Social connections

Introduction

Social connection is intended as the feeling that you belong to a group and generally feel close to other people. Scientific evidence strongly suggests that this is a core psychological need, essential to feeling satisfied with one's life.

As an example, Harvard University's Centre for Adult Development launched one of the longest scientific experiments In (Mineo, 2017)(), which is still ongoing. Year by year, they interviewed the same research participants (over 700!) about their health, well-being, and personal lives, and they also had access to their medical records, used imaging, and talked to their family members. More than 70 years of research have shown that people who have stronger family, friends and community ties are healthier and more likely to have better well-being and longer lives. In the company of loved ones, we cope with adversities more easily and feel them less stressful. Intimate, supportive relationships act as a "buffer" against discomfort.

In the framework of the IKIGAI55 project interviews were conducted with trainers and senior sports practitioners in 6 countries. The results reinforced the importance of social bonds:

To the question: "What do you think motivates most of your older students to engage in regular training?” Many trainers pointed out that older people tend to isolate themselves, they have fewer habits linking them with the external world.

Benefits of social connection in sports or training environment

Physical group activity can be much more than sport. Classes can become spaces where people can meet regularly, sharing common interests and creating lasting relationships. This sense of belonging to a community is crucial for emotional and social well-being. For many adults, especially the elderly, social isolation can be a significant problem. Physical activity classes offer an opportunity to get out of the house and interact with other people, thus reducing the risk of isolation and loneliness.

Let's' have a look at some of the benefits of social connection in sports or training environment and how they manifest in such settings:

• Fighting isolation and loneliness: As individuals age, they often experience increased isolation due to life changes such as retirement, relocation, or the loss of social networks. A sports or training class provides an opportunity for seniors to connect with others who share similar interests and challenges. Engaging in physical activities alongside peers can help reduce feelings of loneliness, promote social interaction, and create new friendships.
• Building a sense of belonging: Participating in a group fitness or sports class creates a sense of belonging, which is particularly important for older adults. Regular attendance fosters familiarity among group members, and seniors begin to feel part of a supportive community. This connection boosts their emotional well-being, as they feel they are not only improving their physical health but also forming meaningful social bonds.
• Motivation through peer support: Social connection in a fitness setting often translates to increased motivation. When adults or seniors exercise in groups, they are more likely to encourage and support each other, celebrating small wins and progress along the way. This positive reinforcement from peers can be more motivating than working out alone, especially for seniors who may be hesitant or insecure about their abilities. Knowing that others are on a similar journey fosters perseverance.
• Emotional and psychological benefits: The emotional and psychological benefits of social connection in a training environment extend beyond fitness. Being part of a group that shares a common goal enhances self-esteem and reduces anxiety, particularly for older adults who might be concerned about their health or physical limitations. These interactions provide a sense of purpose and fulfilment, which positively impacts mental health.
• Fostering intergenerational bonds: In some sports environments, there may be opportunities for intergenerational interaction, with adults of various ages participating together. This dynamic enriches the experience for older adults, as they can share their life experiences and wisdom, while also learning from younger participants. These connections enhance mutual respect, learning, and understanding, enhancing the social fabric of the group.
• Group cohesion and accountability: Social connections boost group cohesion, which makes participants feel more committed to the group and to their own fitness goals. Seniors are more likely to attend classes regularly when they know they are part of a connected group where their presence is noticed and valued. This accountability can lead to better consistency and long-term adherence to fitness programs.
• Shared experiences and overcoming challenges together: For seniors, engaging in physical activity may sometimes present challenges, such as adjusting to new routines or dealing with age-related health issues. When they participate in a group setting, they realise they are not alone in facing these challenges. Sharing experiences with others in similar circumstances makes it easier to cope and can turn physical challenges into opportunities for collective growth and support.

Participating in this type of activity can also be a learning opportunity. Adults can acquire new motor skills, learn more about their bodies and develop greater self-awareness. In addition, sharing experiences and knowledge within the group enriches all participants. Regular participation in activities helps develop positive routines and establish a sense of discipline and responsibility

Practical example for creating social connection

For a simple and easy example of creating social connection in a group of adults or elderly people in a training or sports environment, have a look at this structured partner-based exercise session that incorporates interaction, teamwork, and shared goals:

• Warm-up with introductions (5-10 minutes):

  Before starting the session, the trainer can facilitate a brief icebreaker or introduction round. Each participant pairs up with someone they don't know well and exchanges names, a fun fact, or something simple like their favourite hobby or why they joined the class.

  Purpose: this helps break the ice and creates a comfortable social atmosphere right from the start.

• Partner-based exercise stations (30-40 minutes):

  The class is divided into pairs or small groups, and each station in the circuit involves a partner-based exercise. For example:

  • Ball Pass: Partners stand a few feet apart and pass a medicine ball back and forth, alternating between chest passes and overhead passes.
  • Assisted Balance Exercises: One participant provides light support while the other performs balance exercises (e.g., standing on one leg).
  • Tandem Walking: Partners walk side by side, one giving gentle guidance to improve balance or posture.
  • Resistance Band Pulls: Partners face each other, pulling opposite ends of a resistance band, building strength while requiring cooperation and coordination.

  Purpose: each exercise requires communication, cooperation, and mutual support, creating a shared experience where participants rely on and help each other.

• Cool-down with group reflection (5-10 minutes):

  After the main workout, participants gather in a circle for a cool-down stretch. During this time, the trainer invites the group to reflect briefly on their experience: “What was your favourite exercise today?” or “How did your partner help you stay motivated?”

  Purpose: sharing reflections helps create a sense of group cohesion, as participants realise they all faced similar challenges and supported each other through them.

This can be a good “social” exercise because it fosters:

Shared Goals: partnering participants with a common goal fosters cooperation, trust, and camaraderie.

Social Interaction: structured opportunities to communicate and support each other lead to meaningful social interactions.

Positive Reinforcement: encouraging praise and mutual support builds a positive, inclusive atmosphere where participants feel valued and connected.

Introducción

El sentimiento de pertenencia es como sentir que un individuo es parte de un grupo y que está rodeado de personas con las que puede contar. La ciencia lo deja muy claro: está comprobado que es una necesidad psicológica, imprescindible para sentirnos bien y felices con la vida.

Como ejemplo, el Centro para el Desarrollo de Adultos de la Universidad de Harvard lanzó uno de los experimentos científicos de más larga duración (Mineo, 2017), que lleva más de 70 años en marcha y todavía continúa. Año tras año, entrevistan a los mismos 700 participantes sobre su salud, bienestar y vida personal. También revisan su historial médico, realizan pruebas de diagnóstico por imágenes y hablan con sus familiares. Años de investigación muestran que las personas que tienen familiares, amigos y vínculos fuertes con su comunidad son más saludables y tienen más probabilidades de vivir mejor y más tiempo. Estar con quienes amamos nos ayuda a afrontar la adversidad con mayor facilidad y con menos estrés. Las relaciones con las personas más cercanas a nosotros y el apoyo social actúan como un “amortiguador” para proteger al individuo de la soledad y la depresión.

En el proyecto IKIGAI55 se realizaron entrevistas a entrenadores y deportistas mayores de 55 años en 6 países. Los resultados destacaron la importancia de la interacción social:

Cuando se les preguntó: "¿Qué crees que motiva a tus estudiantes mayores a ir al gimnasio regularmente?", muchos entrenadores respondieron que era "socializar, ya que las personas mayores tienden a aislarse y tienen pocos hábitos que los mantengan conectados con el mundo exterior".

Actividad física grupal: motivación y socialización en el entrenamiento

No sorprende a nadie cuando decimos que el deporte es bueno para la salud. Pero la actividad física en grupo puede ser mucho más que simplemente practicar deportes. Las clases se convierten en espacios donde las personas pueden reunirse regularmente, compartir intereses comunes y crear contacto social. El sentimiento de pertenencia a una comunidad es fundamental para el bienestar emocional y social, ya que la soledad, especialmente entre las personas mayores, es un factor de riesgo con graves consecuencias para su salud. Las clases de gimnasia son una buena oportunidad para salir de casa y socializar con otras personas, combatiendo así el riesgo de soledad y fortaleciendo los vínculos interpersonales. Por tanto, contar con una red de apoyo en el deporte es como tener un “empujón” extra para alcanzar el éxito.

Veamos algunos de los beneficios de tener un buen entorno social en el deporte:

• Combatir el aislamiento y la soledad: a medida que pasan los años, muchas personas suelen sentirse más solas, ya sea por la jubilación, por un cambio de casa o por estar separadas de sus contactos sociales. Tomar una clase de fitness es una excelente manera para que los adultos mayores de 55 años se conecten con otras personas que comparten los mismos intereses y desafíos. Entrenar junto a amigos y compañeros ayuda a reducir la sensación de soledad, fomenta la interacción social e incluso puede dar lugar a nuevas amistade..
• Sentirse parte de un equipo: entrenar con un grupo te da un sentido de pertenencia, lo que es particularmente importante para los adultos mayores de 55 años. La participación regular en clases crea vínculos entre los miembros del grupo y los practicantes comienzan a sentirse parte de una comunidad de apoyo. Esta conexión no sólo mejora el bienestar emocional, sino que también les hace sentir que están cuidando su salud física, fortaleciendo una conexión social importante.
• Motivación a través de la fuerza del grupo: los momentos de relax y de compartir con los compañeros de entrenamiento hacen que todo el proceso sea más divertido y menos estresante, lo que aporta una motivación extra. Cuando los practicantes entrenan juntos, terminan animándose unos a otros, celebrando cada logro y celebrando el progreso a lo largo del camino. Este apoyo de la fuerza del grupo puede ser mucho más motivador que hacer ejercicio en solitario, especialmente para aquellos que son inseguros y tienen miedo de sus propias capacidades: ¡saber que otros están pasando por los mismos desafíos te da la fuerza para continuar!
• Beneficios emocionales y psicológicos: Estar conectado socialmente en un grupo de entrenamiento trae más que solo beneficios de fitness: tener un objetivo común aumenta la autoestima y reduce la ansiedad, especialmente para las personas mayores que se preocupan por las limitaciones físicas. Estas interacciones transmiten una sensación de logro y satisfacción, lo cual es excelente para la salud mental.
• Crear vínculos entre generaciones: las clases de actividad física también ofrecen la posibilidad de interacción entre personas de diferentes edades, entrenando gente más joven con gente mayor. Esta dinámica hace que la experiencia sea aún más rica, donde las personas mayores pueden contar sus historias de vida, llenas de sabiduría, mientras aprenden de los más jóvenes. Esta interacción refuerza el respeto mutuo, promueve el intercambio de aprendizaje y aumenta la unidad y la armonía dentro del grupo.
• Cohesión y compromiso grupal: los vínculos sociales acercan al grupo, lo que hace que todos se sientan más comprometidos con el grupo y con sus propios objetivos de entrenamiento. Los adultos mayores de 55 años tienen más probabilidades de asistir a clases regularmente cuando saben que son parte de un grupo que los conecta, donde su presencia es notada y apreciada. Este sentido de compromiso ayuda a crear consistencia y mantener la participación en clases y programas de capacitación a largo plazo.
• Compartir experiencias y superar desafíos juntos: para los adultos mayores de 55 años, hacer ejercicio puede traer grandes desafíos, como adaptarse a nuevas rutinas o lidiar con problemas de salud relacionados con la edad. Pero como grupo, se dan cuenta de que no están solos en esta lucha. Compartir historias con otras personas que pasan por lo mismo hace que las cosas sean más fáciles y convierte los desafíos físicos en oportunidades para crecer y apoyarse mutuamente.

Participar en este tipo de actividades también puede ser una oportunidad de aprendizaje, permitiéndote redescubrir nuevas (y mejores) formas de habilidades motoras, aprender más sobre tu cuerpo y desarrollar una mayor autoconciencia. Es importante añadir que compartir experiencias y conocimientos dentro del grupo resulta algo más enriquecedor, motivador y estimulante. Y, además de mejorar la salud del cuerpo, la práctica deportiva regular fortalece la mente, ayudando a establecer rutinas y objetivos positivos y seguir un conjunto de reglas o estándares para alcanzarlos. La disciplina y la responsabilidad imparten un fuerte sentido de propósito de vida que promueve un cambio positivo.

Ejemplo de una práctica para crear buenas conexiones entre los participantes

Un ejemplo simple y efectivo de cómo fomentar la conexión social en un grupo de adultos mayores de 55 años durante el entrenamiento es una sesión de ejercicio en parejas. Esta dinámica implica interacción, trabajo en equipo y objetivos comunes, ayudando a que todos se relacionen y se apoyen durante la actividad:

• Warm-up con presentaciones en parejas (5-10 minutos):

  Antes de comenzar la clase, el capacitador puede realizar una actividad para romper el hielo para relajarse o pedir una introducción rápida. A cada participante se le asigna un compañero que no conoce muy bien y comparte su nombre, un dato curioso o algo simple, como su pasatiempo favorito o la razón por la que se unió al grupo.
  Propósito: Ayuda a romper el hielo y crear un ambiente social más cómodo de inmediato.

• “Estaciones de ejercicio en pareja” (30-40 minutos):

  El grupo se divide en parejas o pequeños grupos y cada estación del circuito corresponde a un ejercicio que los participantes trabajan conjuntamente. A continuación se muestran algunos ejemplos:

  • Pasar el balón: Los compañeros se colocan a unos pocos pies de distancia y se pasan una pelota medicinal de un lado a otro, alternando entre pases de pecho y por encima de la cabeza.
  • Ejercicios de equilibrio con apoyo: uno de los participantes proporciona un ligero apoyo mientras el otro realiza ejercicios de equilibrio (como pararse sobre una pierna).
  • Caminata en tándem: los dos caminan uno al lado del otro, y uno de ellos da consejos para mejorar el equilibrio o la postura.
  • Banda de resistencia: los compañeros se colocan frente a frente y tiran de los extremos opuestos de una banda de resistencia, trabajando la fuerza muscular mientras se ayudan entre sí y coordinan los movimientos.

  Objetivo: Cada ejercicio requiere comunicación, cooperación y apoyo mutuo, creando una experiencia donde los participantes se ayudan y confían entre sí.

• Relajación con reflexión grupal (5-10 minutos):

  Después del ejercicio, los participantes se reúnen en un círculo para realizar estiramientos de relajación. Durante este tiempo, el entrenador pide a todos que reflexionen sobre la experiencia: “¿Qué ejercicio te gustó más?” o “¿Cómo te ha ayudado y fortalecido tu pareja?”
  Propósito: Este momento de compartir ayuda a crear un sentido de unidad porque todos se dan cuenta de que han enfrentado desafíos similares y se han apoyado mutuamente.

Este puede ser un buen ejemplo de “ejercicio social” porque promueve:

Objetivos compartidos: los participantes trabajan en parejas hacia un objetivo común, fomentando la cooperación, la confianza y la camaradería.

Interacción social: La comunicación bien estructurada y de apoyo fortalece las relaciones sociales.

Refuerzo positivo: fomentar el elogio y el apoyo mutuo crea un entorno positivo e inclusivo donde los participantes se sienten valorados y tienen vínculos fuertes.

Introduzione

Il legame sociale è inteso come la sensazione di appartenere a un gruppo e di sentirsi generalmente vicini ad altre persone. Le evidenze scientifiche suggeriscono con forza che si tratta di un bisogno psicologico fondamentale, essenziale per sentirsi soddisfatti della propria vita.

Ad esempio, il Centro per lo sviluppo degli adulti dell'Università di Harvard ha avviato uno degli esperimenti scientifici più lunghi del mondo (Mineo, 2017)(), tuttora in corso. Anno dopo anno, hanno intervistato gli stessi partecipanti alla ricerca (oltre 700!) sulla loro salute, sul loro benessere e sulla loro vita personale; hanno inoltre avuto accesso alle loro cartelle cliniche, hanno utilizzato immagini e hanno parlato con i loro familiari. Oltre 70 anni di ricerche hanno dimostrato che le persone che hanno legami più forti con la famiglia, gli amici e la comunità sono più sane e hanno maggiori probabilità di avere un benessere migliore e una vita più lunga. In compagnia di persone care, affrontiamo più facilmente le avversità e le sentiamo meno stressanti. Le relazioni intime e di sostegno fungono da "cuscinetto" contro il disagio.

Nell'ambito del progetto IKIGAI55 sono state condotte interviste con allenatori e operatori sportivi senior in 6 Paesi. I risultati hanno rafforzato l'importanza dei legami sociali:

Alla domanda: "Cosa pensa che motivi la maggior parte dei suoi studenti più anziani a impegnarsi in un allenamento regolare?". Molti formatori hanno sottolineato che le persone anziane tendono a isolarsi, hanno meno abitudini che le legano al mondo esterno.

Benefici della connessione sociale nell'ambiente sportivo o di allenamento

L'attività fisica di gruppo può essere molto più che uno sport. Le classi possono diventare spazi in cui le persone si incontrano regolarmente, condividendo interessi comuni e creando relazioni durature. Questo senso di appartenenza a una comunità è fondamentale per il benessere emotivo e sociale. Per molti adulti, soprattutto per gli anziani, l'isolamento sociale può essere un problema significativo. I corsi di attività fisica offrono l'opportunità di uscire di casa e interagire con altre persone, riducendo così il rischio di isolamento e solitudine.

