartidos: los participantes trabajan en parejas hacia un objetivo común, fomentando la cooperación, la confianza y la camaradería.

Interacción social: La comunicación bien estructurada y de apoyo fortalece las relaciones sociales.

Refuerzo positivo: fomentar el elogio y el apoyo mutuo crea un entorno positivo e inclusivo donde los participantes se sienten valorados y tienen vínculos fuertes.

Introduzione

Il legame sociale è inteso come la sensazione di appartenere a un gruppo e di sentirsi generalmente vicini ad altre persone. Le evidenze scientifiche suggeriscono con forza che si tratta di un bisogno psicologico fondamentale, essenziale per sentirsi soddisfatti della propria vita.

Ad esempio, il Centro per lo sviluppo degli adulti dell'Università di Harvard ha avviato uno degli esperimenti scientifici più lunghi del mondo (Mineo, 2017)(), tuttora in corso. Anno dopo anno, hanno intervistato gli stessi partecipanti alla ricerca (oltre 700!) sulla loro salute, sul loro benessere e sulla loro vita personale; hanno inoltre avuto accesso alle loro cartelle cliniche, hanno utilizzato immagini e hanno parlato con i loro familiari. Oltre 70 anni di ricerche hanno dimostrato che le persone che hanno legami più forti con la famiglia, gli amici e la comunità sono più sane e hanno maggiori probabilità di avere un benessere migliore e una vita più lunga. In compagnia di persone care, affrontiamo più facilmente le avversità e le sentiamo meno stressanti. Le relazioni intime e di sostegno fungono da "cuscinetto" contro il disagio.

Nell'ambito del progetto IKIGAI55 sono state condotte interviste con allenatori e operatori sportivi senior in 6 Paesi. I risultati hanno rafforzato l'importanza dei legami sociali:

Alla domanda: "Cosa pensa che motivi la maggior parte dei suoi studenti più anziani a impegnarsi in un allenamento regolare?". Molti formatori hanno sottolineato che le persone anziane tendono a isolarsi, hanno meno abitudini che le legano al mondo esterno.

Benefici della connessione sociale nell'ambiente sportivo o di allenamento

L'attività fisica di gruppo può essere molto più che uno sport. Le classi possono diventare spazi in cui le persone si incontrano regolarmente, condividendo interessi comuni e creando relazioni durature. Questo senso di appartenenza a una comunità è fondamentale per il benessere emotivo e sociale. Per molti adulti, soprattutto per gli anziani, l'isolamento sociale può essere un problema significativo. I corsi di attività fisica offrono l'opportunità di uscire di casa e interagire con altre persone, riducendo così il rischio di isolamento e solitudine.

Vediamo alcuni dei benefici della connessione sociale in un ambiente sportivo o di allenamento e come si manifestano in questi contesti:

• Combattere l'isolamento e la solitudine: Con l'avanzare dell'età, le persone spesso sperimentano un maggiore isolamento a causa di cambiamenti di vita come il pensionamento, il trasferimento o la perdita di reti sociali. Un corso di sport o di allenamento offre agli anziani l'opportunità di entrare in contatto con altre persone che condividono interessi e sfide simili. Impegnarsi in attività fisiche insieme a coetanei può aiutare a ridurre il senso di solitudine, a promuovere l'interazione sociale e a creare nuove amicizie.
• Creare un senso di appartenenza: Partecipare a un corso di fitness o di sport di gruppo crea un senso di appartenenza, particolarmente importante per gli anziani. La frequenza regolare favorisce la familiarità tra i membri del gruppo e gli anziani iniziano a sentirsi parte di una comunità di sostegno. Questo legame aumenta il loro benessere emotivo, in quanto sentono che non solo stanno migliorando la loro salute fisica, ma stanno anche creando legami sociali significativi.
• Motivazione attraverso il supporto dei pari: Il legame sociale in un ambiente di fitness spesso si traduce in una maggiore motivazione. Quando gli adulti o gli anziani si allenano in gruppo, è più probabile che si incoraggino e si sostengano a vicenda, festeggiando le piccole vittorie e i progressi fatti durante il percorso. Questo rinforzo positivo da parte dei coetanei può essere più motivante che allenarsi da soli, soprattutto per gli anziani che possono essere esitanti o insicuri delle proprie capacità. Sapere che altri stanno facendo un percorso simile favorisce la perseveranza. Benefici emotivi e psicologici: I benefici emotivi e psicologici del legame sociale in un ambiente di allenamento vanno oltre la forma fisica. Far parte di un gruppo che condivide un obiettivo comune aumenta l'autostima e riduce l'ansia, in particolare per gli adulti più anziani che potrebbero essere preoccupati per la loro salute o per le limitazioni fisiche. Queste interazioni forniscono un senso di scopo e di realizzazione, che ha un impatto positivo sulla salute mentale.
• Favorire i legami intergenerazionali: In alcuni ambienti sportivi possono esserci opportunità di interazione intergenerazionale, con adulti di diverse età che partecipano insieme. Questa dinamica arricchisce l'esperienza degli adulti più anziani, che possono condividere le loro esperienze di vita e la loro saggezza, imparando al contempo dai partecipanti più giovani. Questi legami aumentano il rispetto reciproco, l'apprendimento e la comprensione, migliorando il tessuto sociale del gruppo.
• Coesione e responsabilità del gruppo: I legami sociali aumentano la coesione del gruppo, che fa sentire i partecipanti più impegnati nel gruppo e nei propri obiettivi di fitness. Gli anziani sono più propensi a frequentare regolarmente le lezioni quando sanno di far parte di un gruppo collegato in cui la loro presenza è notata e apprezzata. Questa responsabilità può portare a una maggiore costanza e a un'adesione a lungo termine ai programmi di fitness.
• Esperienze condivise e superamento delle sfide insieme: Per gli anziani, l'impegno nell'attività fisica può talvolta presentare delle sfide, come l'adattamento a nuove routine o la gestione di problemi di salute legati all'età. Quando partecipano a un gruppo, si rendono conto di non essere soli nell'affrontare queste sfide. Condividere le esperienze con altre persone che si trovano in circostanze simili rende più facile affrontarle e può trasformare le sfide fisiche in opportunità di crescita collettiva e di sostegno.