Vediamo alcuni dei benefici della connessione sociale in un ambiente sportivo o di allenamento e come si manifestano in questi contesti:

• Combattere l'isolamento e la solitudine: Con l'avanzare dell'età, le persone spesso sperimentano un maggiore isolamento a causa di cambiamenti di vita come il pensionamento, il trasferimento o la perdita di reti sociali. Un corso di sport o di allenamento offre agli anziani l'opportunità di entrare in contatto con altre persone che condividono interessi e sfide simili. Impegnarsi in attività fisiche insieme a coetanei può aiutare a ridurre il senso di solitudine, a promuovere l'interazione sociale e a creare nuove amicizie.
• Creare un senso di appartenenza: Partecipare a un corso di fitness o di sport di gruppo crea un senso di appartenenza, particolarmente importante per gli anziani. La frequenza regolare favorisce la familiarità tra i membri del gruppo e gli anziani iniziano a sentirsi parte di una comunità di sostegno. Questo legame aumenta il loro benessere emotivo, in quanto sentono che non solo stanno migliorando la loro salute fisica, ma stanno anche creando legami sociali significativi.
• Motivazione attraverso il supporto dei pari: Il legame sociale in un ambiente di fitness spesso si traduce in una maggiore motivazione. Quando gli adulti o gli anziani si allenano in gruppo, è più probabile che si incoraggino e si sostengano a vicenda, festeggiando le piccole vittorie e i progressi fatti durante il percorso. Questo rinforzo positivo da parte dei coetanei può essere più motivante che allenarsi da soli, soprattutto per gli anziani che possono essere esitanti o insicuri delle proprie capacità. Sapere che altri stanno facendo un percorso simile favorisce la perseveranza. Benefici emotivi e psicologici: I benefici emotivi e psicologici del legame sociale in un ambiente di allenamento vanno oltre la forma fisica. Far parte di un gruppo che condivide un obiettivo comune aumenta l'autostima e riduce l'ansia, in particolare per gli adulti più anziani che potrebbero essere preoccupati per la loro salute o per le limitazioni fisiche. Queste interazioni forniscono un senso di scopo e di realizzazione, che ha un impatto positivo sulla salute mentale.
• Favorire i legami intergenerazionali: In alcuni ambienti sportivi possono esserci opportunità di interazione intergenerazionale, con adulti di diverse età che partecipano insieme. Questa dinamica arricchisce l'esperienza degli adulti più anziani, che possono condividere le loro esperienze di vita e la loro saggezza, imparando al contempo dai partecipanti più giovani. Questi legami aumentano il rispetto reciproco, l'apprendimento e la comprensione, migliorando il tessuto sociale del gruppo.
• Coesione e responsabilità del gruppo: I legami sociali aumentano la coesione del gruppo, che fa sentire i partecipanti più impegnati nel gruppo e nei propri obiettivi di fitness. Gli anziani sono più propensi a frequentare regolarmente le lezioni quando sanno di far parte di un gruppo collegato in cui la loro presenza è notata e apprezzata. Questa responsabilità può portare a una maggiore costanza e a un'adesione a lungo termine ai programmi di fitness.
• Esperienze condivise e superamento delle sfide insieme: Per gli anziani, l'impegno nell'attività fisica può talvolta presentare delle sfide, come l'adattamento a nuove routine o la gestione di problemi di salute legati all'età. Quando partecipano a un gruppo, si rendono conto di non essere soli nell'affrontare queste sfide. Condividere le esperienze con altre persone che si trovano in circostanze simili rende più facile affrontarle e può trasformare le sfide fisiche in opportunità di crescita collettiva e di sostegno.

Partecipare a questo tipo di attività può essere anche un'opportunità di apprendimento. Gli adulti possono acquisire nuove abilità motorie, conoscere meglio il proprio corpo e sviluppare una maggiore consapevolezza di sé. Inoltre, la condivisione di esperienze e conoscenze all'interno del gruppo arricchisce tutti i partecipanti. La partecipazione regolare alle attività aiuta a sviluppare routine positive e a stabilire un senso di disciplina e responsabilità

Esempio pratico di creazione di una connessione sociale

Per un esempio semplice e facile di creazione di legami sociali in un gruppo di adulti o di anziani in un ambiente di allenamento o sportivo, date un'occhiata a questa sessione di esercizi strutturata in coppia che incorpora interazione, lavoro di squadra e obiettivi condivisi:

• Riscaldamento con presentazioni (5-10 minuti):

  Prima di iniziare la sessione, il formatore può facilitare un breve rompighiaccio o un giro di presentazione. Ogni partecipante fa coppia con qualcuno che non conosce bene e si scambia il nome, un fatto divertente o qualcosa di semplice come l'hobby preferito o il motivo per cui si è iscritto alla classe.
  Scopo: aiuta a rompere il ghiaccio e a creare un'atmosfera sociale confortevole fin dall'inizio.

• Stazioni di esercizi a coppie (30-40 minuti):

  La classe viene divisa in coppie o piccoli gruppi e ogni stazione del circuito prevede un esercizio basato sul partner. Per esempio:

  • Passaggio della palla: I partner si posizionano a qualche metro di distanza l'uno dall'altro e si passano una palla medica avanti e indietro, alternando passaggi al petto e passaggi in testa.
  • Esercizi di equilibrio assistito: Un partecipante fornisce un leggero sostegno mentre l'altro esegue esercizi di equilibrio (ad esempio, stare in piedi su una gamba sola).
  • Camminare in tandem: I partner camminano fianco a fianco, guidati da un'altra persona per migliorare l'equilibrio o la postura.
  • Tiri con la banda di resistenza: I partner si trovano uno di fronte all'altro e tirano le estremità opposte di una fascia di resistenza, sviluppando la forza e richiedendo cooperazione e coordinazione.

  Scopo: ogni esercizio richiede comunicazione, cooperazione e sostegno reciproco, creando un'esperienza condivisa in cui i partecipanti si affidano e si aiutano a vicenda.

• Raffreddamento con riflessione di gruppo (5-10 minuti):

  Dopo l'allenamento principale, i partecipanti si riuniscono in cerchio per un tratto di raffreddamento. Durante questo momento, il formatore invita il gruppo a riflettere brevemente sulla propria esperienza: "Qual è stato il vostro esercizio preferito oggi?" o "In che modo il vostro partner vi ha aiutato a rimanere motivati?".
  Scopo: condividere le riflessioni aiuta a creare un senso di coesione del gruppo, in quanto i partecipanti si rendono conto di aver affrontato sfide simili e di essersi sostenuti a vicenda.

Questo può essere un buon esercizio "sociale", perché favorisce l'apprendimento:

Obiettivi condivisi: la collaborazione tra i partecipanti con un obiettivo comune favorisce la cooperazione, la fiducia e il cameratismo.

Interazione sociale: le opportunità strutturate per comunicare e sostenersi a vicenda portano a interazioni sociali significative.

Rinforzo positivo: incoraggiando gli elogi e il sostegno reciproco si crea un'atmosfera positiva e inclusiva in cui i partecipanti si sentono apprezzati e connessi.

Bevezetés

A szociális kapcsolat alatt azt az érzést értjük, hogy egy csoporthoz tartozunk, és általában közel érezzük magunkat más emberekhez. Tudományos bizonyítékok erősen utalnak arra, hogy ez egy alapvető lelki szükséglet, amely elengedhetetlen ahhoz, hogy az ember elégedettnek érezze magát az életével.

A Harvard Egyetem Felnőttképzési Központja például az egyik leghosszabb tudományos kísérletet indította el (Mineo, 2017) (), amely még mindig folyamatban van. Évről évre ugyanazokkal a kutatási résztvevőkkel (több mint 700-zal!) készítettek interjúkat egészségükről, jóllétükről és magánéletükről, emellett hozzáférhettek orvosi kartonjaikhoz, képalkotó eszközöket használtak, és beszéltek családtagjaikkal is. Több mint 70 évnyi kutatás kimutatta, hogy azok az emberek, akiknek erősebbek a családi, baráti és közösségi kötődései, egészségesebbek, és nagyobb valószínűséggel rendelkeznek jobb közérzettel és hosszabb életet élnek. Szeretteink társaságában könnyebben megbirkózunk a viszontagságokkal, és kevésbé érezzük azokat stresszesnek. A meghitt, támogató kapcsolatok "érzelmi hátországot" jelentenek a kellemetlenségekkel szemben.

Az IKIGAI55 projekt keretében 6 országban interjúkat készítettek edzőkkel és idős életmód-sportolókkal. Az eredmények megerősítették a társadalmi kötelékek fontosságát:

A kérdésre, hogy „Ön szerint mi motiválja a legtöbb idősebb tanítványát a rendszeres edzésben való részvételre?” sok edző rámutatott, hogy az idősebbek hajlamosak elszigetelődni, kevesebb szokásuk van, ami összeköti őket a külvilággal.

A szociális kapcsolatok jótékony hatásai sport- és edzéskörnyezetben

A csoportos testmozgás sokkal több lehet, mint sport. A csoportok olyan terekké válhatnak, ahol az emberek rendszeresen találkozhatnak, közös érdeklődési körökben osztoznak és tartós kapcsolatokat alakítanak ki. A közösséghez tartozás érzése döntő fontosságú az érzelmi és szociális jólét szempontjából. Sok felnőtt, különösen az idősek számára a társadalmi elszigeteltség jelentős problémát jelenthet. A testmozgásórák lehetőséget nyújtanak arra, hogy kimozduljanak otthonról és kapcsolatba kerüljenek más emberekkel, így csökkentve az elszigeteltség és a magány kockázatát.

Vessünk egy pillantást társas kapcsolatok néhány előnyére a sportban vagy edzéskörnyezetben, és arra, hogy ezek hogyan jelentkeznek ilyen helyzetben:

• Küzdelem az elszigeteltség és a magány ellen: Az életkor előrehaladtával az emberek gyakran tapasztalnak fokozott elszigetelődést az életükben bekövetkező változások, például a nyugdíjba vonulás, az elköltözés vagy a szociális hálózatok elvesztése miatt. Egy sport- vagy mozgásóra lehetőséget nyújt az idősek számára, hogy olyanokkal kerüljenek kapcsolatba, akik hasonló érdeklődési körrel és kihívásokkal rendelkeznek. A társakkal együtt végzett fizikai tevékenységek segíthetnek csökkenteni a magányosság érzését, elősegíthetik a társas érintkezést, és új barátságokat teremthetnek.
• Az összetartozás érzésének kialakítása: A csoportos mozgás- vagy sportórákon való részvétel az összetartozás érzését kelti, ami különösen fontos az idősebbek számára. A rendszeres részvétel elősegíti a csoporttagok közötti ismeretséget, amitől az idősek egy támogató közösség részének érezhetik magukat. Ez a kapcsolat fokozza érzelmi jóllétüket, mivel úgy érzik, hogy nemcsak a testi egészségüket javítják, hanem értelmes társadalmi kötelékeket is kialakítanak.
• Motiváció a társak támogatásával: A szociális kapcsolat a testmozgásban gyakran fokozott motivációt eredményez. Amikor a felnőttek vagy idősek csoportban edzenek, nagyobb valószínűséggel bátorítják és támogatják egymást, megünnepelve a kis győzelmeket és az előrehaladást az úton. Ez a társaiktól kapott pozitív megerősítés motiválóbb lehet, mintha egyedül edzenének, különösen az olyan idősek számára, akik esetleg bizonytalanok a képességeiket illetően. Az a tudat, hogy mások is hasonló úton járnak, növeli a kitartásukat.
• Érzelmi és lélektani előnyök: Edzéskörnyezetben a társas kapcsolatok érzelmi és lélektani előnyei túlmutatnak a fittségen. Egy olyan csoporthoz tartozni, amelynek közös a célja, növeli az önbecsülést és csökkenti a szorongást, különösen az idősödők esetében, akik esetleg aggódnak az egészségük vagy fizikai korlátaik miatt. Ezek az interakciók célt és kiteljesedést biztosítanak, ami pozitívan hat a mentális egészségre.
• A generációk közötti kötődések támogatása: Egyes sportkörnyezetekben lehetőség nyílik a generációk közötti interakcióra, a különböző korú felnőttek együtt vesznek részt a tevékenységekben. Ez a dinamika gazdagítja az idősebbek élményét, mivel megoszthatják élettapasztalataikat és bölcsességüket, miközben tanulhatnak a fiatalabb résztvevőktől is. Ezek a kapcsolatok fokozzák a kölcsönös tiszteletet, a tanulást és a megértést, erősítve a csoport szociális szövetét.
• Csoportkohézió és kiszámíthatóság: A szociális kapcsolatok növelik a csoportkohéziót, ami miatt a résztvevők elkötelezettebbnek érzik magukat a csoport és saját fitneszcéljaik iránt. Az idősek nagyobb valószínűséggel vesznek részt rendszeresen az órákon, ha tudják, hogy egy olyan összetartó csoport tagjai, ahol a jelenlétüket észreveszik és értékelik. Ez a kiszámíthatóság nagyobb következetességhez és a fitneszprogramok melletti hosszú távú kitartáshoz vezethet.
• Közös tapasztalatok és a kihívások közös leküzdése: Az idősek számára a testmozgás néha kihívásokkal járhat, például az új szokásokhoz való alkalmazkodás vagy az életkorral kapcsolatos egészségügyi problémák kezelése. Ha csoportos keretek között vesznek részt, rájönnek, hogy nincsenek egyedül ezekkel a kihívásokkal. A hasonló helyzetben lévőkkel való tapasztalatcsere megkönnyíti a megbirkózást, és a fizikai kihívásokat a közös fejlődés és támogatás lehetőségévé változtathatja.

Az ilyen típusú tevékenységben való részvétel egyben tanulási lehetőség is lehet. A felnőttek új motoros készségeket sajátíthatnak el, többet tudhatnak meg a testükről és nagyobb önismeretre tehetnek szert. Emellett a csoporton belüli tapasztalat- és tudásmegosztás minden résztvevőt gazdagít. A tevékenységekben való rendszeres részvétel segít a pozitív rutinok kialakításában, valamint a fegyelem és a felelősségérzet kialakításában.

Gyakorlati példa a társas kapcsolódás erősítésére

Egy egyszerű és könnyű például szolgál a szociális kapcsolat kialakítására egy felnőttekből vagy idősekből álló sportcsoportban, ez a strukturált, partner alapú edzés, amely magába foglalja az interakciót, a csapatmunkát és a közös célokat:

• Bemelegítés, bevezetés (5-10 perc):

  A foglalkozás megkezdése előtt jó, ha az edző tart egy rövid jégtörő vagy bemutatkozó kört. Minden résztvevő párokba áll egy számára ismeretlen társával, megosztják egymással a nevüket, egy vicces tényt, vagy valami alapinformációt, például a kedvenc hobbijukat, vagy hogy miért csatlakoztak a csoporthoz.
  Cél: ez segít megtörni a jeget, és már a kezdetektől fogva kellemes társasági légkört teremt.

• Partneralapú munkaállomások (30-40 perc):

  A csoportot párokba vagy kiscsoportokba osztjuk, és a kör minden egyes állomásán páros gyakorlatot végeznek. Például:

  • Labdapassz: A partnerek egymástól néhány méterre állnak, és egy medicinlabdát passzolnak oda-vissza, felváltva mellső és fej feletti passzokkal.
  • Támogatott egyensúlygyakorlatok: Az egyik résztvevő könnyed támaszt nyújt, miközben a másik egyensúlygyakorlatokat végez (pl. fél lábon állva).
  • Tandemgyaloglás: A partnerek egymás mellett sétálnak, az egyikük kedvesen tanácsokat ad az egyensúly vagy a testtartás javítása érdekében
  • Ellenállási szalag húzás: A partnerek egymással szemben állnak, és egy ellenállási szalag ellentétes végeit húzzák, ami erősítés közben együttműködést és koordinációt is igényel.

  Cél: minden egyes gyakorlat kommunikációt, együttműködést és kölcsönös támogatást igényel, közös élményt teremtve, ahol a résztvevők egymásra támaszkodnak és segítik egymást.

• Levezetés csoportos reflexióval (5-10 perc):

  A fő edzésszakasz után a résztvevők körbe gyűlnek, hogy egy lazító nyújtást végezzenek. Ez idő alatt az edző felkéri a csoportot, hogy röviden gondolkodjanak el a tapasztalataikon: „Mi volt ma a kedvenc gyakorlatod?” vagy „Hogyan segített a partnered fenntartani a motivációdat”.
  Cél: a reflexiók megosztása segít a csoport összetartozás érzésének kialakításában, mivel a résztvevők rájönnek, hogy mindannyian hasonló kihívásokkal szembesültek, és támogatták egymást ezen keresztül.

Ez jó szociális gyakorlat lehet, mert támogatja a következőket:

Közös célok: a résztvevők párosítása egy közös cél mentén elősegíti az együttműködést, a bizalmat és a bajtársiasságot.

Társas kapcsolódás: a strukturált alkalmak a kommunikációra és egymás támogatására értelmes társas interakciókhoz vezetnek.

Pozitív megerősítés: a bátorító dicséret és a kölcsönös támogatás pozitív, befogadó légkört teremt, ahol a résztvevők úgy érzik, hogy értékelik őket és kapcsolódnak egymáshoz.

Introductie

Sociale verbondenheid is bedoeld als het gevoel dat je bij een groep hoort en je over het algemeen dicht bij andere mensen voelt. Wetenschappelijk bewijs suggereert sterk dat dit een psychologische kernbehoefte is, essentieel om tevreden te zijn met iemands leven.

Het Centre for Adult Development van Harvard University lanceerde bijvoorbeeld een van de langste wetenschappelijke experimenten in (), die nog steeds aan de gang zijn. Jaar na jaar interviewden ze dezelfde onderzoeksdeelnemers (meer dan 700!) over hun gezondheid, welzijn en persoonlijke leven, en ze hadden ook toegang tot hun medische dossiers, gebruikten beeldvorming en spraken met hun familieleden. Meer dan 70 jaar onderzoek heeft aangetoond dat mensen met sterkere familie, vrienden en gemeenschapsbanden gezonder zijn en meer kans hebben op een beter welzijn en een langer leven. In het gezelschap van dierbaren gaan we gemakkelijker om met tegenslagen en voelen we ze minder stressvol. Intieme, ondersteunende relaties fungeren als een "buffer" tegen ongemak.(Mineo, 2017)

In het kader van het IKIGAI55 project werden interviews gehouden met trainers en senior sportbeoefenaars in 6 landen. De resultaten versterkten het belang van sociale banden:

Op de vraag: "Wat denk je dat de meeste van je oudere studenten motiveert om regelmatig een opleiding te volgen?" Veel trainers wezen erop dat oudere mensen de neiging hebben zich te isoleren, ze hebben mindere gewoontes die hen verbinden met de buitenwereld.

Voordelen van sociale verbinding in sport- of trainingsomgeving

Fysieke groepsactiviteit kan veel meer zijn dan sport. Klassen kunnen ruimtes worden waar mensen elkaar regelmatig kunnen ontmoeten, gemeenschappelijke interesses kunnen delen en duurzame relaties kunnen creëren. Dit gevoel deel uit te maken van een gemeenschap is cruciaal voor emotioneel en sociaal welzijn. Voor veel volwassenen, vooral ouderen, kan sociaal isolement een groot probleem zijn. Lessen lichamelijke activiteit bieden de mogelijkheid om het huis uit te gaan en met andere mensen om te gaan, waardoor het risico op isolatie en eenzaamheid wordt verkleind.

Laten we eens kijken naar enkele van de voordelen van sociale verbondenheid in een sport- of trainingsomgeving en hoe deze zich in dergelijke omgevingen manifesteren:

• Isolatie en eenzaamheid bestrijden: Naarmate mensen ouder worden, ervaren ze vaak meer isolement als gevolg van veranderingen in het leven, zoals pensionering, verhuizing of het verlies van sociale netwerken. Een sport- of trainingsles biedt senioren de mogelijkheid om in contact te komen met anderen die dezelfde interesses en uitdagingen delen. Deelnemen aan fysieke activiteiten samen met leeftijdsgenoten kan helpen gevoelens van eenzaamheid te verminderen, sociale interactie te bevorderen en nieuwe vriendschappen te sluiten.
• Een gevoel van verbondenheid opbouwen: Deelnemen aan een groepsfitness- of sportles creëert een gevoel van verbondenheid, wat vooral belangrijk is voor oudere volwassenen. Regelmatige aanwezigheid bevordert de vertrouwdheid tussen de groepsleden en senioren voelen zich deel van een ondersteunende gemeenschap. Deze verbinding verhoogt hun emotionele welzijn, omdat ze het gevoel hebben dat ze niet alleen hun fysieke gezondheid verbeteren, maar ook zinvolle sociale banden aangaan.
• Motivatie door ondersteuning van collega's: Sociale verbondenheid in een fitnessomgeving vertaalt zich vaak in een verhoogde motivatie. Wanneer volwassenen of senioren in groepen sporten, is de kans groter dat ze elkaar aanmoedigen en ondersteunen, en onderweg kleine overwinningen en vooruitgang vieren. Deze positieve bekrachtiging van leeftijdsgenoten kan motiverender zijn dan alleen trainen, vooral voor senioren die aarzelen of onzeker zijn over hun capaciteiten. Weten dat anderen op een soortgelijke reis zijn, bevordert doorzettingsvermogen.
• Emotionele en psychologische voordelen: De emotionele en psychologische voordelen van sociale verbondenheid in een trainingsomgeving gaan verder dan fitness. Deel uitmaken van een groep die een gemeenschappelijk doel deelt, verbetert het gevoel van eigenwaarde en vermindert angst, vooral voor oudere volwassenen die zich zorgen maken over hun gezondheid of fysieke beperkingen. Deze interacties geven een gevoel van doel en voldoening, wat een positieve invloed heeft op de geestelijke gezondheid.
• Intergenerationele banden bevorderen: In sommige sportomgevingen kunnen er mogelijkheden zijn voor intergenerationele interactie, waarbij volwassenen van verschillende leeftijden samen deelnemen. Deze dynamiek verrijkt de ervaring voor oudere volwassenen, omdat ze hun levenservaringen en wijsheid kunnen delen, terwijl ze ook leren van jongere deelnemers. Deze verbindingen vergroten wederzijds respect, leren en begrip, waardoor het sociale weefsel van de groep wordt versterkt.
• Groepscohesie en verantwoordelijkheid: Sociale connecties versterken de groepscohesie, waardoor deelnemers zich meer betrokken voelen bij de groep en bij hun eigen fitnessdoelen. Senioren zullen eerder regelmatig lessen volgen als ze weten dat ze deel uitmaken van een verbonden groep waar hun aanwezigheid wordt opgemerkt en gewaardeerd. Deze verantwoordelijkheid kan leiden tot een betere consistentie en langdurige naleving van fitnessprogramma's.
• Gedeelde ervaringen en samen uitdagingen overwinnen: Voor senioren kan fysieke activiteit soms uitdagingen met zich meebrengen, zoals het aanpassen aan nieuwe routines of het omgaan met leeftijdsgerelateerde gezondheidsproblemen. Wanneer ze deelnemen aan een groepssetting, realiseren ze zich dat ze niet de enige zijn die met deze uitdagingen worden geconfronteerd. Het delen van ervaringen met anderen in vergelijkbare omstandigheden maakt het gemakkelijker om ermee om te gaan en kan fysieke uitdagingen omzetten in kansen voor collectieve groei en ondersteuning.

Deelname aan dit soort activiteiten kan ook een leermoment zijn. Volwassenen kunnen nieuwe motorische vaardigheden verwerven, meer over hun lichaam leren en een groter zelfbewustzijn ontwikkelen. Daarnaast is het delen van ervaringen en kennis binnen de groep een verrijking voor alle deelnemers. Regelmatige deelname aan activiteiten helpt bij het ontwikkelen van positieve routines en het creëren van een gevoel van discipline en verantwoordelijkheid

Praktijkvoorbeeld voor het creëren van sociale verbinding

Voor een eenvoudig en gemakkelijk voorbeeld van het creëren van sociale verbinding in een groep volwassenen of ouderen in een trainings- of sportomgeving, kijk eens naar deze gestructureerde partnergebaseerde oefensessie die interactie, teamwerk en gedeelde doelen omvat:

• Warming-up met inleidingen (5-10 minuten):

  Voordat de sessie begint, kan de trainer een korte ijsbreker of kennismakingsronde begeleiden. Elke deelnemer koppelt aan iemand die ze niet goed kennen en wisselt namen, een leuk weetje of iets eenvoudigs uit, zoals hun favoriete hobby of waarom ze bij de les zijn gekomen.
  Doel: dit helpt het ijs te breken en zorgt vanaf het begin voor een comfortabele sociale sfeer.

• Trainingsstations met partners (30-40 minuten):

  De klas is verdeeld in paren of kleine groepen, en elk station in het circuit omvat een partnergebaseerde oefening. Bijvoorbeeld:

  • Balpass: Partners staan een paar meter uit elkaar en passen een medicijnbal heen en weer, afwisselend borstpasses en bovenhands.
  • Geassisteerde evenwichtsoefeningen: De ene deelnemer biedt lichte ondersteuning terwijl de andere evenwichtsoefeningen uitvoert (bijv. op één been staan).
  • Tandem wandelen: Partners lopen zij aan zij, één geeft zachte begeleiding om het evenwicht of de houding te verbeteren.
  • Weerstandsband : Partners kijken naar elkaar toe, trekken aan tegenovergestelde uiteinden van een weerstandsband, bouwen kracht op terwijl ze samenwerking en coördinatie vereisen.

  Doel: elke oefening vereist communicatie, samenwerking en wederzijdse ondersteuning, waardoor een gedeelde ervaring ontstaat waarbij deelnemers op elkaar vertrouwen en elkaar helpen.

• Cooling-down met groepsreflectie (5-10 minuten):

  Na de hoofdtraining verzamelen de deelnemers zich in een kring voor een cooling-down stretch. Gedurende deze tijd nodigt de trainer de groep uit om kort na te denken over hun ervaring: "Wat was je favoriete oefening vandaag?" of "Hoe heeft je partner je geholpen om gemotiveerd te blijven?"
  Doel: het delen van reflecties helpt bij het creëren van een gevoel van groepscohesie, omdat de deelnemers zich realiseren dat ze allemaal voor dezelfde uitdagingen stonden en elkaar daarbij steunden.

Dit kan een goede "sociale" oefening zijn omdat het het volgende bevordert:

Gedeelde doelen: deelnemers met een gemeenschappelijk doel betrekken bij elkaar bevordert samenwerking, vertrouwen en kameraadschap.

Sociale interactie: gestructureerde mogelijkheden om te communiceren en elkaar te ondersteunen leiden tot zinvolle sociale interacties.

Positieve bekrachtiging: het aanmoedigen van lof en wederzijdse steun zorgt voor een positieve, inclusieve sfeer waarin deelnemers zich gewaardeerd en verbonden voelen.

Introdução

A sensação de pertença é como sentir que um indivíduo faz parte de um grupo e que está rodeado de pessoas com quem pode contar. A ciência deixa isso muito claro: está provado que é uma necessidade psicológica, essencial para nos sentirmos bem e felizes com a vida.

A título de exemplo, o Centro de Desenvolvimento de Adultos da Universidade de Harvard lançou uma das mais longas experiências científicas (Mineo, 2017), que decorre há mais de 70 anos e que ainda está em curso. Ano após ano, entrevistam os mesmos 700 participantes sobre a sua saúde, bem-estar e vida pessoal. Também consultam os seus registos médicos, fazem exames de imagem e conversam com os seus familiares. Os anos de investigação mostram que quem tem uma família, amigos e laços fortes à comunidade é mais saudável e tem mais possibilidades de viver melhor e por mais tempo. Estar com quem amamos ajuda-nos a enfrentar as adversidades de forma mais fácil e menos stressante. As relações com os mais próximos e o apoio social funcionam como um "amortecedor" para proteger o indivíduo da solidão e depressão.

No projeto IKIGAI55, foram feitas entrevistas com treinadores e praticantes de desporto com mais de 55 anos em 6 países. Os resultados destacaram a importância da interação social:

À pergunta "O que acha que motiva os seus alunos mais velhos a irem ao ginásio regularmente?", muitos treinadores responderam que era “o convívio, pois os mais velhos costumam isolar-se e têm poucos hábitos que os mantêm ligados ao mundo exterior”.

Atividade física em grupo: motivação e socialização no treino

Não estamos a surpreender ninguém quando afirmamos que o desporto faz bem à saúde. Mas a atividade física em grupo pode ser muito mais do que apenas praticar desporto. As aulas tornam-se espaços onde as pessoas se podem encontrar regularmente, partilhando interesses comuns e criando contacto social. O sentimento de pertença a uma comunidade é fundamental para o bem-estar emocional e social pois a solidão, principalmente nos idosos, é um fator de risco e com graves consequências para a sua saúde. As aulas de ginástica são uma boa oportunidade para sair de casa e conviver com outras pessoas, combatendo, deste modo, o risco de solidão e fortalecendo os laços interpessoais. Portanto, ter uma rede de apoio no desporto é como ter um "boost" extra para alcançar o sucesso.

Vejamos alguns dos benefícios de ter um bom ambiente social no desporto:

• Combater o isolamento e a solidão: com o passar dos anos, é frequente muitas pessoas se sentirem mais sozinhas, seja por causa da reforma, de uma mudança de casa ou de afastamento dos seus contactos sociais. Participar numa aula de atividade física é uma ótima forma para os adultos 55+ conviverem com outras pessoas que partilham os mesmos interesses e desafios. Treinar ao lado de amigos e colegas ajuda a diminuir a sensação de estar só, estimula o convívio social e até pode trazer novas amizades.
• Sentir que se faz parte de uma equipa: treinar com um grupo transmite um sentimento de pertença, o que é particularmente significativo para os adultos 55+. A participação regular nas aulas cria laços entre os membros do grupo e os praticantes começam a sentir-se parte de uma comunidade de apoio. Esta ligação não só melhora o bem-estar emocional, mas também faz com que sintam que estão a cuidar da saúde física, fortalecendo um importante contacto social.
• Motivação com a força do grupo: os momentos de descontração e partilha com os colegas de treino fazem com que todo o processo seja mais divertido e menos stressante, o que traz uma motivação extra. Quando os praticantes treinam juntos, acabam por se incentivar mutuamente, a comemorar cada conquista e celebrar os progressos ao longo do caminho. Este apoio da força do grupo pode ser muito mais motivador do que fazer exercício sozinho, especialmente para quem está inseguro e com receio das próprias capacidades: saber que outros estão a passar pelos mesmos desafios dá força para continuar!
• Benefícios emocionais e psicológicos: estar ligado socialmente num grupo de treino traz mais do que só vantagens à forma física: ter um objetivo comum aumenta a autoestima e baixa a ansiedade, especialmente para os mais velhos que se preocupam com as limitações físicas. Estas interações transmitem um sentido de realização e satisfação, o que faz muito bem para a saúde mental.
• Criar laços entre gerações: nas aulas de atividade física há também a possibilidade de uma interação entre pessoas de diferentes idades, com os mais novos a treinar com os mais velhos. Esta dinâmica torna a experiência ainda mais rica, onde os mais velhos podem contar as suas histórias de vida, cheias de sabedoria, enquanto aprendem com os mais jovens. Esta interação reforça o respeito mútuo, promove trocas de aprendizagem e aumentam a união e harmonia no grupo.
• Coesão e compromisso do grupo: os laços sociais deixam o grupo mais unido, o que faz com que todos se sintam mais comprometidos com o grupo e com as suas próprias metas de treino. É mais provável os adultos 55+ irem às aulas com regularidade quando sabem que fazem parte de um grupo que os liga, onde a sua presença é notada e apreciada. Este sentido de compromisso ajuda a criar consistência e a manter a participação nas aulas e nos programas de treino a longo prazo.
• Partilhar experiências e superar desafios juntos: para os adultos 55+, fazer exercício pode trazer grandes desafios, como ajustarem-se a novas rotinas ou lidar com problemas de saúde relacionados com a idade. Mas, em grupo, percebem que não estão sozinhos nessa luta. Partilhar histórias com outros que passam pela mesma situação torna tudo mais fácil e transforma os desafios físicos em oportunidades para crescerem e apoiarem-se em conjunto.

A participação neste tipo de atividades pode também ser uma oportunidade de aprendizagem permitindo redescobrir novas (e melhores) formas de capacidades motoras, aprender mais sobre o seu corpo e desenvolver uma maior consciência de si próprios. É importante acrescentar que o facto de partilhar experiências e saberes no seio do grupo, reflete-se em algo mais enriquecedor, motivador e estimulante. E, além de potenciar a saúde do corpo, a prática desportiva regular fortalece a mente, ajudando a estabelecer rotinas e metas positivas e seguir um conjunto de regras ou padrões para as atingir. A disciplina e a responsabilidade transmitem um forte sentido de propósito de vida que promove mudanças positivas.

Exemplo de uma prática para criar boas ligações entre os participantes

Um exemplo simples e eficaz para promover a ligação social num grupo de adultos 55+ durante o treino é uma sessão de exercícios a pares. Essa dinâmica envolve interação, trabalho em equipa e objetivos comuns, ajudando todos a se relacionarem e apoiarem durante a atividade:

• Warm-up com apresentações a pares (5-10 minutos):

  Antes de começar a aula, o treinador pode fazer uma atividade quebra-gelo para descontrair ou pedir uma apresentação rápida. Cada participante forma um par com alguém que não conhece muito bem e partilha o nome, uma curiosidade engraçada ou algo simples, como o seu passatempo favorito ou o motivo de ter se juntado ao grupo.
  Objetivo: ajuda a quebrar o gelo e cria um ambiente social mais confortável logo de início.

• “Estações” de exercícios em pares (30-40 minutos):

  O grupo é dividido em pares ou pequenos grupos, e cada estação do circuito corresponde a um exercício em que os participantes trabalham juntos. Aqui estão alguns exemplos:

  • Passagem da bola: os parceiros ficam a alguns metros de distância e passam uma bola medicinal de um para o outro, alternando entre passagens no peito e por cima da cabeça.
  • Exercícios de equilíbrio com apoio: um dos participantes dá um apoio leve enquanto o outro faz exercícios de equilíbrio (como ficar em pé numa perna).
  • Caminhada em tandem: os dois caminham lado a lado, com um deles dando dicas para melhorar o equilíbrio ou a postura.
  • Elástico de resistência: os parceiros ficam frente a frente e puxam as extremidades opostas de uma banda de resistência, trabalhando a força muscular enquanto se ajudam e coordenam os movimentos.

  Objetivo: cada exercício exige comunicação, cooperação e apoio mútuo, criando uma experiência onde os participantes se ajudam e confiam uns nos outros.

• Relaxamento com reflexão em grupo (5-10 minutos):

  Depois do exercício, os participantes juntam-se em círculo para os alongamentos de relaxamento. Durante essa altura, o treinador pede para todos refletirem sobre a experiência: “Qual foi o exercício que mais gostaram?” ou “Como é que o vosso parceiro vos ajudou e vos deu força?”
  Objetivo: este momento de partilha ajuda a criar um sentimento de união porque todos percebem que enfrentaram desafios semelhantes e se apoiaram uns aos outros.

Este pode ser um bom exemplo de “exercício social” porque promove:

Objetivos Partilhados: os participantes trabalham aos pares com um objetivo comum, promovendo a cooperação, a confiança e a camaradagem.

Interação Social: uma comunicação bem estruturada e de apoio fortalecem relações sociais.

Reforço Positivo: encorajar o elogio e o apoio mútuo cria um ambiente positivo e inclusivo onde os participantes se sentem valorizados e com fortes laços.

Εισαγωγή

Ως κοινωνική σύνδεση νοείται το αίσθημα ότι ανήκετε σε μια ομάδα και γενικά αισθάνεστε κοντά σε άλλους ανθρώπους. Επιστημονικά στοιχεία υποδηλώνουν έντονα ότι πρόκειται για μια βασική ψυχολογική ανάγκη, απαραίτητη για να νιώθει κανείς ικανοποιημένος από τη ζωή του.

Για παράδειγμα, το Κέντρο Ανάπτυξης Ενηλίκων του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ ξεκίνησε ένα από τα μακροβιότερα επιστημονικά πειράματα στο (Mineo, 2017)(), το οποίο βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη. Χρόνο με το χρόνο, έπαιρναν συνεντεύξεις από τους ίδιους συμμετέχοντες στην έρευνα (πάνω από 700!) σχετικά με την υγεία, την ευημερία και την προσωπική τους ζωή, ενώ είχαν επίσης πρόσβαση στα ιατρικά τους αρχεία, χρησιμοποίησαν απεικονιστικά μηχανήματα και μίλησαν με τα μέλη της οικογένειάς τους. Περισσότερα από 70 χρόνια ερευνών έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι που έχουν ισχυρότερους οικογενειακούς, φιλικούς και κοινοτικούς δεσμούς είναι πιο υγιείς και έχουν περισσότερες πιθανότητες να έχουν καλύτερη ευεξία και μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Με τη συντροφιά αγαπημένων προσώπων, αντιμετωπίζουμε τις αντιξοότητες πιο εύκολα και τις νιώθουμε λιγότερο αγχωτικές. Οι στενές, υποστηρικτικές σχέσεις λειτουργούν ως "ρυθμιστικό στοιχείο" ενάντια στη δυσφορία.

Στο πλαίσιο του έργου IKIGAI55 διεξήχθησαν συνεντεύξεις με προπονητές και ηλικιωμένους αθλούμενους σε 6 χώρες. Τα αποτελέσματα ενίσχυσαν τη σημασία των κοινωνικών δεσμών:

Στο ερώτημα: "Τι πιστεύετε ότι παρακινεί τους περισσότερους από τους μεγαλύτερους μαθητές σας να ασχοληθούν με την τακτική προπόνηση;" Πολλοί προπονητές επεσήμαναν ότι οι ηλικιωμένοι τείνουν να απομονώνονται και έχουν λιγότερες συνήθειες που τους συνδέουν με τον εξωτερικό κόσμο.