Partecipare a questo tipo di attività può essere anche un'opportunità di apprendimento. Gli adulti possono acquisire nuove abilità motorie, conoscere meglio il proprio corpo e sviluppare una maggiore consapevolezza di sé. Inoltre, la condivisione di esperienze e conoscenze all'interno del gruppo arricchisce tutti i partecipanti. La partecipazione regolare alle attività aiuta a sviluppare routine positive e a stabilire un senso di disciplina e responsabilità

Esempio pratico di creazione di una connessione sociale

Per un esempio semplice e facile di creazione di legami sociali in un gruppo di adulti o di anziani in un ambiente di allenamento o sportivo, date un'occhiata a questa sessione di esercizi strutturata in coppia che incorpora interazione, lavoro di squadra e obiettivi condivisi:

• Riscaldamento con presentazioni (5-10 minuti):

  Prima di iniziare la sessione, il formatore può facilitare un breve rompighiaccio o un giro di presentazione. Ogni partecipante fa coppia con qualcuno che non conosce bene e si scambia il nome, un fatto divertente o qualcosa di semplice come l'hobby preferito o il motivo per cui si è iscritto alla classe.
  Scopo: aiuta a rompere il ghiaccio e a creare un'atmosfera sociale confortevole fin dall'inizio.

• Stazioni di esercizi a coppie (30-40 minuti):

  La classe viene divisa in coppie o piccoli gruppi e ogni stazione del circuito prevede un esercizio basato sul partner. Per esempio:

  • Passaggio della palla: I partner si posizionano a qualche metro di distanza l'uno dall'altro e si passano una palla medica avanti e indietro, alternando passaggi al petto e passaggi in testa.
  • Esercizi di equilibrio assistito: Un partecipante fornisce un leggero sostegno mentre l'altro esegue esercizi di equilibrio (ad esempio, stare in piedi su una gamba sola).
  • Camminare in tandem: I partner camminano fianco a fianco, guidati da un'altra persona per migliorare l'equilibrio o la postura.
  • Tiri con la banda di resistenza: I partner si trovano uno di fronte all'altro e tirano le estremità opposte di una fascia di resistenza, sviluppando la forza e richiedendo cooperazione e coordinazione.

  Scopo: ogni esercizio richiede comunicazione, cooperazione e sostegno reciproco, creando un'esperienza condivisa in cui i partecipanti si affidano e si aiutano a vicenda.

• Raffreddamento con riflessione di gruppo (5-10 minuti):

  Dopo l'allenamento principale, i partecipanti si riuniscono in cerchio per un tratto di raffreddamento. Durante questo momento, il formatore invita il gruppo a riflettere brevemente sulla propria esperienza: "Qual è stato il vostro esercizio preferito oggi?" o "In che modo il vostro partner vi ha aiutato a rimanere motivati?".
  Scopo: condividere le riflessioni aiuta a creare un senso di coesione del gruppo, in quanto i partecipanti si rendono conto di aver affrontato sfide simili e di essersi sostenuti a vicenda.

Questo può essere un buon esercizio "sociale", perché favorisce l'apprendimento:

Obiettivi condivisi: la collaborazione tra i partecipanti con un obiettivo comune favorisce la cooperazione, la fiducia e il cameratismo.

Interazione sociale: le opportunità strutturate per comunicare e sostenersi a vicenda portano a interazioni sociali significative.

Rinforzo positivo: incoraggiando gli elogi e il sostegno reciproco si crea un'atmosfera positiva e inclusiva in cui i partecipanti si sentono apprezzati e connessi.

Bevezetés

A szociális kapcsolat alatt azt az érzést értjük, hogy egy csoporthoz tartozunk, és általában közel érezzük magunkat más emberekhez. Tudományos bizonyítékok erősen utalnak arra, hogy ez egy alapvető lelki szükséglet, amely elengedhetetlen ahhoz, hogy az ember elégedettnek érezze magát az életével.

A Harvard Egyetem Felnőttképzési Központja például az egyik leghosszabb tudományos kísérletet indította el (Mineo, 2017) (), amely még mindig folyamatban van. Évről évre ugyanazokkal a kutatási résztvevőkkel (több mint 700-zal!) készítettek interjúkat egészségükről, jóllétükről és magánéletükről, emellett hozzáférhettek orvosi kartonjaikhoz, képalkotó eszközöket használtak, és beszéltek családtagjaikkal is. Több mint 70 évnyi kutatás kimutatta, hogy azok az emberek, akiknek erősebbek a családi, baráti és közösségi kötődései, egészségesebbek, és nagyobb valószínűséggel rendelkeznek jobb közérzettel és hosszabb életet élnek. Szeretteink társaságában könnyebben megbirkózunk a viszontagságokkal, és kevésbé érezzük azokat stresszesnek. A meghitt, támogató kapcsolatok "érzelmi hátországot" jelentenek a kellemetlenségekkel szemben.

Az IKIGAI55 projekt keretében 6 országban interjúkat készítettek edzőkkel és idős életmód-sportolókkal. Az eredmények megerősítették a társadalmi kötelékek fontosságát:

A kérdésre, hogy „Ön szerint mi motiválja a legtöbb idősebb tanítványát a rendszeres edzésben való részvételre?” sok edző rámutatott, hogy az idősebbek hajlamosak elszigetelődni, kevesebb szokásuk van, ami összeköti őket a külvilággal.

A szociális kapcsolatok jótékony hatásai sport- és edzéskörnyezetben

A csoportos testmozgás sokkal több lehet, mint sport. A csoportok olyan terekké válhatnak, ahol az emberek rendszeresen találkozhatnak, közös érdeklődési körökben osztoznak és tartós kapcsolatokat alakítanak ki. A közösséghez tartozás érzése döntő fontosságú az érzelmi és szociális jólét szempontjából. Sok felnőtt, különösen az idősek számára a társadalmi elszigeteltség jelentős problémát jelenthet. A testmozgásórák lehetőséget nyújtanak arra, hogy kimozduljanak otthonról és kapcsolatba kerüljenek más emberekkel, így csökkentve az elszigeteltség és a magány kockázatát.

Vessünk egy pillantást társas kapcsolatok néhány előnyére a sportban vagy edzéskörnyezetben, és arra, hogy ezek hogyan jelentkeznek ilyen helyzetben:

• Küzdelem az elszigeteltség és a magány ellen: Az életkor előrehaladtával az emberek gyakran tapasztalnak fokozott elszigetelődést az életükben bekövetkező változások, például a nyugdíjba vonulás, az elköltözés vagy a szociális hálózatok elvesztése miatt. Egy sport- vagy mozgásóra lehetőséget nyújt az idősek számára, hogy olyanokkal kerüljenek kapcsolatba, akik hasonló érdeklődési körrel és kihívásokkal rendelkeznek. A társakkal együtt végzett fizikai tevékenységek segíthetnek csökkenteni a magányosság érzését, elősegíthetik a társas érintkezést, és új barátságokat teremthetnek.
• Az összetartozás érzésének kialakítása: A csoportos mozgás- vagy sportórákon való részvétel az összetartozás érzését kelti, ami különösen fontos az idősebbek számára. A rendszeres részvétel elősegíti a csoporttagok közötti ismeretséget, amitől az idősek egy támogató közösség részének érezhetik magukat. Ez a kapcsolat fokozza érzelmi jóllétüket, mivel úgy érzik, hogy nemcsak a testi egészségüket javítják, hanem értelmes társadalmi kötelékeket is kialakítanak.
• Motiváció a társak támogatásával: A szociális kapcsolat a testmozgásban gyakran fokozott motivációt eredményez. Amikor a felnőttek vagy idősek csoportban edzenek, nagyobb valószínűséggel bátorítják és támogatják egymást, megünnepelve a kis győzelmeket és az előrehaladást az úton. Ez a társaiktól kapott pozitív megerősítés motiválóbb lehet, mintha egyedül edzenének, különösen az olyan idősek számára, akik esetleg bizonytalanok a képességeiket illetően. Az a tudat, hogy mások is hasonló úton járnak, növeli a kitartásukat.
• Érzelmi és lélektani előnyök: Edzéskörnyezetben a társas kapcsolatok érzelmi és lélektani előnyei túlmutatnak a fittségen. Egy olyan csoporthoz tartozni, amelynek közös a célja, növeli az önbecsülést és csökkenti a szorongást, különösen az idősödők esetében, akik esetleg aggódnak az egészségük vagy fizikai korlátaik miatt. Ezek az interakciók célt és kiteljesedést biztosítanak, ami pozitívan hat a mentális egészségre.
• A generációk közötti kötődések támogatása: Egyes sportkörnyezetekben lehetőség nyílik a generációk közötti interakcióra, a különböző korú felnőttek együtt vesznek részt a tevékenységekben. Ez a dinamika gazdagítja az idősebbek élményét, mivel megoszthatják élettapasztalataikat és bölcsességüket, miközben tanulhatnak a fiatalabb résztvevőktől is. Ezek a kapcsolatok fokozzák a kölcsönös tiszteletet, a tanulást és a megértést, erősítve a csoport szociális szövetét.
• Csoportkohézió és kiszámíthatóság: A szociális kapcsolatok növelik a csoportkohéziót, ami miatt a résztvevők elkötelezettebbnek érzik magukat a csoport és saját fitneszcéljaik iránt. Az idősek nagyobb valószínűséggel vesznek részt rendszeresen az órákon, ha tudják, hogy egy olyan összetartó csoport tagjai, ahol a jelenlétüket észreveszik és értékelik. Ez a kiszámíthatóság nagyobb következetességhez és a fitneszprogramok melletti hosszú távú kitartáshoz vezethet.
• Közös tapasztalatok és a kihívások közös leküzdése: Az idősek számára a testmozgás néha kihívásokkal járhat, például az új szokásokhoz való alkalmazkodás vagy az életkorral kapcsolatos egészségügyi problémák kezelése. Ha csoportos keretek között vesznek részt, rájönnek, hogy nincsenek egyedül ezekkel a kihívásokkal. A hasonló helyzetben lévőkkel való tapasztalatcsere megkönnyíti a megbirkózást, és a fizikai kihívásokat a közös fejlődés és támogatás lehetőségévé változtathatja.

Az ilyen típusú tevékenységben való részvétel egyben tanulási lehetőség is lehet. A felnőttek új motoros készségeket sajátíthatnak el, többet tudhatnak meg a testükről és nagyobb önismeretre tehetnek szert. Emellett a csoporton belüli tapasztalat- és tudásmegosztás minden résztvevőt gazdagít. A tevékenységekben való rendszeres részvétel segít a pozitív rutinok kialakításában, valamint a fegyelem és a felelősségérzet kialakításában.

Gyakorlati példa a társas kapcsolódás erősítésére

Egy egyszerű és könnyű például szolgál a szociális kapcsolat kialakítására egy felnőttekből vagy idősekből álló sportcsoportban, ez a strukturált, partner alapú edzés, amely magába foglalja az interakciót, a csapatmunkát és a közös célokat:

• Bemelegítés, bevezetés (5-10 perc):

  A foglalkozás megkezdése előtt jó, ha az edző tart egy rövid jégtörő vagy bemutatkozó kört. Minden résztvevő párokba áll egy számára ismeretlen társával, megosztják egymással a nevüket, egy vicces tényt, vagy valami alapinformációt, például a kedvenc hobbijukat, vagy hogy miért csatlakoztak a csoporthoz.
  Cél: ez segít megtörni a jeget, és már a kezdetektől fogva kellemes társasági légkört teremt.

• Partneralapú munkaállomások (30-40 perc):

  A csoportot párokba vagy kiscsoportokba osztjuk, és a kör minden egyes állomásán páros gyakorlatot végeznek. Például:

  • Labdapassz: A partnerek egymástól néhány méterre állnak, és egy medicinlabdát passzolnak oda-vissza, felváltva mellső és fej feletti passzokkal.
  • Támogatott egyensúlygyakorlatok: Az egyik résztvevő könnyed támaszt nyújt, miközben a másik egyensúlygyakorlatokat végez (pl. fél lábon állva).
  • Tandemgyaloglás: A partnerek egymás mellett sétálnak, az egyikük kedvesen tanácsokat ad az egyensúly vagy a testtartás javítása érdekében
  • Ellenállási szalag húzás: A partnerek egymással szemben állnak, és egy ellenállási szalag ellentétes végeit húzzák, ami erősítés közben együttműködést és koordinációt is igényel.

  Cél: minden egyes gyakorlat kommunikációt, együttműködést és kölcsönös támogatást igényel, közös élményt teremtve, ahol a résztvevők egymásra támaszkodnak és segítik egymást.

• Levezetés csoportos reflexióval (5-10 perc):

  A fő edzésszakasz után a résztvevők körbe gyűlnek, hogy egy lazító nyújtást végezzenek. Ez idő alatt az edző felkéri a csoportot, hogy röviden gondolkodjanak el a tapasztalataikon: „Mi volt ma a kedvenc gyakorlatod?” vagy „Hogyan segített a partnered fenntartani a motivációdat”.
  Cél: a reflexiók megosztása segít a csoport összetartozás érzésének kialakításában, mivel a résztvevők rájönnek, hogy mindannyian hasonló kihívásokkal szembesültek, és támogatták egymást ezen keresztül.

Ez jó szociális gyakorlat lehet, mert támogatja a következőket:

Közös célok: a résztvevők párosítása egy közös cél mentén elősegíti az együttműködést, a bizalmat és a bajtársiasságot.

Társas kapcsolódás: a strukturált alkalmak a kommunikációra és egymás támogatására értelmes társas interakciókhoz vezetnek.

Pozitív megerősítés: a bátorító dicséret és a kölcsönös támogatás pozitív, befogadó légkört teremt, ahol a résztvevők úgy érzik, hogy értékelik őket és kapcsolódnak egymáshoz.