Οφέλη της κοινωνικής σύνδεσης σε αθλητικό ή προπονητικό περιβάλλον

Η σωματική ομαδική δραστηριότητα μπορεί να είναι κάτι πολύ περισσότερο από άθληση. Οι τάξεις μπορούν να γίνουν χώροι όπου οι άνθρωποι μπορούν να συναντιούνται τακτικά, να μοιράζονται κοινά ενδιαφέροντα και να δημιουργούν μόνιμες σχέσεις. Αυτή η αίσθηση του ανήκειν σε μια κοινότητα είναι ζωτικής σημασίας για τη συναισθηματική και κοινωνική ευημερία. Για πολλούς ενήλικες, ιδίως τους ηλικιωμένους, η κοινωνική απομόνωση μπορεί να αποτελέσει σημαντικό πρόβλημα. Τα μαθήματα σωματικής δραστηριότητας τους προσφέρουν την ευκαιρία να βγουν από το σπίτι και να αλληλεπιδράσουν με άλλους ανθρώπους, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο απομόνωσης και μοναξιάς.

Ας ρίξουμε μια ματιά σε μερικά από τα οφέλη της κοινωνικής σύνδεσης στον αθλητισμό ή στο περιβάλλον προπόνησης και πώς αυτά εκδηλώνονται σε τέτοιες συνθήκες:

• Καταπολέμηση της απομόνωσης και της μοναξιάς: Λόγω των αλλαγών στη ζωή τους, όπως η συνταξιοδότηση, η μετεγκατάσταση ή η απώλεια κοινωνικών δικτύων. Ένα μάθημα άθλησης ή προπόνησης παρέχει στους ηλικιωμένους την ευκαιρία να συνδεθούν με άλλους που μοιράζονται παρόμοια ενδιαφέροντα και προκλήσεις. Η ενασχόληση με σωματικές δραστηριότητες μαζί με συνομηλίκους μπορεί να συμβάλει στη μείωση του αισθήματος της μοναξιάς, να προωθήσει την κοινωνική αλληλεπίδραση και να δημιουργήσει νέες φιλίες.
• Οικοδόμηση της αίσθησης του ανήκειν: Η συμμετοχή σε ένα ομαδικό μάθημα γυμναστικής ή αθλητισμού δημιουργεί την αίσθηση του ανήκειν, η οποία είναι ιδιαίτερα σημαντική για τους ηλικιωμένους. Η τακτική παρακολούθηση ενισχύει την εξοικείωση μεταξύ των μελών της ομάδας και οι ηλικιωμένοι αρχίζουν να αισθάνονται μέρος μιας υποστηρικτικής κοινότητας. Αυτή η σύνδεση ενισχύει τη συναισθηματική τους ευημερία, καθώς αισθάνονται ότι όχι μόνο βελτιώνουν τη σωματική τους υγεία αλλά και ότι δημιουργούν ουσιαστικούς κοινωνικούς δεσμούς.
• Παρακίνηση μέσω της υποστήριξης από ομοτίμους: Συχνά η κοινωνική σύνδεση σε ένα περιβάλλον γυμναστικής μεταφράζεται σε αυξημένα κίνητρα. Όταν οι ενήλικες ή οι ηλικιωμένοι ασκούνται σε ομάδες, είναι πιο πιθανό να ενθαρρύνουν και να υποστηρίζουν ο ένας τον άλλον, γιορτάζοντας τις μικρές νίκες και την πρόοδο που έχουν. Αυτή η θετική ενίσχυση από τους συνομηλίκους μπορεί να είναι πιο παρακινητική από το να γυμνάζονται μόνοι τους, ειδικά για τους ηλικιωμένους που μπορεί να είναι διστακτικοί ή ανασφαλείς για τις ικανότητές τους. Η γνώση ότι άλλοι βρίσκονται σε ένα παρόμοιο ταξίδι ενισχύει την επιμονή.
• Συναισθηματικά και ψυχολογικά οφέλη: Τα συναισθηματικά και ψυχολογικά οφέλη της κοινωνικής σύνδεσης σε ένα προπονητικό περιβάλλον επεκτείνονται πέρα από τη φυσική κατάσταση. Η συμμετοχή σε μια ομάδα που μοιράζεται έναν κοινό στόχο ενισχύει την αυτοεκτίμηση και μειώνει το άγχος, ιδίως για τους ηλικιωμένους που μπορεί να ανησυχούν για την υγεία ή τους φυσικούς περιορισμούς τους. Αυτές οι αλληλεπιδράσεις παρέχουν μια αίσθηση σκοπού και εκπλήρωσης, η οποία επηρεάζει θετικά την ψυχική υγεία.
• Προώθηση των δεσμών μεταξύ των γενεών: Σε ορισμένα αθλητικά περιβάλλοντα, μπορεί να υπάρχουν ευκαιρίες για αλληλεπίδραση μεταξύ των γενεών, με ενήλικες διαφόρων ηλικιών να συμμετέχουν μαζί. Αυτή η δυναμική εμπλουτίζει την εμπειρία για τους ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας, καθώς μπορούν να μοιραστούν τις εμπειρίες και τη σοφία της ζωής τους, ενώ παράλληλα μαθαίνουν από τους νεότερους συμμετέχοντες. Αυτές οι συνδέσεις ενισχύουν τον αμοιβαίο σεβασμό, τη μάθηση και την κατανόηση, ενισχύοντας τον κοινωνικό ιστό της ομάδας.
• Συνοχή και υπευθυνότητα των ομάδων: Οι κοινωνικές σχέσεις ενισχύουν τη συνοχή της ομάδας, γεγονός που κάνει τους συμμετέχοντες να αισθάνονται πιο αφοσιωμένοι στην ομάδα και στους δικούς τους στόχους γυμναστικής. Οι ηλικιωμένοι είναι πιο πιθανό να παρακολουθούν τακτικά τα μαθήματα όταν γνωρίζουν ότι αποτελούν μέρος μιας συνδεδεμένης ομάδας όπου η παρουσία τους γίνεται αντιληπτή και εκτιμάται. Αυτή η υπευθυνότητα μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερη συνέπεια και μακροπρόθεσμη συμμετοχή στα προγράμματα γυμναστικής.
• Κοινές εμπειρίες και αντιμετώπιση των προκλήσεων από κοινού: όπως η προσαρμογή σε νέες ρουτίνες ή η αντιμετώπιση προβλημάτων υγείας που σχετίζονται με την ηλικία. Όταν συμμετέχουν σε ένα ομαδικό πλαίσιο, συνειδητοποιούν ότι δεν είναι μόνοι τους στην αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων. Η ανταλλαγή εμπειριών με άλλους που βρίσκονται σε παρόμοιες συνθήκες διευκολύνει την αντιμετώπιση και μπορεί να μετατρέψει τις σωματικές προκλήσεις σε ευκαιρίες για συλλογική ανάπτυξη και υποστήριξη.

Η συμμετοχή σε τέτοιου είδους δραστηριότητες μπορεί επίσης να αποτελέσει ευκαιρία μάθησης. Οι ενήλικες μπορούν να αποκτήσουν κινητικότητα, να μάθουν περισσότερα για το σώμα τους και να αναπτύξουν μεγαλύτερη αυτογνωσία. Επιπλέον, η ανταλλαγή εμπειριών και γνώσεων μέσα στην ομάδα εμπλουτίζει όλους τους συμμετέχοντες. Η τακτική συμμετοχή σε δραστηριότητες συμβάλλει στην ανάπτυξη θετικών ρουτινών και στη δημιουργία μιας αίσθησης πειθαρχίας και υπευθυνότητας.

Πρακτικό παράδειγμα για τη δημιουργία κοινωνικής σύνδεσης

Για ένα απλό και εύκολο παράδειγμα δημιουργίας κοινωνικής σύνδεσης σε μια ομάδα ενηλίκων ή ηλικιωμένων σε ένα περιβάλλον προπόνησης ή άθλησης, ρίξτε μια ματιά σε αυτή τη δομημένη συνεδρία άσκησης σε ζεύγη που ενσωματώνει την αλληλεπίδραση, την ομαδικότητα και τους κοινούς στόχους:

• Προθέρμανση με γνωριμία (5-10 λεπτά):

  Πριν από την έναρξη της συνεδρίας, ο προπονητής μπορεί να ξεκινήσει μια σύντομη εισαγωγική δραστηριότητα ή έναν γύρο γνωριμίας. Κάθε συμμετέχων σχηματίζει ζευγάρι με κάποιον που δεν γνωρίζει καλά και ανταλλάσσει ονόματα, ένα διασκεδαστικό γεγονός ή κάτι απλό, όπως το αγαπημένο του χόμπι ή το λόγο για τον οποίο εντάχθηκε στην τάξη.
  Σκοπός: να σπάσει ο πάγος και να δημιουργηθεί μια άνετη κοινωνική ατμόσφαιρα από την αρχή.

• Σταθμοί άσκησης με παρτενέρ (30-40 λεπτά):

  Η τάξη χωρίζεται σε ζεύγη ή μικρές ομάδες και κάθε σταθμός του κυκλώματος περιλαμβάνει μια άσκηση σε ζεύγη. Για παράδειγμα:

  • Πάσα μπάλας: Το ζευγάρι στέκεται σε απόσταση μερικών μέτρων και πετούν ο ένας στον άλλο μια ιατρική μπάλα μπρος-πίσω, εναλλάσσοντας πάσες με το στήθος και πάσες πάνω από το κεφάλι.
  • Υποβοηθούμενες ασκήσεις ισορροπίας: Ένας συμμετέχων παρέχει ελαφρά υποστήριξη ενώ ο άλλος εκτελεί ασκήσεις ισορροπίας (π.χ. στέκεται στο ένα πόδι).
  • Περπάτημα δίπλα δίπλα: Το ζευγάρι των αθλούμενων περπατάει δίπλα δίπλα, και ο ένας αθλούμενος καθοδηγεί διακριτικά για τη βελτίωση της ισορροπίας ή της στάσης του σώματος.
  • Τραβήγματα με λάστιχο αντίστασης: Οι αθλούμενοι κοιτούν ο ένας τον άλλον (σε ζεύγη) τραβώντας τα αντίθετα άκρα ενός λάστιχου αντίστασης, χτίζοντας δύναμη, ενώ απαιτείται συνεργασία και συντονισμός.

  Σκοπός: κάθε άσκηση απαιτεί επικοινωνία, συνεργασία και αμοιβαία υποστήριξη, δημιουργώντας μια κοινή εμπειρία όπου οι συμμετέχοντες βασίζονται και βοηθούν ο ένας τον άλλον.

• Χαλάρωση με ομαδικό αναστοχασμό (5-10 λεπτά):

  Μετά την κύρια προπόνηση, οι συμμετέχοντες συγκεντρώνονται σε έναν κύκλο για μια διάταση χαλάρωσης. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο προπονητής καλεί την ομάδα να αναλογιστεί εν συντομία την εμπειρία της: "Ποια ήταν η αγαπημένη σας άσκηση σήμερα;" ή "Πώς σας βοήθησε ο συναθλούμενός σας να διατηρήσετε το κίνητρό σας;".
  Σκοπός: η ανταλλαγή αναστοχασμών συμβάλλει στη δημιουργία μιας αίσθησης συνοχής της ομάδας, καθώς οι συμμετέχοντες συνειδητοποιούν ότι όλοι αντιμετώπισαν παρόμοιες προκλήσεις και υποστήριξαν ο ένας τον άλλον σε αυτές.

Αυτή μπορεί να είναι μια καλή "κοινωνική" άσκηση, επειδή προωθεί:

Κοινούς στόχους: η συνεργασία των συμμετεχόντων με κοινό στόχο ενισχύει τη συνεργασία, την εμπιστοσύνη και τη συντροφικότητα.

Κοινωνική αλληλεπίδραση: οι δομημένες ευκαιρίες επικοινωνίας και αλληλοϋποστήριξης οδηγούν σε ουσιαστικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις.

Θετική ενίσχυση: η ενθάρρυνση του επαίνου και η αμοιβαία υποστήριξη δημιουργούν μια θετική ατμόσφαιρα χωρίς αποκλεισμούς, όπου οι συμμετέχοντες αισθάνονται ότι εκτιμώνται και συνδέονται.

A brief introduction to group dynamics

Group dynamics refer to the patterns of interaction, communication, and behaviour that occur within a group setting. The concept, rooted in social psychology, explores how individuals behave and interact when they are part of a group, and how the group itself influences its members' attitudes, actions, and outcomes. Group dynamics play a vital role in various contexts, such as work environments, sports teams, training sessions, and educational settings. Understanding and applying the principles of group dynamics can help improve group cohesion, performance, and overall satisfaction among participants

Here are some general key concepts of group dynamics:

Group Structure: groups have structures that define roles, norms, and relationships among members. These structures shape how individuals interact within the group, who leads, and how decisions are made. Key components include:

• Roles: Defined positions within the group (e.g., leader, follower, facilitator). Each role comes with specific expectations and responsibilities.
• Norms: Unwritten rules and shared beliefs that guide behaviour within the group. Norms influence what is acceptable and unacceptable, shaping how group members act.
• Cohesion: The level of connection and solidarity between group members. High cohesion fosters trust, collaboration, and commitment to group goals.

Group Development Stages: according to Bruce Tuckman's model (Tuckman, 1965), groups typically go through five stages of development:

• Forming: group members meet, and roles and responsibilities are not yet clear. There is a period of orientation and exploration.
• Storming: conflicts and disagreements arise as members assert their ideas and vie for positions or leadership.
• Norming: the group starts to settle into its structure, roles become clearer, and norms are established. Cooperation increases.
• Performing: the group works effectively towards its goals, with strong cooperation and communication.
• Adjourning: the group disbands after achieving its objectives.

Social Identity and Group Influence: Social Identity Theory, introduced by Tajfel and Turner (Tajfel and Turner, 1979), suggests that people derive part of their identity from the groups they belong to. This can create a sense of belonging and loyalty, which influences behaviour.

Conformity and Groupthinking: Conformity occurs when individuals change their behaviour to align with group norms or to fit in with the group, sometimes at the expense of personal preferences. Groupthink is a phenomenon where group members prioritise harmony and consensus over critical thinking, leading to poor decision-making. This often happens in highly cohesive groups with strong leaders, where dissent is discouraged.

Leadership and Communication: leadership is a central aspect of group dynamics, influencing the direction, efficiency, and atmosphere of the group. Effective leaders can guide the group toward its goals, resolve conflicts, and foster an environment of open communication.

Motivation and Interdependence: group dynamics often involve different levels of motivation and interdependence. Groups with high interdependence rely on each member's contribution to achieve collective goals

Understanding group dynamics is critical in fostering effective collaboration, communication, and cohesion in any group setting. Whether in sports, education, or work environments, applying the principles of group dynamics can lead to more harmonious interactions, increased productivity, and enhanced group satisfaction. Trainers, leaders, and facilitators can benefit from mastering these concepts to create environments where all members thrive.

Group dynamics in 55+ adults and elderly in sports or training environment

Group dynamics in gymnastics and physical activity classes for 55+ are of fundamental importance, as they have a profound effect on the overall well-being of individuals and their quality of life, and allow individuals to offer and receive emotional support. Sharing experiences, progress and challenges with people in similar situations can be extremely reassuring and motivating. This mutual support can also help reduce symptoms of anxiety and depression. Participating in an exercise class with a close-knit group can increase personal satisfaction and well-being, making physical activity an enjoyable time of the day rather than a chore: positive feedback and encouragement from other group members can help adults and seniors feel more confident in their physical abilities and develop greater self-esteem.

Group dynamics also facilitate the sharing of knowledge and experiences: learners over 55 can exchange advice on various topics, from health management to hobbies and interests, creating a mutual learning environment that enriches all participants. Another factor of utmost importance, which is the focus of this Handbook, is motivation: group dynamics increase motivation and the likelihood of long-term membership.

During the IKIGAI55 Focus group carried out by each partner organisation and involving trainers and adult learners of physical activity classrooms, the importance of creating a group and social dynamics was highlighted as extremely important. Some suggestions to foster the involvement through creating a group were given by the participants:

• Learn and use participants' names to personalise the interaction and create a sense of familiarity, trying to foster a deeper knowledge among participants
• At the beginning of the course, organise short, simple get-to-know-you activities to break the ice and make participants feel more comfortable
• In the case of partner activities, encourage partner rotation so that everyone has the opportunity to interact with different group members
• Include, if possible, exercises that require collaboration and teamwork, such as games or group activities that encourage positive interaction
• Create a group on a messaging platform (such as WhatsApp or Facebook) to facilitate communication between participants, share information and maintain contact outside the classroom
• Sharing articles, videos and other online resources that may be of interest to participants, keeping interest in physical activity and well-being alive
• Smart devices introduced as tools to encourage monitoring and improvement of group performance and not only personal performance (e.g. total pedometer as a class per week as well as comparison of results)

Practical example of fostering group dynamics

A practical example of fostering group dynamics in a group of adults or elderly people in a training or sports environment would be organising a team-based circuit workout with shared goals and responsibilities. The idea is to create an environment where participants rely on each other for support and motivation, while also enhancing communication and cooperation. Here's how this could be structured:

• Dividing the group into teams
  • Start by dividing the group into small teams (e.g., 3-5 participants per team). These teams will work together throughout the session. If the participants don't know each other well, the trainer can introduce an icebreaker activity to get them comfortable with one another.
  • Each team should have a mix of abilities to encourage participants to help and motivate each other, particularly those who may need more support.
• Explaining the shared goal
  • The trainer explains that the team must complete a circuit of exercises where their overall success depends on every member completing each station. The focus should be on collective achievement rather than individual performance.
  • For example, teams can be tasked with collectively completing a set number of repetitions for each station (e.g., "Your team must complete 50 squats, 50 lunges, and 50 push-ups combined"). Participants can decide how to divide the repetitions based on their individual strengths and capabilities.
• Setting up interactive circuit stations

  The trainer sets up different exercise stations around the room or outdoor area. Each station is designed to encourage teamwork and interaction. Examples include:

  • Partner Ball Toss: Participants pass the ball to each other, improving coordination and communication.
  • Relay-style Walking or Jogging: One participant walks or jogs a short distance while the rest of the team cheers them on. They then "tag" the next person to continue the relay.
  • Tandem Balance Challenges: Participants work in pairs to complete balancing exercises where they hold each other’s hands for support.
• Celebrating small wins
  • After each team finishes a station, they are encouraged to celebrate small wins, such as completing an exercise they initially found difficult. The trainer can facilitate this by asking teams to share their progress, like, "Which station did you find the most fun?" or "What did your team do well together?"
  • This helps reinforce group cohesion and the sense of accomplishment, fostering a positive atmosphere of collective achievement.
• Rotating leadership roles
  • To promote inclusiveness and participation, the trainer can rotate leadership roles within each team. For instance, at each station, a different team member can take charge of deciding how to divide the exercises or encouraging others.
  • This ensures that everyone has a chance to contribute to the team's success, promoting a sense of ownership and responsibility within the group.
• Group cool-down with reflection
  • At the end of the workout, participants gather in their teams for a cool-down. The trainer leads a group reflection session where each team can discuss what they learned from working together. Questions could include:
  
  • This reflection strengthens the social bonds formed during the workout and helps participants appreciate the value of collaboration and communication.

Una breve introducción al concepto de dinámica de grupo

En resumen, las dinámicas de grupo son actividades estratégicas que atraen la atención de los participantes y les ayudan a explorar ciertas habilidades o comportamientos: cómo las personas interactúan, se comunican y se comportan cuando están en grupos. El concepto, con raíces en la psicología social, analiza cómo actúa cada individuo dentro del grupo y cómo el grupo puede influir en las actitudes, acciones y resultados de sus miembros. La dinámica de grupo es muy importante en muchos contextos, como en el trabajo, en el deporte, en las aulas o en las sesiones de entrenamiento. En lugar de aplicar formas más convencionales, las dinámicas de grupo aprovechan las características lúdicas y sociales para motivar e involucrar a los participantes. Por ser lúdicas y divertidas, las personas terminan sintiéndose más cómodas mostrando sus tendencias naturales, en lugar de quedar atrapadas en formas más rígidas o en el nerviosismo del contexto. Por lo tanto, comprender y utilizar bien estos principios puede ayudar a crear más unidad, mejorar el rendimiento y aumentar la satisfacción de todos en el grupo. Veamos algunos principios generales de la dinámica de grupo:

Estructura del grupo: Todos los grupos tienen una estructura donde cada miembro asume roles, reglas y relaciones. Esta estructura determina cómo interactúan las personas, quién toma el liderazgo y cómo se toman las decisiones. Los elementos principales son:

• Rol: es el conjunto de obligaciones y comportamientos que los demás tienen derecho a esperar de alguien que ocupa una posición determinada (como líder, seguidor o facilitador). Cada rol es un conjunto de deberes que los miembros del grupo al que pertenecen esperan que se cumplan.
• Norma: es el conjunto de reglas informales y creencias compartidas que guían el comportamiento del grupo. Es el conjunto de derechos cuyo respeto y cumplimiento es un deber hacia los demás, que definen lo que es aceptable o no, influyendo en la actuación de los miembros.
• Cohesión: es el grado de conexión y unión entre los miembros. Cuando la cohesión es alta, hay más confianza, colaboración y compromiso con los objetivos del grupo.

Fases del desarrollo grupal: El modelo de desarrollo grupal de Bruce Tuckman (Tuckman, 1965) identifica cinco fases por las que los grupos suelen pasar a lo largo del tiempo:

• Capacitación: Los miembros se unen, pero aún no tienen roles ni responsabilidades bien definidos. Es una fase de orientación y descubrimiento.
• Conflicto: surgen diferencias de opinión y conflictos sobre roles, liderazgo y tareas. Es esencial resolver tensiones y alinear expectativas.
• Estandarización: el grupo comienza a establecer normas claras y a desarrollar confianza entre los miembros. Hay una mayor colaboración, comprensión mutua y compromiso con los objetivos del grupo.
• Desempeño: el grupo alcanza un nivel de operación eficiente y productivo, enfocado al logro de los objetivos establecidos. La confianza y el respeto mutuo están en su nivel más alto, con roles y procesos claramente definidos.
• Cierre: esta fase ocurre cuando el grupo alcanza sus objetivos y se disuelve o se reorganiza. Puede haber sentimientos de pérdida, pero también de celebración por los resultados obtenidos.

Identidad social e influencia grupal: La teoría de la identidad social, desarrollada por Tajfel y Turner (1979), explica cómo las personas construyen parte de su identidad en función de los grupos a los que pertenecen. Estos grupos ayudan a crear un sentido de pertenencia y lealtad y pueden influir en el comportamiento hacia otros grupos.

Conformidad y pensamiento grupal:
La conformidad ocurre cuando los individuos cambian su comportamiento para alinearse con las normas del grupo o para encajar en el grupo, a veces a expensas de sus preferencias personales.
El pensamiento grupal es un fenómeno que ocurre en grupos altamente cohesionados, donde la armonía y el consenso se vuelven más importantes que la evaluación crítica de las ideas. Los miembros evitan cuestionar decisiones o expresar opiniones opuestas para mantener la paz en el grupo, lo que puede conducir a malas decisiones porque no se exploran alternativas viables y no se analizan cuidadosamente los riesgos. Es común en grupos con líderes autoritarios o donde la disidencia no es bienvenida.

Liderazgo y comunicación: El liderazgo es un elemento central en la dinámica de un grupo, impactando la dirección, el desempeño y el entorno general. Los buenos líderes son capaces de guiar al equipo hacia objetivos, lidiar con conflictos y crear un ambiente donde la comunicación fluye abierta y sin problemas.

Motivación e Interdependencia: en la dinámica de grupo es común tener diferentes niveles de motivación e interdependencia. Los grupos altamente interconectados dependen de la contribución de cada persona para lograr objetivos conjuntos.

Comprender cómo funciona la dinámica de grupo es esencial para mejorar la colaboración, la comunicación y la unidad en cualquier tipo de grupo. Ya sea en el deporte, la escuela o el trabajo, la aplicación de los principios de la dinámica de grupo puede generar interacciones más armoniosas, más productividad y mayor satisfacción. Todos los profesionales que trabajan con grupos o equipos pueden utilizar este conocimiento para crear espacios donde todos sientan un progreso duradero.

Dinámicas de grupo en clases de actividad física y deporte para adultos mayores de 55 años

Las dinámicas de grupo en clases de gimnasia y ejercicio físico para adultos mayores de 55 años son de gran importancia en términos de desarrollo de valores individuales y colectivos porque tienen un profundo impacto en el bienestar general y la calidad de vida de quienes las practican. y ofrecer apoyo emocional, con beneficios para un estado mental positivo. Disponer de un entorno donde poder compartir experiencias, avances y retos con personas en situaciones similares puede resultar sumamente reconfortante y motivador. Este apoyo mutuo también puede ayudar a reducir los síntomas de ansiedad y depresión. Por lo tanto, participar en una clase de ejercicio en grupo aumenta la satisfacción y el bienestar personal, haciendo de la actividad física un momento agradable del día y no una obligación más: la retroalimentación positiva y el estímulo de otros miembros del grupo permiten que los participantes mayores de 55 años se sientan seguros de sus capacidades físicas. , mejorando los puntos positivos y, en consecuencia, desarrollando una mayor autoestima.

Estar con gente en un ambiente relajado y entusiasta les hace sentir más vivos porque incluso pueden hacer nuevos amigos, creando un nuevo “círculo de amigos” vinculado a la actividad física. La socialización en clases no sólo hace que las personas se muevan y participen, sino que también facilita el intercambio de conocimientos y experiencias: los profesionales mayores de 55 años pueden intercambiar puntos de vista sobre una variedad de temas, desde cuestiones de salud hasta ideas sobre intereses y pasatiempos, creando un entorno de aprendizaje mutuo. que enriquece a todos los participantes. Por último, pero no menos importante, las dinámicas de grupo son excelentes para estimular la motivación, que es el foco de este manual: la participación activa de los individuos puede conducir a una mayor motivación y es un gran aliado para mantener la actividad a largo plazo.

En el grupo de discusión reunido por cada uno de los socios del proyecto IKIGAI, en el que participaron entrenadores de gimnasio y personas que tomaban clases de actividad física, se destacó la importancia vital de la participación grupal y la dinámica social. Para crear un grupo funcional, los participantes en los distintos cuestionarios sugirieron los siguientes puntos a tener en cuenta por los entrenadores para promover la implicación y motivación de los participantes:

Recordar y utilizar los nombres de los practicantes para hacer más personal la relación, fortalecer lazos y desarrollar la empatía, lo que también contribuirá a promover un entendimiento más profundo entre los participantes.

• Recordar y utilizar los nombres de los practicantes para hacer más personal la relación, fortalecer lazos y desarrollar la empatía, lo que también contribuirá a promover un entendimiento más profundo entre los participantes.
• Al inicio del curso, organice actividades cortas y sencillas para romper el hielo y crear un ambiente cómodo donde los participantes se sientan más a gusto.
• Al trabajar en actividades en parejas, es importante fomentar la rotación de cada participante y organizar diferentes parejas de compañeros para que todos tengan la oportunidad de interactuar con los diferentes miembros del grupo.
• Incluir, siempre que sea posible, ejercicios que puedan mejorar la colaboración y el trabajo en equipo, como juegos o actividades grupales que fomenten la interacción positiva.
• Crear un grupo en una plataforma de mensajería (como WhatsApp o Facebook) para fomentar la comunicación entre los participantes, compartir información y mantener el contacto fuera de clase.
• Compartir artículos, vídeos y otros recursos en línea que puedan motivar a los profesionales, despertando el interés en la actividad física y el bienestar que estas actividades aportan.
• Se introducen dispositivos digitales como herramientas para incentivar el seguimiento y la mejora del rendimiento del grupo y no solo del rendimiento personal (por ejemplo, podómetro total como una clase por semana, así como comparación de resultados).
• Introducir tecnologías digitales y fomentar su uso, no solo como herramientas de rendimiento individual, sino como incentivo para monitorear y mejorar el progreso del grupo (por ejemplo, usar una aplicación de conteo de pasos/podómetro una vez a la semana, registrar y comparar los pasos dados). resultados con el resto del grupo).

Ejemplo de una práctica para mejorar la dinámica de grupo

Un ejemplo práctico para mejorar la dinámica de grupo con adultos mayores de 55 años es organizar un circuito de entrenamiento, donde todos trabajan en equipo con objetivos y tareas compartidas. La idea es crear un clima de confianza, donde todos se apoyen y se animen mutuamente, fortaleciendo al mismo tiempo la comunicación y la cooperación. Aquí hay una sugerencia sobre cómo se puede estructurar:

• Divida el grupo en equipos.
  • Comience dividiendo el grupo en equipos pequeños (por ejemplo, de 3 a 5 personas por equipo). Estos equipos trabajarán juntos durante toda la actividad. Si los participantes no se conocen bien, el capacitador puede comenzar con una dinámica para romper el hielo para que se sientan más cómodos.
  • Cada equipo debe tener una combinación de diferentes habilidades y capacidades. De esta manera, los participantes pueden ayudarse y motivarse entre sí, especialmente a aquellos que puedan necesitar más apoyo.
• Explicar el objetivo conjunto
  • El entrenador debe explicar que el grupo debe completar un circuito de ejercicios, donde el éxito general del grupo depende de que cada participante complete cada una de las fases. El enfoque se centra en el logro colectivo del grupo más que en el rendimiento individual.
  • Por ejemplo, a los equipos se les podría asignar la tarea de completar un número total de repeticiones juntos en cada fase del circuito (“el equipo debe hacer 50 sentadillas, 50 estocadas y 50 flexiones en total”). Los participantes pueden decidir cómo dividir las repeticiones, teniendo en cuenta sus fortalezas y límites personales.
• Crea “publicaciones sociales”

  El entrenador distribuye los diferentes ejercicios en varias “estaciones” ubicadas a lo largo del espacio, que pueden ser dentro de la sala o al aire libre. Cada “estación” está diseñada para promover el trabajo en equipo y la interacción entre los miembros. Se pueden considerar las siguientes actividades:

  • Pasar la pelota: En la estación de “pasar la pelota”, los miembros del equipo pasan la pelota a sus compañeros, entrenando la coordinación y la comunicación.
  • Caminata o carrera de relevos: En la “estación de caminata o carrera”, un miembro realiza una caminata corta o corre una distancia corta mientras el resto del equipo lo anima. Luego, toca el siguiente para continuar el “relevo”.
  • Desafíos de equilibrio en tándem: en la "estación de equilibrio", los miembros forman parejas y hacen ejercicios de equilibrio mientras se toman de la mano para brindarse apoyo mutuo.
• Celebrando las “pequeñas victorias”
  • Después de que cada equipo complete un “post”, es importante tomarse un tiempo para celebrar las “pequeñas victorias”, para saborear el placer de poder terminar un ejercicio que al principio parecía difícil. El entrenador puede ayudar pidiendo a los equipos que compartan sus opiniones: "¿Qué posición te pareció más divertida?" o "¿Qué hizo bien el equipo en conjunto?"
  • Es una forma de fortalecer la unidad del grupo y el sentimiento de logro, creando un ambiente positivo de éxito colectivo.
• Intercambiar roles
  • Para que la actividad sea más inclusiva y garantizar que todos participen, el entrenador puede cambiar los roles de liderazgo dentro de cada grupo. Por ejemplo, en cada “estación”, a su turno, un miembro diferente puede decidir cómo organizar los ejercicios o diferentes formas de motivar a los compañeros.
  • Esto garantiza que todos tengan la oportunidad de contribuir al éxito del equipo, creando un sentido de pertenencia y responsabilidad dentro del grupo.
• Relajación con reflexión grupal
  • Al finalizar todas las actividades, los participantes se unen a sus equipos para realizar estiramientos de relajación. Durante este tiempo, el entrenador fomenta la reflexión sobre esta experiencia y pide a cada equipo que intercambie ideas sobre lo aprendido juntos. Las preguntas pueden ser:
  
  • Este momento de compartir e intercambiar ideas ayuda a fortalecer los lazos de unidad y ayuda a darse cuenta de la importancia de que todos trabajen juntos y se comuniquen bien entre sí.

Breve introduzione alle dinamiche di gruppo

Le dinamiche di gruppo si riferiscono ai modelli di interazione, comunicazione e comportamento che si verificano in un contesto di gruppo. Il concetto, che affonda le sue radici nella psicologia sociale, esplora il modo in cui gli individui si comportano e interagiscono quando fanno parte di un gruppo e come il gruppo stesso influenzi gli atteggiamenti, le azioni e i risultati dei suoi membri. Le dinamiche di gruppo svolgono un ruolo fondamentale in vari contesti, come gli ambienti di lavoro, le squadre sportive, le sessioni di formazione e i contesti educativi. La comprensione e l'applicazione dei principi delle dinamiche di gruppo possono aiutare a migliorare la coesione del gruppo, le prestazioni e la soddisfazione generale dei partecipanti. Ecco alcuni concetti chiave generali delle dinamiche di gruppo:

Struttura del gruppo: i gruppi hanno strutture che definiscono ruoli, norme e relazioni tra i membri. Queste strutture determinano il modo in cui gli individui interagiscono all'interno del gruppo, chi guida e come vengono prese le decisioni. I componenti chiave includono:

• Ruoli: Posizioni definite all'interno del gruppo (ad esempio, leader, seguace, facilitatore). Ogni ruolo comporta aspettative e responsabilità specifiche.
• Norme: Regole non scritte e credenze condivise che guidano il comportamento all'interno del gruppo. Le norme influenzano ciò che è accettabile e inaccettabile, modellando il modo in cui i membri del gruppo agiscono.
• Coesione: Il livello di connessione e solidarietà tra i membri del gruppo. Un'elevata coesione favorisce la fiducia, la collaborazione e l'impegno verso gli obiettivi del gruppo.

Fasi di sviluppo del gruppo: secondo il modello di Bruce Tuckman (Tuckman, 1965), i gruppi attraversano tipicamente cinque fasi di sviluppo:

• Formazione: i membri del gruppo si incontrano e i ruoli e le responsabilità non sono ancora chiari. C'è un periodo di orientamento e di esplorazione.
• Storming: i conflitti e i disaccordi sorgono quando i membri affermano le proprie idee e si contendono le posizioni o la leadership.
• Normalizzazione: il gruppo inizia a stabilirsi nella sua struttura, i ruoli diventano più chiari e si stabiliscono le norme. La cooperazione aumenta.
• Esecuzione: il gruppo lavora efficacemente per raggiungere i propri obiettivi, con una forte cooperazione e comunicazione.
• Aggiornamento: il gruppo si scioglie dopo aver raggiunto i suoi obiettivi.

Identità sociale e influenza del gruppo: La teoria dell'identità sociale, introdotta da Tajfel e Turner (Tajfel e Turner, 1979), suggerisce che le persone traggono parte della loro identità dai gruppi a cui appartengono. Questo può creare un senso di appartenenza e di lealtà che influenza il comportamento.

Conformismo e pensiero di gruppo:
Il conformismo si verifica quando gli individui cambiano il loro comportamento per allinearsi alle norme del gruppo o per adattarsi al gruppo, a volte a spese delle preferenze personali.
Il groupthink è un fenomeno in cui i membri di un gruppo privilegiano l'armonia e il consenso rispetto al pensiero critico, portando a un processo decisionale inadeguato. Questo fenomeno si verifica spesso in gruppi altamente coesi e con foeader, dove il dissenso è scoragiato.

Leadership e comunicazione: la leadership è un aspetto centrale delle dinamiche di gruppo, in quanto influenza la direzione, l'efficienza e l'atmosfera del gruppo. I leader efficaci possono guidare il gruppo verso i suoi obiettivi, risolvere i conflitti e favorire un ambiente di comunicazione aperta.

Motivazione e interdipendenza: le dinamiche di gruppo spesso comportano diversi livelli di motivazione e interdipendenza. I gruppi ad alta interdipendenza si basano sul contributo di ciascun membro per raggiungere gli obiettivi collettivi.

La comprensione delle dinamiche di gruppo è fondamentale per favorire una collaborazione, una comunicazione e una coesione efficaci in qualsiasi contesto di gruppo. Nello sport, nell'istruzione o negli ambienti di lavoro, l'applicazione dei principi delle dinamiche di gruppo può portare a interazioni più armoniose, a una maggiore produttività e a una maggiore soddisfazione del gruppo. Formatori, leader e facilitatori possono trarre beneficio dalla padronanza di questi concetti per creare ambienti in cui tutti i membri prosperano.