Introductie

Sociale verbondenheid is bedoeld als het gevoel dat je bij een groep hoort en je over het algemeen dicht bij andere mensen voelt. Wetenschappelijk bewijs suggereert sterk dat dit een psychologische kernbehoefte is, essentieel om tevreden te zijn met iemands leven.

Het Centre for Adult Development van Harvard University lanceerde bijvoorbeeld een van de langste wetenschappelijke experimenten in (), die nog steeds aan de gang zijn. Jaar na jaar interviewden ze dezelfde onderzoeksdeelnemers (meer dan 700!) over hun gezondheid, welzijn en persoonlijke leven, en ze hadden ook toegang tot hun medische dossiers, gebruikten beeldvorming en spraken met hun familieleden. Meer dan 70 jaar onderzoek heeft aangetoond dat mensen met sterkere familie, vrienden en gemeenschapsbanden gezonder zijn en meer kans hebben op een beter welzijn en een langer leven. In het gezelschap van dierbaren gaan we gemakkelijker om met tegenslagen en voelen we ze minder stressvol. Intieme, ondersteunende relaties fungeren als een "buffer" tegen ongemak.(Mineo, 2017)

In het kader van het IKIGAI55 project werden interviews gehouden met trainers en senior sportbeoefenaars in 6 landen. De resultaten versterkten het belang van sociale banden:

Op de vraag: "Wat denk je dat de meeste van je oudere studenten motiveert om regelmatig een opleiding te volgen?" Veel trainers wezen erop dat oudere mensen de neiging hebben zich te isoleren, ze hebben mindere gewoontes die hen verbinden met de buitenwereld.

Voordelen van sociale verbinding in sport- of trainingsomgeving

Fysieke groepsactiviteit kan veel meer zijn dan sport. Klassen kunnen ruimtes worden waar mensen elkaar regelmatig kunnen ontmoeten, gemeenschappelijke interesses kunnen delen en duurzame relaties kunnen creëren. Dit gevoel deel uit te maken van een gemeenschap is cruciaal voor emotioneel en sociaal welzijn. Voor veel volwassenen, vooral ouderen, kan sociaal isolement een groot probleem zijn. Lessen lichamelijke activiteit bieden de mogelijkheid om het huis uit te gaan en met andere mensen om te gaan, waardoor het risico op isolatie en eenzaamheid wordt verkleind.

Laten we eens kijken naar enkele van de voordelen van sociale verbondenheid in een sport- of trainingsomgeving en hoe deze zich in dergelijke omgevingen manifesteren:

• Isolatie en eenzaamheid bestrijden: Naarmate mensen ouder worden, ervaren ze vaak meer isolement als gevolg van veranderingen in het leven, zoals pensionering, verhuizing of het verlies van sociale netwerken. Een sport- of trainingsles biedt senioren de mogelijkheid om in contact te komen met anderen die dezelfde interesses en uitdagingen delen. Deelnemen aan fysieke activiteiten samen met leeftijdsgenoten kan helpen gevoelens van eenzaamheid te verminderen, sociale interactie te bevorderen en nieuwe vriendschappen te sluiten.
• Een gevoel van verbondenheid opbouwen: Deelnemen aan een groepsfitness- of sportles creëert een gevoel van verbondenheid, wat vooral belangrijk is voor oudere volwassenen. Regelmatige aanwezigheid bevordert de vertrouwdheid tussen de groepsleden en senioren voelen zich deel van een ondersteunende gemeenschap. Deze verbinding verhoogt hun emotionele welzijn, omdat ze het gevoel hebben dat ze niet alleen hun fysieke gezondheid verbeteren, maar ook zinvolle sociale banden aangaan.
• Motivatie door ondersteuning van collega's: Sociale verbondenheid in een fitnessomgeving vertaalt zich vaak in een verhoogde motivatie. Wanneer volwassenen of senioren in groepen sporten, is de kans groter dat ze elkaar aanmoedigen en ondersteunen, en onderweg kleine overwinningen en vooruitgang vieren. Deze positieve bekrachtiging van leeftijdsgenoten kan motiverender zijn dan alleen trainen, vooral voor senioren die aarzelen of onzeker zijn over hun capaciteiten. Weten dat anderen op een soortgelijke reis zijn, bevordert doorzettingsvermogen.
• Emotionele en psychologische voordelen: De emotionele en psychologische voordelen van sociale verbondenheid in een trainingsomgeving gaan verder dan fitness. Deel uitmaken van een groep die een gemeenschappelijk doel deelt, verbetert het gevoel van eigenwaarde en vermindert angst, vooral voor oudere volwassenen die zich zorgen maken over hun gezondheid of fysieke beperkingen. Deze interacties geven een gevoel van doel en voldoening, wat een positieve invloed heeft op de geestelijke gezondheid.
• Intergenerationele banden bevorderen: In sommige sportomgevingen kunnen er mogelijkheden zijn voor intergenerationele interactie, waarbij volwassenen van verschillende leeftijden samen deelnemen. Deze dynamiek verrijkt de ervaring voor oudere volwassenen, omdat ze hun levenservaringen en wijsheid kunnen delen, terwijl ze ook leren van jongere deelnemers. Deze verbindingen vergroten wederzijds respect, leren en begrip, waardoor het sociale weefsel van de groep wordt versterkt.
• Groepscohesie en verantwoordelijkheid: Sociale connecties versterken de groepscohesie, waardoor deelnemers zich meer betrokken voelen bij de groep en bij hun eigen fitnessdoelen. Senioren zullen eerder regelmatig lessen volgen als ze weten dat ze deel uitmaken van een verbonden groep waar hun aanwezigheid wordt opgemerkt en gewaardeerd. Deze verantwoordelijkheid kan leiden tot een betere consistentie en langdurige naleving van fitnessprogramma's.
• Gedeelde ervaringen en samen uitdagingen overwinnen: Voor senioren kan fysieke activiteit soms uitdagingen met zich meebrengen, zoals het aanpassen aan nieuwe routines of het omgaan met leeftijdsgerelateerde gezondheidsproblemen. Wanneer ze deelnemen aan een groepssetting, realiseren ze zich dat ze niet de enige zijn die met deze uitdagingen worden geconfronteerd. Het delen van ervaringen met anderen in vergelijkbare omstandigheden maakt het gemakkelijker om ermee om te gaan en kan fysieke uitdagingen omzetten in kansen voor collectieve groei en ondersteuning.