Dinamiche di gruppo in adulti e anziani over 55 in ambienti sportivi o di formazione

Le dinamiche di gruppo nei corsi di ginnastica e attività fisica per over 55 sono di fondamentale importanza, in quanto hanno un profondo effetto sul benessere generale degli individui e sulla loro qualità di vita, e permettono di offrire e ricevere supporto emotivo. Condividere esperienze, progressi e sfide con persone in situazioni simili può essere estremamente rassicurante e motivante. Questo sostegno reciproco può anche aiutare a ridurre i sintomi di ansia e depressione. Partecipare a un corso di ginnastica con un gruppo affiatato può aumentare la soddisfazione personale e il benessere, rendendo l'attività fisica un momento piacevole della giornata piuttosto che un lavoro di routine: il feedback positivo e l'incoraggiamento da parte degli altri membri del gruppo possono aiutare gli adulti e gli anziani a sentirsi più sicuri delle proprie capacità fisiche e a sviluppare una maggiore autostima.

Le dinamiche di gruppo facilitano anche la condivisione di conoscenze ed esperienze: gli studenti over 55 possono scambiarsi consigli su vari argomenti, dalla gestione della salute agli hobby e agli interessi, creando un ambiente di apprendimento reciproco che arricchisce tutti i partecipanti. Un altro fattore di estrema importanza, su cui si concentra questo manuale, è la motivazione: le dinamiche di gruppo aumentano la motivazione e la probabilità di adesione a lungo termine.

Durante il focus group IKIGAI55 condotto da ogni organizzazione partner e che ha coinvolto formatori e discenti adulti delle classi di attività fisica, l'importanza della creazione di un gruppo e delle dinamiche sociali è stata sottolineata come estremamente importante. I partecipanti hanno fornito alcuni suggerimenti per favorire il coinvolgimento attraverso la creazione di un gruppo:

Imparare e utilizzare i nomi dei partecipanti per personalizzare l'interazione e creare un senso di familiarità, cercando di favorire una conoscenza più approfondita tra i partecipanti.

All'inizio del corso, organizzare brevi e semplici attività di conoscenza per rompere il ghiaccio e far sentire i partecipanti più a loro agio.

Nel caso di attività in coppia, incoraggiate la rotazione dei partner in modo che tutti abbiano l'opportunità di interagire con diversi membri del gruppo.

Includere, se possibile, esercizi che richiedono collaborazione e lavoro di squadra, come giochi o attività di gruppo che incoraggino un'interazione positiva.

Creare un gruppo su una piattaforma di messaggistica (come WhatsApp o Facebook) per facilitare la comunicazione tra i partecipanti, condividere informazioni e mantenere i contatti al di fuori della classe.

Condividere articoli, video e altre risorse online che potrebbero essere di interesse per i partecipanti, mantenendo interesse per l'attività fisica e il benessere vivo

Introduzione di dispositivi intelligenti come strumenti per incoraggiare il monitoraggio e il miglioramento delle prestazioni del gruppo e non solo di quelle personali (ad esempio, contapassi totale come classe a settimana e confronto dei risultati).

Esempio pratico di promozione delle dinamiche di gruppo

Un esempio pratico di promozione delle dinamiche di gruppo in un gruppo di adulti o di anziani in un ambiente di formazione o sportivo potrebbe essere l'organizzazione di un allenamento a circuito di squadra con obiettivi e responsabilità condivise. L'idea è quella di creare un ambiente in cui i partecipanti si affidino l'uno all'altro per avere sostegno e motivazione, migliorando al contempo la comunicazione e la cooperazione. Ecco come potrebbe essere strutturato:

• Dividere il gruppo in squadre
  • Iniziate dividendo il gruppo in piccole squadre (ad esempio, 3-5 partecipanti per squadra). Queste squadre lavoreranno insieme per tutta la sessione. Se i partecipanti non si conoscono bene, il formatore può introdurre un'attività per rompere il ghiaccio e farli sentire a proprio agio.
  • Ogni squadra dovrebbe avere un mix di abilità per incoraggiare i partecipanti ad aiutarsi e motivarsi a vicenda, in particolare coloro che potrebbero aver bisogno di maggiore supporto.
• Spiegare l'obiettivo condiviso
  • Il formatore spiega che la squadra deve completare un circuito di esercizi il cui successo complessivo dipende dal completamento di ogni stazione da parte di ogni membro. L'attenzione deve essere rivolta al risultato collettivo piuttosto che alle prestazioni individuali.
  • Ad esempio, le squadre possono essere incaricate di completare collettivamente un numero prestabilito di ripetizioni per ogni stazione (ad esempio, "La vostra squadra deve completare 50 squat, 50 affondi e 50 flessioni insieme"). I partecipanti possono decidere come suddividere le ripetizioni in base alle loro forze e capacità individuali.
• Allestimento di stazioni di circuiti interattivi

  L'istruttore allestisce diverse stazioni di esercizio nella stanza o nell'area esterna. Ogni stazione è progettata per incoraggiare il lavoro di squadra e l'interazione. Alcuni esempi sono:

  • Lancio della palla da parte del partner: i partecipanti si passano la palla a v i c e n d a , migliorando la coordinazione e la comunicazione.
  • Camminata o jogging in stile staffetta: Un partecipante cammina o corre per un breve tratto mentre il resto della squadra lo incita. Poi "tagga" la persona successiva per continuare la staffetta.
  • Sfide di equilibrio in tandem: I partecipanti lavorano in coppia per completare esercizi di equilibrio in cui s i tengono per mano per sostenersi a vicenda.
• Incoraggiare il sostegno tra pari
  • Dopo che ogni squadra ha terminato una stazione, è incoraggiata a festeggiare i piccoli successi, come il completamento di un esercizio inizialmente difficile. Il formatore può facilitare questo compito chiedendo alle squadre di condividere i loro progressi, come ad esempio: "Quale stazione avete trovato più divertente?" o "Cosa ha fatto bene la vostra squadra insieme?".
  • Ciò contribuisce a rafforzare la coesione del gruppo e il senso di realizzazione, favorendo un'atmosfera positiva di realizzazione collettiva.
• Celebrare le piccole vittorie
  • Dopo che ogni squadra ha terminato una stazione, è incoraggiata a festeggiare i piccoli successi, come il completamento di un esercizio inizialmente difficile. Il formatore può facilitare questo compito chiedendo alle squadre di condividere i loro progressi, ad esempio: "Quale stazione avete trovato più difficile? più divertente?" o "Cosa ha fatto di buono il vostro team?".
  • Ciò contribuisce a rafforzare la coesione del gruppo e il senso di realizzazione, favorendo un'atmosfera positiva di realizzazione collettiva.
• Rotazione dei ruoli di leadership
  • Per promuovere l'inclusività e la partecipazione, il formatore può Ruotate i ruoli di leadership all'interno di ogni squadra. Ad esempio, in ogni stazione, un membro diverso del team può decidere come dividere gli esercizi o incoraggiare gli altri.
  • Questo assicura che tutti abbiano la possibilità di contribuire al successo del team, promuovendo un senso di appartenenza e di responsabilità all'interno del gruppo.
• Rinfresco di gruppo con riflessione
  • Al termine dell'allenamento, i partecipanti si riuniscono nelle loro squadre per un raffreddamento. Il formatore conduce una sessione di riflessione di gruppo in cui ogni squadra può discutere di ciò che ha imparato lavorando
  
  • Questa riflessione rafforza i legami sociali formati durante l'allenamento e aiuta i partecipanti ad apprezzare il valore della collaborazione e della comunicazione.

Rövid bevezetés a csoportdinamikába

A csoportdinamika az interakció, a kommunikáció és a viselkedés mintázataira utal, amelyek egy csoportban előfordulnak. A szociálpszichológiában gyökerező fogalom azt vizsgálja, hogy az egyének hogyan viselkednek és hogyan lépnek kapcsolatba egymással, amikor egy csoport tagjai, és hogy maga a csoport hogyan befolyásolja tagjainak attitűdjeit, cselekedeteit és eredményeit. A csoportdinamika létfontosságú szerepet játszik különböző kontextusokban, például munkahelyi környezetben, sportcsapatokban, tréningeken és oktatási környezetben. A csoportdinamika elveinek megértése és alkalmazása segíthet a csoportkohézió, a teljesítmény és a résztvevők általános elégedettségének javításában. Íme a csoportdinamika néhány általános kulcsfogalma:

Csoportszerkezet: a csoportoknak vannak olyan struktúráik, amelyek meghatározzák a szerepeket, a normákat és a tagok közötti kapcsolatokat. Ezek a struktúrák alakítják, hogy az egyének hogyan lépnek kapcsolatba egymással a csoporton belül, ki a vezető, és hogyan születnek a döntések. A legfontosabb összetevők a következők:

• Szerepek: Meghatározott pozíciók a csoporton belül (pl. vezető, követő, facilitátor). Minden egyes szerephez sajátos elvárások és felelősségek tartoznak.
• Normák: Íratlan szabályok és közös meggyőződések, amelyek a csoporton belüli viselkedést irányítják. A normák befolyásolják, hogy mi az elfogadható és mi az elfogadhatatlan, és alakítják a csoporttagok viselkedését.
• Kohézió: A csoporttagok közötti kapcsolat és szolidaritás szintje. A magas kohézió elősegíti a bizalmat, az együttműködést és a csoport céljai iránti elköteleződést.

A csoport fejlődésének szakaszai: Bruce Tuckman modellje (Tuckman, 1965) szerint a csoportok jellemzően öt fejlődési szakaszon mennek keresztül:

• Forming (kialakulás): a csoport tagjai találkoznak, és a szerepek és felelősségi körök még nem tisztázottak. A tájékozódás és a felfedezés időszaka következik.
• Storming (viharzás): konfliktusok és nézeteltérések merülnek fel, amikor a tagok érvényesítik elképzeléseiket, és versengenek a pozíciókért vagy a vezetésért.
• Norming (szabályozás): a csoport kezd belerázódni a struktúrájába, a szerepek tisztázódnak, és normák alakulnak ki. Az együttműködés fokozódik.
• Performing (teljesítés): a csoport hatékonyan, szoros együttműködéssel és kommunikációval dolgozik céljai eléréséért.
• Adjourning (felbomlás): a csoport feloszlik, miután elérte céljait.

Társadalmi identitás és csoportbefolyásolás: Tajfel és Turner (Tajfel és Turner, 1979) által bevezetett társadalmi identitáselmélet szerint az emberek identitásuk egy részét a csoportokból merítik, amelyekhez tartoznak. Ez létrehozhatja az összetartozás és a lojalitás érzését, ami befolyásolja a viselkedést.

Konformitás és csoportgondolkodás:
Konformitásról akkor beszélünk, amikor az egyének megváltoztatják viselkedésüket, hogy igazodjanak a csoport normáihoz vagy a csoportba való beilleszkedéshez, néha a személyes preferenciák rovására.
A csoportgondolkodás olyan jelenség, amikor a csoport tagjai a harmóniát és a konszenzust helyezik előtérbe a kritikus gondolkodással szemben, ami rossz döntéshozatalt eredményez. Ez gyakran fordul elő erős vezetőkkel rendelkező, nagy kohéziót mutató csoportokban, ahol a más véleményt nem támogatják.

Vezetés és kommunikáció: a vezetés a csoportdinamika központi eleme, amely befolyásolja a csoport irányát, hatékonyságát és légkörét. A hatékony vezetők képesek a csoportot a céljai felé terelni, a konfliktusokat megoldani, és elősegíteni a nyílt kommunikációs környezetet.

Motiváció és kölcsönös függés: A csoportdinamika gyakran a motiváció és a kölcsönös függés különböző szintjeit foglalja magába. A nagyfokú kölcsönös függéssel rendelkező csoportok minden egyes tag hozzájárulására támaszkodnak a kollektív célok eléréséhez.

A csoportdinamika megértése kritikus fontosságú a hatékony együttműködés, kommunikáció és kohézió elősegítése szempontjából bármilyen csoportkörnyezetben. Akár a sportban, akár az oktatásban vagy a munkahelyi környezetben, a csoportdinamika elveinek alkalmazása harmonikusabb interakciókhoz, nagyobb termelékenységhez és nagyobb csoportelégedettséghez vezethet. Az oktatók, vezetők és facilitátorok számára hasznos lehet ezeknek a koncepcióknak az elsajátítása, hogy olyan környezetet teremtsenek, ahol minden tag jól érzi magát.

Csoportdinamika 55 év felettiek sport és edzéskörnyezetben

A csoportdinamika az 55 év felettiek számára szervezett torna- és testmozgásórákon alapvető fontosságú, mivel mély hatással van az résztvevők általános jóllétére és életminőségére, valamint lehetővé teszi számukra, hogy érzelmi támogatást nyújtsanak és kapjanak. A hasonló helyzetben lévő emberekkel való tapasztalatcsere, a fejlődés és a kihívások megosztása rendkívül megnyugtató és motiváló tud lenni. Ez a kölcsönös támogatás segíthet a szorongás és a depresszió tüneteinek csökkentésében is. A testmozgás órán való részvétel egy összetartó csoportban növelheti a személyes elégedettséget és jólétet, a fizikai aktivitást kötelesség helyett a nap élvezetes részévé teheti: a csoport többi tagjától kapott pozitív visszajelzés és bátorítás segíthet a felnőtteknek és az időseknek abban, hogy magabiztosabbnak érezzék magukat fizikai képességeikben, és nagyobb önbecsülésre tegyenek szert.

A csoportdinamika megkönnyíti a tudás és a tapasztalatok megosztását is: az 55 év felettiek tanácsot cserélhetnek különböző témákban az egészségmenedzsmenttől a hobbikig és érdeklődési körökig, és ezzel olyan kölcsönös tanulási környezetet teremtenek, amely minden résztvevőt gazdagít. Egy másik rendkívül fontos tényező, amely e kézikönyv középpontjában áll, a motiváció: a csoportdinamika növeli a motivációt és a hosszú távú részvétel valószínűségét.

Az IKIGAI55 fókuszcsoportja során, amelyet az egyes partnerszervezetek a testmozgásórák oktatóinak és felnőtt résztvevőknek a bevonásával tartottak, a csoport- és a szociális dinamika kialakítását rendkívül fontosnak ítélték meg. A résztvevők adtak néhány javaslatot a csoport létrehozásán keresztül történő bevonás elősegítésére:

• Tanuljuk meg és használjuk a résztvevők nevét az interakciók személyesebbé tétele és az ismerősség érzetének megteremtése érdekében. Igyekezzünk mélyebb ismeretséget kialakítani a résztvevő között.
• A tanfolyam elején szervezzünk rövid, egyszerű ismerkedési tevékenységeket, hogy megtörjön a jég, és a résztvevők jobban érezzék magukat.
• A páros gyakorlatok esetében ösztönözzük a partnerek forgását, hogy mindenkinek lehetősége legyen a csoport különböző tagjaival való interakcióra.
• Ha lehet, legyenek olyan gyakorlatok, amelyek együttműködést és csapatmunkát igényelnek, például játékok vagy csoportos tevékenységek, amelyek pozitív interakciót ösztönöznek.
• Hozzunk létre csoportot egy üzenetküldő felületen (pl. WhatsApp vagy Facebook), hogy megkönnyítsük a résztvevők közötti kommunikációt, az információmegosztást és a sportórán kívüli kapcsolattartást.
• Hasznos lenne cikkek, videók és egyéb online források megosztása, amelyek érdekelhetik a résztvevőket, így tartva fenn a testmozgás és a jóllét iránti érdeklődést.
• Intelligens eszközök bevezetése a csoport teljesítményének nyomon követésére és javítására, és nem csak a személyes teljesítményt értjük ez alatt (pl. összlépésszámláló a csoport heti teljes lépésszámának kimutatására és az eredmények összehasonlítására).

Gyakorlati példák a csoportdinamika elősegítésére

Gyakorlati példa a csoportdinamika elősegítésére egy felnőttekből vagy idősekből álló csoportban, edzési vagy sportkörnyezetben, egy csapat alapú körgyakorlat szervezése közös célokkal és felelősséggel. Az ötlet lényege, hogy olyan környezetet teremtsünk, amelyben a résztvevők egymás támogatására és motivációjára támaszkodnak, miközben a kommunikáció és az együttműködés is erősödik. Így lehetne ezt felépíteni:

• A csoport csapatokra osztása
  • Kezdjük azzal, hogy a csoportot kis csapatokra osztjuk (pl. 3-5 résztvevő csapatonként). Ezek a csapatok a foglalkozás során végig együtt fognak dolgozni. Ha a résztvevők nem ismerik egymást jól, a tréner bevethet egy jégtörő játékot, hogy megismerkedjenek egymással.
  • Minden csapatnak vegyes összetételűnek kell lennie, hogy a résztvevők egymást segítsék és motiválják, különösen azokat, akiknek nagyobb támogatásra van szükségük.
• közös cél elmagyarázása
  • Az edző elmagyarázza, hogy a csapatoknak egy gyakorlatokból álló kört kell teljesíteniük, ahol a teljes siker attól függ, hogy minden tag teljesíti-e az egyes állomásokat. A hangsúlyt a kollektív teljesítményre kell helyezni, nem pedig az egyéni teljesítményre.
  • A csapatoknak például azt a feladatot lehet adni, hogy közösen végezzenek el meghatározott számú ismétlést az egyes állomásokon (pl. „A csapatnak együttesen 50 guggolást, 50 kitörést és 50 fekvőtámaszt kell teljesítenie”). A résztvevők eldönthetik, hogy egyéni erősségeik és képességeik alapján hogyan osztják fel az ismétléseket.
• Interaktív körállomások felállítása

  Az edző különböző edzőállomásokat állít fel a teremben vagy a kültéren. Minden egyes állomás úgy van kialakítva, hogy ösztönözze a csapatmunkát és az interakciót. Példák:

  • Páros labdadobás: A résztvevők egymásnak passzolják a labdát, javítva a koordinációt és a kommunikációt.
  • Váltógyaloglás vagy kocogás: Az egyik résztvevő rövid távot gyalogol vagy kocog, miközben a csapat többi tagja szurkol neki. Ezután a következő ember kapja a "stafétát”, hogy folytassák a váltófutást.
  • Tandem egyensúly-gyakorlatok: A résztvevők párban egyensúly-gyakorlatokat végezzenek, melyek alatt kézen fogva tartják meg egymást.
• Kis győzelmek ünneplése
  • Miután minden csapat befejez egy állomást, arra ösztönözzük őket, hogy megünnepeljék kis győzelmeiket, például egy olyan feladat elvégzését, amelyet kezdetben nehéznek találtak. A tréner megkönnyítheti ezt azzal, hogy megkéri a csapatokat, osszák meg egymással az elért eredményeiket, például: „Melyik állomáson éreztétek magatokat a legjobban?” vagy „Mit csinált jól a csapatotok együtt?”.
  • Ez erősíti a csoportkohéziót és növeli eredményesség érzését, elősegítve a kollektív teljesítmény pozitív légkörét.
• Vezetői szerep váltogatása
  • A befogadó hangulat és a részvétel elősegítése érdekében a tréner változtathatja a vezetői szerepeket az egyes csapatokon belül. Például minden állomáson más-más csapattag veheti át a feladatmegosztás eldöntését vagy a többiek bátorítását.
  • Ez biztosítja, hogy mindenkinek esélye legyen hozzájárulni a csapat sikeréhez, elősegítve ezzel, hogy mindenki magáénak érezze a csapatot, és felelősséget vállaljon érte.
• Csoportos lazító reflexió
  • Az edzés végén a résztvevők összegyűlnek a csapataikban, hogy lelazítsák magukat. A tréner csoportos reflexiót tart, ahol minden csapat megbeszélheti, hogy mit tanultak a közös munka során. A kérdések a következők lehetnek:
  
  • Az ilyen reflexió erősíti az edzés során kialakult társas kötelékeket, és segít a résztvevőknek becsülni az együttműködés és a kommunikáció értékét.