Deelname aan dit soort activiteiten kan ook een leermoment zijn. Volwassenen kunnen nieuwe motorische vaardigheden verwerven, meer over hun lichaam leren en een groter zelfbewustzijn ontwikkelen. Daarnaast is het delen van ervaringen en kennis binnen de groep een verrijking voor alle deelnemers. Regelmatige deelname aan activiteiten helpt bij het ontwikkelen van positieve routines en het creëren van een gevoel van discipline en verantwoordelijkheid

Praktijkvoorbeeld voor het creëren van sociale verbinding

Voor een eenvoudig en gemakkelijk voorbeeld van het creëren van sociale verbinding in een groep volwassenen of ouderen in een trainings- of sportomgeving, kijk eens naar deze gestructureerde partnergebaseerde oefensessie die interactie, teamwerk en gedeelde doelen omvat:

• Warming-up met inleidingen (5-10 minuten):

  Voordat de sessie begint, kan de trainer een korte ijsbreker of kennismakingsronde begeleiden. Elke deelnemer koppelt aan iemand die ze niet goed kennen en wisselt namen, een leuk weetje of iets eenvoudigs uit, zoals hun favoriete hobby of waarom ze bij de les zijn gekomen.
  Doel: dit helpt het ijs te breken en zorgt vanaf het begin voor een comfortabele sociale sfeer.

• Trainingsstations met partners (30-40 minuten):

  De klas is verdeeld in paren of kleine groepen, en elk station in het circuit omvat een partnergebaseerde oefening. Bijvoorbeeld:

  • Balpass: Partners staan een paar meter uit elkaar en passen een medicijnbal heen en weer, afwisselend borstpasses en bovenhands.
  • Geassisteerde evenwichtsoefeningen: De ene deelnemer biedt lichte ondersteuning terwijl de andere evenwichtsoefeningen uitvoert (bijv. op één been staan).
  • Tandem wandelen: Partners lopen zij aan zij, één geeft zachte begeleiding om het evenwicht of de houding te verbeteren.
  • Weerstandsband : Partners kijken naar elkaar toe, trekken aan tegenovergestelde uiteinden van een weerstandsband, bouwen kracht op terwijl ze samenwerking en coördinatie vereisen.

  Doel: elke oefening vereist communicatie, samenwerking en wederzijdse ondersteuning, waardoor een gedeelde ervaring ontstaat waarbij deelnemers op elkaar vertrouwen en elkaar helpen.

• Cooling-down met groepsreflectie (5-10 minuten):

  Na de hoofdtraining verzamelen de deelnemers zich in een kring voor een cooling-down stretch. Gedurende deze tijd nodigt de trainer de groep uit om kort na te denken over hun ervaring: "Wat was je favoriete oefening vandaag?" of "Hoe heeft je partner je geholpen om gemotiveerd te blijven?"
  Doel: het delen van reflecties helpt bij het creëren van een gevoel van groepscohesie, omdat de deelnemers zich realiseren dat ze allemaal voor dezelfde uitdagingen stonden en elkaar daarbij steunden.

Dit kan een goede "sociale" oefening zijn omdat het het volgende bevordert:

Gedeelde doelen: deelnemers met een gemeenschappelijk doel betrekken bij elkaar bevordert samenwerking, vertrouwen en kameraadschap.

Sociale interactie: gestructureerde mogelijkheden om te communiceren en elkaar te ondersteunen leiden tot zinvolle sociale interacties.

Positieve bekrachtiging: het aanmoedigen van lof en wederzijdse steun zorgt voor een positieve, inclusieve sfeer waarin deelnemers zich gewaardeerd en verbonden voelen.

Introdução

A sensação de pertença é como sentir que um indivíduo faz parte de um grupo e que está rodeado de pessoas com quem pode contar. A ciência deixa isso muito claro: está provado que é uma necessidade psicológica, essencial para nos sentirmos bem e felizes com a vida.

A título de exemplo, o Centro de Desenvolvimento de Adultos da Universidade de Harvard lançou uma das mais longas experiências científicas (Mineo, 2017), que decorre há mais de 70 anos e que ainda está em curso. Ano após ano, entrevistam os mesmos 700 participantes sobre a sua saúde, bem-estar e vida pessoal. Também consultam os seus registos médicos, fazem exames de imagem e conversam com os seus familiares. Os anos de investigação mostram que quem tem uma família, amigos e laços fortes à comunidade é mais saudável e tem mais possibilidades de viver melhor e por mais tempo. Estar com quem amamos ajuda-nos a enfrentar as adversidades de forma mais fácil e menos stressante. As relações com os mais próximos e o apoio social funcionam como um "amortecedor" para proteger o indivíduo da solidão e depressão.

No projeto IKIGAI55, foram feitas entrevistas com treinadores e praticantes de desporto com mais de 55 anos em 6 países. Os resultados destacaram a importância da interação social:

À pergunta "O que acha que motiva os seus alunos mais velhos a irem ao ginásio regularmente?", muitos treinadores responderam que era “o convívio, pois os mais velhos costumam isolar-se e têm poucos hábitos que os mantêm ligados ao mundo exterior”.

Atividade física em grupo: motivação e socialização no treino

Não estamos a surpreender ninguém quando afirmamos que o desporto faz bem à saúde. Mas a atividade física em grupo pode ser muito mais do que apenas praticar desporto. As aulas tornam-se espaços onde as pessoas se podem encontrar regularmente, partilhando interesses comuns e criando contacto social. O sentimento de pertença a uma comunidade é fundamental para o bem-estar emocional e social pois a solidão, principalmente nos idosos, é um fator de risco e com graves consequências para a sua saúde. As aulas de ginástica são uma boa oportunidade para sair de casa e conviver com outras pessoas, combatendo, deste modo, o risco de solidão e fortalecendo os laços interpessoais. Portanto, ter uma rede de apoio no desporto é como ter um "boost" extra para alcançar o sucesso.

Vejamos alguns dos benefícios de ter um bom ambiente social no desporto:

• Combater o isolamento e a solidão: com o passar dos anos, é frequente muitas pessoas se sentirem mais sozinhas, seja por causa da reforma, de uma mudança de casa ou de afastamento dos seus contactos sociais. Participar numa aula de atividade física é uma ótima forma para os adultos 55+ conviverem com outras pessoas que partilham os mesmos interesses e desafios. Treinar ao lado de amigos e colegas ajuda a diminuir a sensação de estar só, estimula o convívio social e até pode trazer novas amizades.
• Sentir que se faz parte de uma equipa: treinar com um grupo transmite um sentimento de pertença, o que é particularmente significativo para os adultos 55+. A participação regular nas aulas cria laços entre os membros do grupo e os praticantes começam a sentir-se parte de uma comunidade de apoio. Esta ligação não só melhora o bem-estar emocional, mas também faz com que sintam que estão a cuidar da saúde física, fortalecendo um importante contacto social.
• Motivação com a força do grupo: os momentos de descontração e partilha com os colegas de treino fazem com que todo o processo seja mais divertido e menos stressante, o que traz uma motivação extra. Quando os praticantes treinam juntos, acabam por se incentivar mutuamente, a comemorar cada conquista e celebrar os progressos ao longo do caminho. Este apoio da força do grupo pode ser muito mais motivador do que fazer exercício sozinho, especialmente para quem está inseguro e com receio das próprias capacidades: saber que outros estão a passar pelos mesmos desafios dá força para continuar!
• Benefícios emocionais e psicológicos: estar ligado socialmente num grupo de treino traz mais do que só vantagens à forma física: ter um objetivo comum aumenta a autoestima e baixa a ansiedade, especialmente para os mais velhos que se preocupam com as limitações físicas. Estas interações transmitem um sentido de realização e satisfação, o que faz muito bem para a saúde mental.
• Criar laços entre gerações: nas aulas de atividade física há também a possibilidade de uma interação entre pessoas de diferentes idades, com os mais novos a treinar com os mais velhos. Esta dinâmica torna a experiência ainda mais rica, onde os mais velhos podem contar as suas histórias de vida, cheias de sabedoria, enquanto aprendem com os mais jovens. Esta interação reforça o respeito mútuo, promove trocas de aprendizagem e aumentam a união e harmonia no grupo.
• Coesão e compromisso do grupo: os laços sociais deixam o grupo mais unido, o que faz com que todos se sintam mais comprometidos com o grupo e com as suas próprias metas de treino. É mais provável os adultos 55+ irem às aulas com regularidade quando sabem que fazem parte de um grupo que os liga, onde a sua presença é notada e apreciada. Este sentido de compromisso ajuda a criar consistência e a manter a participação nas aulas e nos programas de treino a longo prazo.
• Partilhar experiências e superar desafios juntos: para os adultos 55+, fazer exercício pode trazer grandes desafios, como ajustarem-se a novas rotinas ou lidar com problemas de saúde relacionados com a idade. Mas, em grupo, percebem que não estão sozinhos nessa luta. Partilhar histórias com outros que passam pela mesma situação torna tudo mais fácil e transforma os desafios físicos em oportunidades para crescerem e apoiarem-se em conjunto.

A participação neste tipo de atividades pode também ser uma oportunidade de aprendizagem permitindo redescobrir novas (e melhores) formas de capacidades motoras, aprender mais sobre o seu corpo e desenvolver uma maior consciência de si próprios. É importante acrescentar que o facto de partilhar experiências e saberes no seio do grupo, reflete-se em algo mais enriquecedor, motivador e estimulante. E, além de potenciar a saúde do corpo, a prática desportiva regular fortalece a mente, ajudando a estabelecer rotinas e metas positivas e seguir um conjunto de regras ou padrões para as atingir. A disciplina e a responsabilidade transmitem um forte sentido de propósito de vida que promove mudanças positivas.

Exemplo de uma prática para criar boas ligações entre os participantes

Um exemplo simples e eficaz para promover a ligação social num grupo de adultos 55+ durante o treino é uma sessão de exercícios a pares. Essa dinâmica envolve interação, trabalho em equipa e objetivos comuns, ajudando todos a se relacionarem e apoiarem durante a atividade:

• Warm-up com apresentações a pares (5-10 minutos):

  Antes de começar a aula, o treinador pode fazer uma atividade quebra-gelo para descontrair ou pedir uma apresentação rápida. Cada participante forma um par com alguém que não conhece muito bem e partilha o nome, uma curiosidade engraçada ou algo simples, como o seu passatempo favorito ou o motivo de ter se juntado ao grupo.
  Objetivo: ajuda a quebrar o gelo e cria um ambiente social mais confortável logo de início.

• “Estações” de exercícios em pares (30-40 minutos):

  O grupo é dividido em pares ou pequenos grupos, e cada estação do circuito corresponde a um exercício em que os participantes trabalham juntos. Aqui estão alguns exemplos:

  • Passagem da bola: os parceiros ficam a alguns metros de distância e passam uma bola medicinal de um para o outro, alternando entre passagens no peito e por cima da cabeça.
  • Exercícios de equilíbrio com apoio: um dos participantes dá um apoio leve enquanto o outro faz exercícios de equilíbrio (como ficar em pé numa perna).
  • Caminhada em tandem: os dois caminham lado a lado, com um deles dando dicas para melhorar o equilíbrio ou a postura.
  • Elástico de resistência: os parceiros ficam frente a frente e puxam as extremidades opostas de uma banda de resistência, trabalhando a força muscular enquanto se ajudam e coordenam os movimentos.

  Objetivo: cada exercício exige comunicação, cooperação e apoio mútuo, criando uma experiência onde os participantes se ajudam e confiam uns nos outros.

• Relaxamento com reflexão em grupo (5-10 minutos):

  Depois do exercício, os participantes juntam-se em círculo para os alongamentos de relaxamento. Durante essa altura, o treinador pede para todos refletirem sobre a experiência: “Qual foi o exercício que mais gostaram?” ou “Como é que o vosso parceiro vos ajudou e vos deu força?”
  Objetivo: este momento de partilha ajuda a criar um sentimento de união porque todos percebem que enfrentaram desafios semelhantes e se apoiaram uns aos outros.

Este pode ser um bom exemplo de “exercício social” porque promove:

Objetivos Partilhados: os participantes trabalham aos pares com um objetivo comum, promovendo a cooperação, a confiança e a camaradagem.

Interação Social: uma comunicação bem estruturada e de apoio fortalecem relações sociais.

Reforço Positivo: encorajar o elogio e o apoio mútuo cria um ambiente positivo e inclusivo onde os participantes se sentem valorizados e com fortes laços.

Εισαγωγή

Ως κοινωνική σύνδεση νοείται το αίσθημα ότι ανήκετε σε μια ομάδα και γενικά αισθάνεστε κοντά σε άλλους ανθρώπους. Επιστημονικά στοιχεία υποδηλώνουν έντονα ότι πρόκειται για μια βασική ψυχολογική ανάγκη, απαραίτητη για να νιώθει κανείς ικανοποιημένος από τη ζωή του.

Για παράδειγμα, το Κέντρο Ανάπτυξης Ενηλίκων του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ ξεκίνησε ένα από τα μακροβιότερα επιστημονικά πειράματα στο (Mineo, 2017)(), το οποίο βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη. Χρόνο με το χρόνο, έπαιρναν συνεντεύξεις από τους ίδιους συμμετέχοντες στην έρευνα (πάνω από 700!) σχετικά με την υγεία, την ευημερία και την προσωπική τους ζωή, ενώ είχαν επίσης πρόσβαση στα ιατρικά τους αρχεία, χρησιμοποίησαν απεικονιστικά μηχανήματα και μίλησαν με τα μέλη της οικογένειάς τους. Περισσότερα από 70 χρόνια ερευνών έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι που έχουν ισχυρότερους οικογενειακούς, φιλικούς και κοινοτικούς δεσμούς είναι πιο υγιείς και έχουν περισσότερες πιθανότητες να έχουν καλύτερη ευεξία και μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Με τη συντροφιά αγαπημένων προσώπων, αντιμετωπίζουμε τις αντιξοότητες πιο εύκολα και τις νιώθουμε λιγότερο αγχωτικές. Οι στενές, υποστηρικτικές σχέσεις λειτουργούν ως "ρυθμιστικό στοιχείο" ενάντια στη δυσφορία.