Een korte introductie tot groepsdynamica

Groepsdynamiek verwijst naar de patronen van interactie, communicatie en gedrag die zich voordoen binnen een groepsomgeving. Het concept, geworteld in de sociale psychologie, onderzoekt hoe individuen zich gedragen en met elkaar omgaan wanneer ze deel uitmaken van een groep, en hoe de groep zelf de houding, acties en resultaten van haar leden beïnvloedt. Groepsdynamiek speelt een cruciale rol in verschillende contexten, zoals werkomgevingen, sportteams, trainingssessies en educatieve omgevingen. Het begrijpen en toepassen van de principes van groepsdynamiek kan helpen de groepscohesie, prestaties en algehele tevredenheid onder de deelnemers te verbeteren Hier zijn enkele algemene sleutelconcepten van groepsdynamiek:

Groepsstructuur: groepen hebben structuren die rollen, normen en relaties tussen leden definiëren. Deze structuren bepalen hoe individuen binnen de groep met elkaar omgaan, wie leidt en hoe beslissingen worden genomen. De belangrijkste onderdelen zijn:

• Rollen: Gedefinieerde posities binnen de groep (bijv. leider, volger, facilitator). Elke rol brengt specifieke verwachtingen en verantwoordelijkheden met zich mee.
• Normen: Ongeschreven regels en gedeelde overtuigingen die het gedrag binnen de groep sturen. Normen beïnvloeden wat acceptabel en onacceptabel is en geven vorm aan hoe groepsleden handelen.
• Cohesie: De mate van verbondenheid en solidariteit tussen groepsleden. Hoge cohesie bevordert vertrouwen, samenwerking en toewijding aan groepsdoelen.

Ontwikkelingsfasen van groepen: volgens het model van Bruce Tuckman (Tuckman, 1965) doorlopen groepen doorgaans vijf ontwikkelingsstadia:

• Vorming: groepsleden ontmoeten elkaar en rollen en verantwoordelijkheden zijn nog niet duidelijk. Er is een periode van oriëntatie en exploratie.
• Storming: conflicten en meningsverschillen ontstaan als leden hun ideeën laten gelden en strijden om posities of leiderschap.
• Normering: de groep begint zich te nestelen in zijn structuur, rollen worden duidelijker en normen worden vastgesteld. De samenwerking neemt toe.
• Presteren: de groep werkt effectief aan haar doelstellingen, met een sterke samenwerking en communicatie.
• Schorsing: de groep wordt ontbonden na het bereiken van haar doelstellingen.

Sociale identiteit en groepsinvloed: De sociale identiteitstheorie, geïntroduceerd door Tajfel en Turner (Tajfel en Turner, 1979), suggereert dat mensen een deel van hun identiteit ontlenen aan de groepen waartoe ze behoren. Dit kan een gevoel van verbondenheid en loyaliteit creëren, wat gedrag beïnvloedt.

Conformiteit en groepsdenken:
Conformiteit treedt op wanneer individuen hun gedrag veranderen om zich aan te passen aan groepsnormen of om bij de groep te passen, soms ten koste van persoonlijke voorkeuren.
Groepsdenken is een fenomeen waarbij groepsleden prioriteit geven aan harmonie en consensus boven kritisch denken, wat leidt tot slechte besluitvorming. Dit gebeurt vaak in zeer samenhangende groepen met sterke leiders, waar afwijkende meningen worden ontmoedigd.

Leiderschap en communicatie: leiderschap is een centraal aspect van de groepsdynamiek en beïnvloedt de richting, efficiëntie en sfeer van de groep. Effectieve leiders kunnen de groep naar haar doelen leiden, conflicten oplossen en een omgeving van open communicatie bevorderen.

Motivatie en onderlinge afhankelijkheid: groepsdynamiek gaat vaak gepaard met verschillende niveaus van motivatie en onderlinge afhankelijkheid. Groepen met een hoge onderlinge afhankelijkheid zijn afhankelijk van de bijdrage van elk lid om collectieve doelen te bereiken

Het begrijpen van groepsdynamiek is van cruciaal belang voor het bevorderen van effectieve samenwerking, communicatie en cohesie in elke groepsomgeving. Of het nu gaat om sport, onderwijs of werkomgevingen, het toepassen van de principes van groepsdynamiek kan leiden tot meer harmonieuze interacties, verhoogde productiviteit en grotere groepstevredenheid. Trainers, leiders en facilitators kunnen baat hebben bij het beheersen van deze concepten om omgevingen te creëren waarin alle leden gedijen.

Groepsdynamiek bij 55+ volwassenen en ouderen in sport- of trainingsomgeving

Groepsdynamiek in gymnastiek- en bewegingslessen voor 55+ is van fundamenteel belang, omdat ze een diepgaand effect hebben op het algehele welzijn van individuen en hun kwaliteit van leven, en individuen in staat stellen emotionele steun te bieden en te ontvangen. Het delen van ervaringen, vooruitgang en uitdagingen met mensen in vergelijkbare situaties kan zeer geruststellend en motiverend zijn. Deze wederzijdse steun kan ook helpen de symptomen van angst en depressie te verminderen. Deelnemen aan een bewegingsles met een hechte groep kan de persoonlijke tevredenheid en het welzijn verhogen, waardoor fysieke activiteit een plezierig moment van de dag wordt in plaats van een karwei: positieve feedback en aanmoediging van andere groepsleden kan volwassenen en senioren helpen meer vertrouwen te krijgen in hun fysieke capaciteiten en een groter gevoel van eigenwaarde te ontwikkelen.

Groepsdynamiek vergemakkelijkt ook het delen van kennis en ervaringen: 55-plussers kunnen advies uitwisselen over verschillende onderwerpen, van gezondheidsmanagement tot hobby's en interesses, waardoor een wederzijdse leeromgeving ontstaat die alle deelnemers verrijkt. Een andere factor van het grootste belang, die de focus van dit handboek is, is motivatie: groepsdynamiek verhoogt de motivatie en de kans op langdurig lidmaatschap.

Tijdens de IKIGAI55 Focusgroep die door elke partnerorganisatie werd uitgevoerd en waarbij opleiders en volwassenen die leren bij klaslokalen voor fysieke activiteit, betrokken waren, werd het belang van het creëren van een groeps- en sociale dynamiek als uiterst belangrijk benadrukt. Enkele suggesties om de betrokkenheid te bevorderen door het creëren van een groep werden door de deelnemers gegeven:

• Leer en gebruik de namen van de deelnemers om de interactie te personaliseren en een gevoel van vertrouwdheid te creëren, in een poging een diepere kennis onder de deelnemers te bevorderen
• Organiseer aan het begin van de cursus korte, eenvoudige kennismakingsactiviteiten om het ijs te breken en de deelnemers zich meer op hun gemak te laten voelen
• Moedig in het geval van partneractiviteiten partnerrotatie aan, zodat iedereen de kans krijgt om met verschillende groepsleden te communiceren
• Voeg indien mogelijk oefeningen toe die samenwerking en teamwerk vereisen, zoals spelletjes of groepsactiviteiten die positieve interactie aanmoedigen
• Maak een groep op een berichtenplatform (zoals WhatsApp of Facebook) om de communicatie tussen deelnemers te vergemakkelijken, informatie te delen en contact te onderhouden buiten het klaslokaal
• Het delen van artikelen, video's en andere online bronnen die interessant kunnen zijn voor deelnemers, waardoor de interesse in fysieke activiteit en welzijn levend blijft
• Slimme apparaten geïntroduceerd als hulpmiddelen om monitoring en verbetering van groepsprestaties aan te moedigen en niet alleen persoonlijke prestaties (bijv. totale stappenteller als les per week en vergelijking van resultaten)

Praktijkvoorbeeld van het bevorderen van groepsdynamiek

Een praktisch voorbeeld van het bevorderen van groepsdynamiek in een groep volwassenen of ouderen in een trainings- of sportomgeving is het organiseren van een teamgebaseerde circuittraining met gedeelde doelen en verantwoordelijkheden. Het idee is om een omgeving te creëren waarin deelnemers op elkaar vertrouwen voor steun en motivatie, terwijl ook de communicatie en samenwerking worden verbeterd. Dit zou als volgt kunnen worden gestructureerd:

• De groep verdelen in teams
  • Begin met het verdelen van de groep in kleine teams (bijv. 3-5 deelnemers per team). Deze teams zullen gedurende de hele sessie samenwerken. Als de deelnemers elkaar niet goed kennen, kan de trainer een ijsbrekeractiviteit introduceren om ze op hun gemak te stellen met elkaar.
  • Elk team moet een mix van vaardigheden hebben om deelnemers aan te moedigen elkaar te helpen en te motiveren, vooral degenen die mogelijk meer ondersteuning nodig hebben.
• Uitleg over het gezamenlijke doel
  • De trainer legt uit dat het team een reeks oefeningen moet voltooien waarbij hun algehele succes afhangt van het feit dat elk lid elk station voltooit. De nadruk moet liggen op collectieve prestaties in plaats van individuele prestaties.
  • Teams kunnen bijvoorbeeld de taak krijgen om gezamenlijk een bepaald aantal herhalingen voor elk station te voltooien (bijv. "Uw team moet 50 squats, 50 lunges en 50 push-ups samen voltooien"). Deelnemers kunnen beslissen hoe ze de herhalingen verdelen op basis van hun individuele sterke punten en capaciteiten.
• Interactieve circuitstations opzetten

  De trainer stelt verschillende oefenstations op in de kamer of in de buitenruimte. Elk station is ontworpen om teamwork en interactie aan te moedigen. Voorbeelden hiervan zijn:

  • Partner Ball Toss: Deelnemers geven de bal aan elkaar, waardoor de coördinatie en communicatie worden verbeterd.
  • Wandelen of joggen in estafettestijl: één deelnemer loopt of jogt een korte afstand terwijl de rest van het team hen aanmoedigt. Vervolgens "taggen" ze de volgende persoon om de estafette voort te zetten.
  • Tandem Balance Challenges: Deelnemers werken in paren om evenwichtsoefeningen te voltooien waarbij ze elkaars handen vasthouden ter ondersteuning.
• Ondersteuning door collega's aanmoedigen
  • Nadat elk team een station heeft voltooid, worden ze aangemoedigd om kleine overwinningen te vieren, zoals het voltooien van een oefening die ze aanvankelijk moeilijk vonden. De trainer kan dit faciliteren door teams te vragen hun voortgang te delen, zoals: "Welk station vond je het leukst?" of "Wat deed je team goed samen?"
  • Dit helpt de groepscohesie en het gevoel van voldoening te versterken, waardoor een positieve sfeer van collectieve prestatie wordt bevorderd.
• Kleine overwinningen vieren
  • Nadat elk team een station heeft voltooid, worden ze aangemoedigd om kleine overwinningen te vieren, zoals het voltooien van een oefening die ze aanvankelijk moeilijk vonden. De trainer kan dit faciliteren door teams te vragen hun voortgang te delen, zoals: "Welk station vond je het leukst?" of "Wat deed je team goed samen?"
  • Dit helpt de groepscohesie en het gevoel van voldoening te versterken, waardoor een positieve sfeer van collectieve prestatie wordt bevorderd.
• Roterende leiderschapsrollen
  • Om inclusiviteit en participatie te bevorderen, kan de trainer binnen elk team leiderschapsrollen rouleren. Op elk station kan bijvoorbeeld een ander teamlid de leiding nemen over de verdeling van de oefeningen of het aanmoedigen van anderen.
  • Dit zorgt ervoor dat iedereen de kans krijgt om bij te dragen aan het succes van het team, waardoor een gevoel van eigenaarschap en verantwoordelijkheid binnen de groep wordt bevorderd.
• Groepsafkoelperiode met reflectie
  • Aan het einde van de training verzamelen de deelnemers zich in hun teams voor een cooling-down. De trainer leidt een groepsreflectiesessie waar elk team kan bespreken wat ze hebben geleerd van de samenwerking. Vragen kunnen zijn:
  
  • Deze reflectie versterkt de sociale banden die tijdens de training worden gevormd en helpt deelnemers de waarde van samenwerking en communicatie te waarderen.

Uma breve introdução ao conceito de dinâmica de grupo

Em resumo, dinâmicas de grupo são atividades estratégicas que atraem a atenção dos participantes e os ajudam a explorar determinadas aptidões ou comportamentos: como as pessoas interagem, comunicam e se comportam quando estão em grupo. O conceito, com raízes na psicologia social, analisa a forma como cada indivíduo age dentro do grupo e como o grupo pode influenciar as atitudes, ações e resultados dos seus membros. A dinâmica de grupo é muito importante em vários contextos, como no trabalho, no desporto, nas salas de aulas ou sessões de formação. Em vez de aplicar formas mais convencionais, as dinâmicas de grupo aproveitam características lúdicas e sociais para motivar e envolver os participantes. Por serem lúdicas e divertidas, as pessoas acabam por se sentirem mais confortáveis para mostrar as suas tendências naturais, em vez de se prenderem em formas mais rígidas ou ao nervosismo do contexto. Por isso, compreender e usar bem esses princípios pode ajudar a criar mais união, melhorar o desempenho e aumentar a satisfação de todos no grupo. Vejamos alguns princípios gerais da dinâmica de grupo:

Estrutura do Grupo: todos os grupos têm uma estrutura onde cada um dos membros assume papéis, regras e relações. Essa estrutura molda como as pessoas interagem, quem assume a liderança e como as decisões são tomadas. Os principais elementos são:

• Papel: é o conjunto de obrigações e de comportamentos que os outros têm direito a esperar de quem ocupa uma dada posição (como líder, seguidor ou facilitador). Cada papel é um conjunto de deveres que os membros do grupo a que pertencem esperam que sejam cumpridos.
• Norma: é o conjunto das regras informais e crenças partilhadas que guiam o comportamento do grupo. É o conjunto dos direitos cujo respeito e cumprimentos é dever para os outros, que definem o que é aceitável ou não, influenciando a ação dos membros.
• Coesão: é o grau de conexão e união entre os membros. Quando a coesão é alta, há mais confiança, colaboração e compromisso nos objetivos do grupo.

Fases de Desenvolvimento do Grupo: o modelo de desenvolvimento de grupo de Bruce Tuckman (Tuckman, 1965), identifica cinco fases pelas quais os grupos normalmente passam ao longo do tempo:

• Formação: os membros juntam-se, mas ainda não têm funções ou responsabilidades bem definidas. É uma fase de orientação e descoberta.
• Conflito: surgem diferenças de opinião e conflitos sobre papéis, liderança e tarefas. É essencial para resolver tensões e alinhar expetativas.
• Normalização: o grupo começa a estabelecer normas claras e a desenvolver confiança entre os membros. Há maior colaboração, entendimento mútuo e compromisso com os objetivos do grupo.
• Desempenho: o grupo atinge um nível de funcionamento eficiente e produtivo, focados em alcançar os objetivos estabelecidos. A confiança e o respeito mútuo estão no auge, com papéis e processos bem definidos.
• Encerramento: esta fase ocorre quando o grupo atinge os seus objetivos e se dissolve ou se reorganiza. Pode haver sentimentos de perda, mas também de celebração sobre os resultados alcançados.

Identidade Social e Influência do Grupo: A Teoria da Identidade Social, desenvolvida por Tajfel e Turner (1979), explica como as pessoas constroem parte da sua identidade com base nos grupos a que pertencem. Estes grupos ajudam a criar um sentimento de pertença e lealdade e podem influenciar o comportamento em relação a outros grupos.

Conformismo e Pensamento de Grupo:
O conformismo ocorre quando os indivíduos alteram o seu comportamento para se alinharem com as normas do grupo ou para se integrarem no grupo, por vezes à custa das suas preferências pessoais.
O pensamento de grupo é um fenómeno que ocorre em grupos muito coesos, onde se torna mais importante a harmonia e o consenso do que avaliar as ideias de forma crítica. Os membros evitam questionar decisões ou expressar opiniões contrárias para manter a paz no grupo, o que pode levar a más decisões, porque as alternativas viáveis não são exploradas, e os riscos não são analisados com cuidado. É comum em grupos com líderes autoritários ou onde a dissidência não é bem-vinda.

Liderança e Comunicação: a liderança é um elemento central na dinâmica de um grupo, impactando o rumo, o desempenho e o ambiente geral. Bons líderes conseguem guiar a equipa rumo aos objetivos, lidar com conflitos e criar um ambiente onde a comunicação flui de forma aberta e tranquila.

Motivação e Interdependência: na dinâmica de grupo, é comum haver diferentes níveis de motivação e interdependência. Grupos altamente interligados contam com a contribuição de cada pessoa para alcançar os objetivos em conjunto.