Στο πλαίσιο του έργου IKIGAI55 διεξήχθησαν συνεντεύξεις με προπονητές και ηλικιωμένους αθλούμενους σε 6 χώρες. Τα αποτελέσματα ενίσχυσαν τη σημασία των κοινωνικών δεσμών:

Στο ερώτημα: "Τι πιστεύετε ότι παρακινεί τους περισσότερους από τους μεγαλύτερους μαθητές σας να ασχοληθούν με την τακτική προπόνηση;" Πολλοί προπονητές επεσήμαναν ότι οι ηλικιωμένοι τείνουν να απομονώνονται και έχουν λιγότερες συνήθειες που τους συνδέουν με τον εξωτερικό κόσμο.

Οφέλη της κοινωνικής σύνδεσης σε αθλητικό ή προπονητικό περιβάλλον

Η σωματική ομαδική δραστηριότητα μπορεί να είναι κάτι πολύ περισσότερο από άθληση. Οι τάξεις μπορούν να γίνουν χώροι όπου οι άνθρωποι μπορούν να συναντιούνται τακτικά, να μοιράζονται κοινά ενδιαφέροντα και να δημιουργούν μόνιμες σχέσεις. Αυτή η αίσθηση του ανήκειν σε μια κοινότητα είναι ζωτικής σημασίας για τη συναισθηματική και κοινωνική ευημερία. Για πολλούς ενήλικες, ιδίως τους ηλικιωμένους, η κοινωνική απομόνωση μπορεί να αποτελέσει σημαντικό πρόβλημα. Τα μαθήματα σωματικής δραστηριότητας τους προσφέρουν την ευκαιρία να βγουν από το σπίτι και να αλληλεπιδράσουν με άλλους ανθρώπους, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο απομόνωσης και μοναξιάς.

Ας ρίξουμε μια ματιά σε μερικά από τα οφέλη της κοινωνικής σύνδεσης στον αθλητισμό ή στο περιβάλλον προπόνησης και πώς αυτά εκδηλώνονται σε τέτοιες συνθήκες:

• Καταπολέμηση της απομόνωσης και της μοναξιάς: Λόγω των αλλαγών στη ζωή τους, όπως η συνταξιοδότηση, η μετεγκατάσταση ή η απώλεια κοινωνικών δικτύων. Ένα μάθημα άθλησης ή προπόνησης παρέχει στους ηλικιωμένους την ευκαιρία να συνδεθούν με άλλους που μοιράζονται παρόμοια ενδιαφέροντα και προκλήσεις. Η ενασχόληση με σωματικές δραστηριότητες μαζί με συνομηλίκους μπορεί να συμβάλει στη μείωση του αισθήματος της μοναξιάς, να προωθήσει την κοινωνική αλληλεπίδραση και να δημιουργήσει νέες φιλίες.
• Οικοδόμηση της αίσθησης του ανήκειν: Η συμμετοχή σε ένα ομαδικό μάθημα γυμναστικής ή αθλητισμού δημιουργεί την αίσθηση του ανήκειν, η οποία είναι ιδιαίτερα σημαντική για τους ηλικιωμένους. Η τακτική παρακολούθηση ενισχύει την εξοικείωση μεταξύ των μελών της ομάδας και οι ηλικιωμένοι αρχίζουν να αισθάνονται μέρος μιας υποστηρικτικής κοινότητας. Αυτή η σύνδεση ενισχύει τη συναισθηματική τους ευημερία, καθώς αισθάνονται ότι όχι μόνο βελτιώνουν τη σωματική τους υγεία αλλά και ότι δημιουργούν ουσιαστικούς κοινωνικούς δεσμούς.
• Παρακίνηση μέσω της υποστήριξης από ομοτίμους: Συχνά η κοινωνική σύνδεση σε ένα περιβάλλον γυμναστικής μεταφράζεται σε αυξημένα κίνητρα. Όταν οι ενήλικες ή οι ηλικιωμένοι ασκούνται σε ομάδες, είναι πιο πιθανό να ενθαρρύνουν και να υποστηρίζουν ο ένας τον άλλον, γιορτάζοντας τις μικρές νίκες και την πρόοδο που έχουν. Αυτή η θετική ενίσχυση από τους συνομηλίκους μπορεί να είναι πιο παρακινητική από το να γυμνάζονται μόνοι τους, ειδικά για τους ηλικιωμένους που μπορεί να είναι διστακτικοί ή ανασφαλείς για τις ικανότητές τους. Η γνώση ότι άλλοι βρίσκονται σε ένα παρόμοιο ταξίδι ενισχύει την επιμονή.
• Συναισθηματικά και ψυχολογικά οφέλη: Τα συναισθηματικά και ψυχολογικά οφέλη της κοινωνικής σύνδεσης σε ένα προπονητικό περιβάλλον επεκτείνονται πέρα από τη φυσική κατάσταση. Η συμμετοχή σε μια ομάδα που μοιράζεται έναν κοινό στόχο ενισχύει την αυτοεκτίμηση και μειώνει το άγχος, ιδίως για τους ηλικιωμένους που μπορεί να ανησυχούν για την υγεία ή τους φυσικούς περιορισμούς τους. Αυτές οι αλληλεπιδράσεις παρέχουν μια αίσθηση σκοπού και εκπλήρωσης, η οποία επηρεάζει θετικά την ψυχική υγεία.
• Προώθηση των δεσμών μεταξύ των γενεών: Σε ορισμένα αθλητικά περιβάλλοντα, μπορεί να υπάρχουν ευκαιρίες για αλληλεπίδραση μεταξύ των γενεών, με ενήλικες διαφόρων ηλικιών να συμμετέχουν μαζί. Αυτή η δυναμική εμπλουτίζει την εμπειρία για τους ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας, καθώς μπορούν να μοιραστούν τις εμπειρίες και τη σοφία της ζωής τους, ενώ παράλληλα μαθαίνουν από τους νεότερους συμμετέχοντες. Αυτές οι συνδέσεις ενισχύουν τον αμοιβαίο σεβασμό, τη μάθηση και την κατανόηση, ενισχύοντας τον κοινωνικό ιστό της ομάδας.
• Συνοχή και υπευθυνότητα των ομάδων: Οι κοινωνικές σχέσεις ενισχύουν τη συνοχή της ομάδας, γεγονός που κάνει τους συμμετέχοντες να αισθάνονται πιο αφοσιωμένοι στην ομάδα και στους δικούς τους στόχους γυμναστικής. Οι ηλικιωμένοι είναι πιο πιθανό να παρακολουθούν τακτικά τα μαθήματα όταν γνωρίζουν ότι αποτελούν μέρος μιας συνδεδεμένης ομάδας όπου η παρουσία τους γίνεται αντιληπτή και εκτιμάται. Αυτή η υπευθυνότητα μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερη συνέπεια και μακροπρόθεσμη συμμετοχή στα προγράμματα γυμναστικής.
• Κοινές εμπειρίες και αντιμετώπιση των προκλήσεων από κοινού: όπως η προσαρμογή σε νέες ρουτίνες ή η αντιμετώπιση προβλημάτων υγείας που σχετίζονται με την ηλικία. Όταν συμμετέχουν σε ένα ομαδικό πλαίσιο, συνειδητοποιούν ότι δεν είναι μόνοι τους στην αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων. Η ανταλλαγή εμπειριών με άλλους που βρίσκονται σε παρόμοιες συνθήκες διευκολύνει την αντιμετώπιση και μπορεί να μετατρέψει τις σωματικές προκλήσεις σε ευκαιρίες για συλλογική ανάπτυξη και υποστήριξη.

Η συμμετοχή σε τέτοιου είδους δραστηριότητες μπορεί επίσης να αποτελέσει ευκαιρία μάθησης. Οι ενήλικες μπορούν να αποκτήσουν κινητικότητα, να μάθουν περισσότερα για το σώμα τους και να αναπτύξουν μεγαλύτερη αυτογνωσία. Επιπλέον, η ανταλλαγή εμπειριών και γνώσεων μέσα στην ομάδα εμπλουτίζει όλους τους συμμετέχοντες. Η τακτική συμμετοχή σε δραστηριότητες συμβάλλει στην ανάπτυξη θετικών ρουτινών και στη δημιουργία μιας αίσθησης πειθαρχίας και υπευθυνότητας.

Πρακτικό παράδειγμα για τη δημιουργία κοινωνικής σύνδεσης

Για ένα απλό και εύκολο παράδειγμα δημιουργίας κοινωνικής σύνδεσης σε μια ομάδα ενηλίκων ή ηλικιωμένων σε ένα περιβάλλον προπόνησης ή άθλησης, ρίξτε μια ματιά σε αυτή τη δομημένη συνεδρία άσκησης σε ζεύγη που ενσωματώνει την αλληλεπίδραση, την ομαδικότητα και τους κοινούς στόχους:

• Προθέρμανση με γνωριμία (5-10 λεπτά):

  Πριν από την έναρξη της συνεδρίας, ο προπονητής μπορεί να ξεκινήσει μια σύντομη εισαγωγική δραστηριότητα ή έναν γύρο γνωριμίας. Κάθε συμμετέχων σχηματίζει ζευγάρι με κάποιον που δεν γνωρίζει καλά και ανταλλάσσει ονόματα, ένα διασκεδαστικό γεγονός ή κάτι απλό, όπως το αγαπημένο του χόμπι ή το λόγο για τον οποίο εντάχθηκε στην τάξη.
  Σκοπός: να σπάσει ο πάγος και να δημιουργηθεί μια άνετη κοινωνική ατμόσφαιρα από την αρχή.

• Σταθμοί άσκησης με παρτενέρ (30-40 λεπτά):

  Η τάξη χωρίζεται σε ζεύγη ή μικρές ομάδες και κάθε σταθμός του κυκλώματος περιλαμβάνει μια άσκηση σε ζεύγη. Για παράδειγμα:

  • Πάσα μπάλας: Το ζευγάρι στέκεται σε απόσταση μερικών μέτρων και πετούν ο ένας στον άλλο μια ιατρική μπάλα μπρος-πίσω, εναλλάσσοντας πάσες με το στήθος και πάσες πάνω από το κεφάλι.
  • Υποβοηθούμενες ασκήσεις ισορροπίας: Ένας συμμετέχων παρέχει ελαφρά υποστήριξη ενώ ο άλλος εκτελεί ασκήσεις ισορροπίας (π.χ. στέκεται στο ένα πόδι).
  • Περπάτημα δίπλα δίπλα: Το ζευγάρι των αθλούμενων περπατάει δίπλα δίπλα, και ο ένας αθλούμενος καθοδηγεί διακριτικά για τη βελτίωση της ισορροπίας ή της στάσης του σώματος.
  • Τραβήγματα με λάστιχο αντίστασης: Οι αθλούμενοι κοιτούν ο ένας τον άλλον (σε ζεύγη) τραβώντας τα αντίθετα άκρα ενός λάστιχου αντίστασης, χτίζοντας δύναμη, ενώ απαιτείται συνεργασία και συντονισμός.

  Σκοπός: κάθε άσκηση απαιτεί επικοινωνία, συνεργασία και αμοιβαία υποστήριξη, δημιουργώντας μια κοινή εμπειρία όπου οι συμμετέχοντες βασίζονται και βοηθούν ο ένας τον άλλον.

• Χαλάρωση με ομαδικό αναστοχασμό (5-10 λεπτά):

  Μετά την κύρια προπόνηση, οι συμμετέχοντες συγκεντρώνονται σε έναν κύκλο για μια διάταση χαλάρωσης. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο προπονητής καλεί την ομάδα να αναλογιστεί εν συντομία την εμπειρία της: "Ποια ήταν η αγαπημένη σας άσκηση σήμερα;" ή "Πώς σας βοήθησε ο συναθλούμενός σας να διατηρήσετε το κίνητρό σας;".
  Σκοπός: η ανταλλαγή αναστοχασμών συμβάλλει στη δημιουργία μιας αίσθησης συνοχής της ομάδας, καθώς οι συμμετέχοντες συνειδητοποιούν ότι όλοι αντιμετώπισαν παρόμοιες προκλήσεις και υποστήριξαν ο ένας τον άλλον σε αυτές.

Αυτή μπορεί να είναι μια καλή "κοινωνική" άσκηση, επειδή προωθεί:

Κοινούς στόχους: η συνεργασία των συμμετεχόντων με κοινό στόχο ενισχύει τη συνεργασία, την εμπιστοσύνη και τη συντροφικότητα.

Κοινωνική αλληλεπίδραση: οι δομημένες ευκαιρίες επικοινωνίας και αλληλοϋποστήριξης οδηγούν σε ουσιαστικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις.

Θετική ενίσχυση: η ενθάρρυνση του επαίνου και η αμοιβαία υποστήριξη δημιουργούν μια θετική ατμόσφαιρα χωρίς αποκλεισμούς, όπου οι συμμετέχοντες αισθάνονται ότι εκτιμώνται και συνδέονται.