Compreender como funciona a dinâmica de grupo é essencial para melhorar a colaboração, a comunicação e a união em qualquer tipo de grupo. Seja no desporto, na escola ou no trabalho, aplicar os princípios da dinâmica de grupo pode trazer interações mais harmoniosas, mais produtividade e maior satisfação. Todos os profissionais que lidam com grupos ou equipas podem usar esse conhecimento para criar espaços onde todos sintam um progresso duradouro.

Dinâmica de grupo nas aulas de atividade física e desporto para adultos 55+

A dinâmica de grupo nas aulas de ginástica e exercício físico para adultos com mais de 55 anos tem uma grande importância no que se refere ao desenvolvimento dos valores individuais e coletivos porque tem um impacto profundo no bem-estar geral e na qualidade de vida dos praticantes e podem obter e oferecer apoio emocional, com benefícios para um estado de espírito positivo. A existência de um ambiente onde se pode partilhar experiências, progressos e desafios com pessoas em situações semelhantes pode ser extremamente reconfortante e motivador. Este apoio mútuo também pode ajudar a reduzir os sintomas de ansiedade e depressão. Por isso, participar numa aula de exercício físico em grupo aumenta a satisfação pessoal e o bem-estar, tornando a atividade física um momento agradável do dia e não apenas mais uma obrigação: o feedback positivo e o estímulo dos outros membros do grupo permitem que os participantes com mais de 55 anos se sintam confiantes nas suas capacidades físicas, melhorando os pontos positivos e, consequentemente, desenvolver uma maior autoestima.

Estar com pessoas num ambiente de descontração e entusiasmo, faz com que se sintam mais vivos porque poderão até fazer novos amigos, criando um novo “círculo de amigos” ligados à atividade física. A socialização nas aulas funciona não apenas para que as pessoas se movam e envolvam, mas também facilita a partilha de conhecimentos e experiências: os praticantes com mais de 55 anos podem trocar impressões sobre vários assuntos, desde questões de saúde ou ideias sobre interesses e passatempos, criando um ambiente de aprendizagem mútua que enriquece todos os participantes. Por fim, mas não menos importante, a dinâmica de grupo é excelente para estimular a motivação, que é o foco deste manual: a participação ativa dos indivíduos pode levar a uma maior motivação e é a grande aliada para manter a atividade a longo prazo.

No grupo de discussão reunido por cada um dos parceiros do projeto IKIGAI, onde participaram treinadores de ginásios e praticantes de aulas de atividades físicas, foi destacada a importância vital da participação em grupo e das dinâmicas sociais. Para criar um grupo funcional, os participantes dos diversos questionários sugeriram os seguintes pontos a levar em conta pelos treinadores para promover o envolvimento e motivação dos participantes:

Lembrar-se e usar o nome dos praticantes para tornar a relação mais pessoal, estreitar laços e desenvolver empatia, o que também contribuirá para promover um conhecimento mais profundo entre os participantes.

• Lembrar-se e usar o nome dos praticantes para tornar a relação mais pessoal, estreitar laços e desenvolver empatia, o que também contribuirá para promover um conhecimento mais profundo entre os participantes
• No início do curso, organizar atividades curtas e simples para quebrar o gelo, de modo a criar um ambiente confortável onde os participantes se sintam mais à-vontade.
• Quando trabalhar atividades em pares, é importante fomentar a rotação de cada um dos participantes e organizar diferentes duplas de parceiros para que todos tenham a oportunidade de interagir com os diferentes membros do grupo.
• Incluir, sempre que for possível, exercícios capazes de melhorar a colaboração e o trabalho de equipa, como jogos ou atividades de grupo que incentivem uma interação positiva.
• Criar um grupo numa plataforma de mensagens (como o WhatsApp ou o Facebook) para fomentar a comunicação entre os participantes, partilhar informações e manter o contacto fora das aulas.
• Partilhar artigos, vídeos e outros recursos online que possam motivar os praticantes, despertando o interesse pela atividade física e pelo bem-estar que essas atividades trazem.
• Os dispositivos digitais introduzidos como ferramentas para incentivar a monitorização e a melhoria do desempenho do grupo e não apenas do desempenho pessoal (e. (por exemplo, pedómetro total como uma aula por semana, bem como comparação de resultados).
• Apresentar as tecnologias digitais e incentivar o seu uso, não apenas como ferramentas de desempenho individual, mas como um incentivo para monitorizar e melhorar o progresso do grupo (por exemplo, utilizar uma app para contagem de passos/pedómetro uma vez por semana, registar e comparar os resultados com o resto do grupo).

Exemplo de uma prática para melhorar a dinâmico de grupo

Um exemplo prático para melhorar a dinâmica de grupo com adultos 55+ é organizar um treino em circuito, onde todos trabalhem em equipa com metas e tarefas partilhadas. A ideia é criar um clima de confiança, onde cada um apoia e incentiva o outro, fortalecendo ao mesmo tempo a comunicação e a cooperação. Deixamos aqui uma sugestão de como pode ser estruturado:

• Dividir o grupo em equipas
  • Comece por dividir o grupo em pequenas equipas (por exemplo, 3 a 5 pessoas por equipa). Estas equipas vão trabalhar juntas durante toda a atividade. Se os participantes não se conhecerem bem, o treinador pode começar por uma dinâmica de quebra-gelo para se sentirem mais à vontade.
  • Cada equipa deve ter uma combinação de diferentes aptidões e capacidades. Deste modo, os participantes podem ajudar-se e motivar-se mutuamente, especialmente aqueles que possam precisar de mais apoio.
• Explicar o objetivo conjunto
  • O treinador deve explicar que o grupo deve completar um circuito de exercícios, onde o sucesso geral do grupo depende de cada participante completar cada uma das fases. O foco está na realização coletiva do grupo e não no desempenho individual.
  • Por exemplo, as equipas podem ter a missão de completar juntas um número total de repetições em cada fase do circuito (“a equipa tem de fazer 50 agachamentos, 50 lunges e 50 flexões, no total”). Os participantes podem decidir como dividir as repetições, tendo em consideração os seus pontos fortes e os limites pessoais.
• Criar “postos de convívio”

  O treinador distribui os diferentes exercícios por vários “postos” de localização espalhados pelo espaço, que pode ser dentro da sala ou ao ar livre. Cada “posto” é pensado para promover o trabalho de equipa e a interação entre os membros. Podem ser consideradas as seguintes atividades:

  • Passar a Bola: no “posto de passar a bola”, os membros da equipa passam a bola aos parceiros, treinando a coordenação e a comunicação.
  • Caminhada ou corrida de estafetas: no “posto da caminhada ou corrida”, um membro faz uma pequena caminhada ou corre uma curta distância enquanto o resto da equipa o aplaude. Depois, toca no próximo para continuar a “estafeta”.
  • Desafios de equilíbrio em tandem: no “posto do equilíbrio”, os membros organizam-se em pares e fazem exercícios de equilíbrio enquanto seguram as mãos uns dos outros, para dar apoio mútuo.
• Celebração das “pequenas vitórias”
  • Depois de cada equipa completar um “posto”, é importante terem tempo para celebrar as “pequenas vitórias”, saborear o gosto de conseguir terminar um exercício que parecia difícil no início. O treinador pode ajudar pedindo para as equipas partilharem as opiniões: “Qual foi o posto que acharam mais divertido?” ou “O que é que a equipa fez bem em conjunto?”
  • É uma forma de fortalecer a união do grupo e o sentimento de realização, criando um ambiente positivo de sucesso coletivo.
• Trocar papéis
  • Para tornar a atividade mais inclusiva e garantir que todos participam, o treinador pode trocar os papéis de liderança dentro de cada grupo. Por exemplo, em cada “posto”, alternadamente, um membro diferente pode decidir como organizar os exercícios ou formas diferentes de motivar os colegas.
  • Deste modo, garante-se que todos têm a oportunidade de contribuir para o sucesso da equipa, criando um sentido de pertença e responsabilidade dentro do grupo.
• Relaxamento com reflexão em grupo
  • No fim de todas as atividades, os participantes juntam-se com as suas equipas para os alongamentos de relaxamento. Durante essa altura, o treinador promove uma reflexão sobre esta experiência e pede a cada uma das equipas para trocar ideias sobre o que aprenderam juntos. As perguntas podem ser:
  
  • Este momento de partilha e troca de ideias ajuda a fortalecer laços de união e ajuda a perceber a importância de todos trabalharem juntos e comunicarem bem uns com os outros.

Μια σύντομη εισαγωγή στη δυναμική της ομάδας

Η δυναμική της ομάδας αναφέρεται στα πρότυπα αλληλεπίδρασης, επικοινωνίας και συμπεριφοράς που εμφανίζονται σε ένα ομαδικό περιβάλλον. Η έννοια, που έχει τις ρίζες της στην κοινωνική ψυχολογία, διερευνά τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα συμπεριφέρονται και αλληλεπιδρούν όταν είναι μέλη μιας ομάδας και πώς η ίδια η ομάδα επηρεάζει τις στάσεις, τις ενέργειες και τα αποτελέσματα των μελών της. Η δυναμική της ομάδας διαδραματίζει ζωτικό ρόλο σε διάφορα πλαίσια, όπως περιβάλλοντα εργασίας, αθλητικές ομάδες, εκπαιδευτικές συνεδρίες και εκπαιδευτικά πλαίσια. Η κατανόηση και η εφαρμογή των αρχών της δυναμικής της ομάδας μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της συνοχής της ομάδας, της απόδοσης και της συνολικής ικανοποίησης των συμμετεχόντων

Ακολουθούν ορισμένες γενικές έννοιες-κλειδιά της δυναμικής της ομάδας:

Δομή της ομάδας: οι ομάδες έχουν δομές που καθορίζουν τους ρόλους, τους κανόνες και τις σχέσεις μεταξύ των μελών. Αυτές οι δομές διαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα αλληλεπιδρούν μέσα στην ομάδα, ποιος ηγείται και πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις. Τα βασικά συστατικά στοιχεία περιλαμβάνουν:

• Ρόλοι: Καθορισμένες θέσεις μέσα στην ομάδα (π.χ. ηγέτης, ακόλουθος, συντονιστής). Κάθε ρόλος συνοδεύεται από συγκεκριμένες προσδοκίες και ευθύνες.
• Κανόνες: Άγραφοι κανόνες και κοινές πεποιθήσεις που καθοδηγούν τη συμπεριφορά εντός της ομάδας. Οι κανόνες επηρεάζουν το τι είναι αποδεκτό και τι μη αποδεκτό, διαμορφώνοντας τον τρόπο με τον οποίο ενεργούν τα μέλη της ομάδας.
• Συνοχή: Το επίπεδο σύνδεσης και αλληλεγγύης μεταξύ των μελών της ομάδας. Η υψηλή συνοχή ευνοεί την εμπιστοσύνη, τη συνεργασία και τη δέσμευση στους στόχους της ομάδας.

Στάδια ανάπτυξης ομάδων: σύμφωνα με το μοντέλο του Bruce Tuckman (Tuckman, 1965), οι ομάδες συνήθως περνούν από πέντε στάδια ανάπτυξης:

• Διαμόρφωση: τα μέλη της ομάδας συναντώνται και οι ρόλοι και οι αρμοδιότητες δεν είναι ακόμη σαφείς. Υπάρχει μια περίοδος προσανατολισμού και διερεύνησης.
• Καταιγισμός: προκύπτουν συγκρούσεις και διαφωνίες καθώς τα μέλη διεκδικούν τις ιδέες τους και διεκδικούν θέσεις ή ηγετικές θέσεις.
• Κανονικοποίηση: η ομάδα αρχίζει να καθορίζει τη δομή της, οι ρόλοι γίνονται σαφέστεροι και καθιερώνονται κανόνες. Η συνεργασία αυξάνεται.
• Απόδοση: η ομάδα εργάζεται αποτελεσματικά για την επίτευξη των στόχων της, με ισχυρή συνεργασία και επικοινωνία.
• Διάλυση: η ομάδα διαλύεται μετά την επίτευξη των στόχων της.

Κοινωνική ταυτότητα και ομαδική επιρροή: Η θεωρία της κοινωνικής ταυτότητας που εισήγαγαν οι Tajfel και Turner (Tajfel and Turner, 1979), προτείνει ότι οι άνθρωποι αντλούν μέρος της ταυτότητάς τους από τις ομάδες στις οποίες ανήκουν. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει μια αίσθηση του ανήκειν και της αφοσίωσης, η οποία επηρεάζει τη συμπεριφορά.

Συμμόρφωση και ομαδική σκέψη:
Η συμμόρφωση συμβαίνει όταν τα άτομα αλλάζουν τη συμπεριφορά τους για να ευθυγραμμιστούν με τα ομαδικά πρότυπα ή για να ενταχθούν στην ομάδα, μερικές φορές εις βάρος των προσωπικών προτιμήσεων.
Η ομαδική σκέψη είναι ένα φαινόμενο κατά το οποίο τα μέλη της ομάδας δίνουν προτεραιότητα στην αρμονία και τη συναίνεση έναντι της κριτικής σκέψης, οδηγώντας σε κακή λήψη αποφάσεων. Αυτό συμβαίνει συχνά σε ομάδες με μεγάλη συνοχή και ισχυρούς ηγέτες, όπου η διαφωνία αποθαρρύνεται.

Ηγεσία και επικοινωνία: Η ηγεσία αποτελεί κεντρική πτυχή της δυναμικής της ομάδας, επηρεάζοντας την κατεύθυνση, την αποτελεσματικότητα και την ατμόσφαιρα της ομάδας. Οι αποτελεσματικοί ηγέτες μπορούν να καθοδηγήσουν την ομάδα προς τους στόχους της, να επιλύσουν τις συγκρούσεις και να καλλιεργήσουν ένα περιβάλλον ανοιχτής επικοινωνίας.

Κίνητρα και αλληλεξάρτηση: η δυναμική της ομάδας συχνά περιλαμβάνει διαφορετικά επίπεδα κινήτρων και αλληλεξάρτησης. Οι ομάδες με υψηλή αλληλεξάρτηση βασίζονται στη συμβολή κάθε μέλους για την επίτευξη των συλλογικών στόχων.

Η κατανόηση της δυναμικής των ομάδων είναι ζωτικής σημασίας για την προώθηση της αποτελεσματικής συνεργασίας, της επικοινωνίας και της συνοχής σε οποιοδήποτε ομαδικό περιβάλλον. Είτε στον αθλητισμό, είτε στην εκπαίδευση, είτε σε εργασιακά περιβάλλοντα, η εφαρμογή των αρχών της δυναμικής της ομάδας μπορεί να οδηγήσει σε πιο αρμονικές αλληλεπιδράσεις, αυξημένη παραγωγικότητα και αυξημένη ικανοποίηση της ομάδας. Οι προπονητές, οι ηγέτες και οι διαμεσολαβητές μπορούν να επωφεληθούν από την εκμάθηση αυτών των εννοιών για να δημιουργήσουν περιβάλλοντα όπου όλα τα μέλη ευημερούν.

Δυναμική της ομάδας σε ενήλικες άνω των 55 και ηλικιωμένους σε αθλητικό ή προπονητικό περιβάλλον

Η δυναμική της ομάδας στα μαθήματα γυμναστικής και σωματικής δραστηριότητας για άτομα άνω των 55 είναι θεμελιώδους σημασίας, καθώς επηρεάζει βαθιά τη συνολική ευημερία των ατόμων και την ποιότητα ζωής τους και επιτρέπει στα άτομα να προσφέρουν και να λαμβάνουν συναισθηματική υποστήριξη. Η ανταλλαγή εμπειριών, προόδου και προκλήσεων με άτομα που βρίσκονται σε παρόμοια κατάσταση μπορεί να είναι εξαιρετικά καθησυχαστική και παρακινητική. Αυτή η αμοιβαία υποστήριξη μπορεί επίσης να συμβάλει στη μείωση των συμπτωμάτων άγχους και κατάθλιψης. Η συμμετοχή σε ένα μάθημα άσκησης με μια στενή ομάδα μπορεί να αυξήσει την προσωπική ικανοποίηση και ευημερία, καθιστώντας τη σωματική δραστηριότητα μια ευχάριστη στιγμή της ημέρας και όχι μια αγγαρεία: η θετική ανατροφοδότηση και η ενθάρρυνση από τα άλλα μέλη της ομάδας μπορεί να βοηθήσει τους ενήλικες και τους ηλικιωμένους να αισθάνονται πιο σίγουροι για τις σωματικές τους ικανότητες και να αναπτύξουν μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση.

Η δυναμική της ομάδας διευκολύνει επίσης την ανταλλαγή γνώσεων και εμπειριών: οι μαθητές άνω των 55 ετών μπορούν να ανταλλάσσουν συμβουλές για διάφορα θέματα, για τη διαχείριση της υγείας τους, αλλά και για χόμπι και ενδιαφέροντα, δημιουργώντας ένα αμοιβαίο περιβάλλον μάθησης που εμπλουτίζει όλους τους συμμετέχοντες. Ένας άλλος παράγοντας υψίστης σημασίας, στον οποίο επικεντρώνεται το παρόν Εγχειρίδιο, είναι τα κίνητρα: η δυναμική της ομάδας αυξάνει τα κίνητρα και την πιθανότητα μακροχρόνιας συμμετοχής.

Κατά τη διάρκεια της ομάδας εστίασης του έργου IKIGAI55 που διεξήχθη από κάθε οργανισμό-εταίρο και στην οποία συμμετείχαν προπονητές και ενήλικες αθλούμενοι σε αίθουσες σωματικής δραστηριότητας, η σημασία της δημιουργίας μιας ομάδας και της κοινωνικής δυναμικής τονίστηκε ως εξαιρετικά σημαντική. Οι συμμετέχοντες έδωσαν ορισμένες προτάσεις για την προώθηση της συμμετοχής μέσω της δημιουργίας μιας ομάδας:

• Μάθετε και χρησιμοποιήστε τα ονόματα των συμμετεχόντων για να εξατομικεύσετε την αλληλεπίδραση και να δημιουργήσετε μια αίσθηση οικειότητας, προσπαθώντας να προωθήσετε τη βαθύτερη γνώση μεταξύ των συμμετεχόντων.
• Στην αρχή του μαθήματος, οργανώστε σύντομες, απλές δραστηριότητες γνωριμίας για να σπάσει ο πάγος και να νιώσουν οι συμμετέχοντες πιο άνετα.
• Σε περίπτωση δραστηριοτήτων σε ζεύγη, ενθαρρύνετε την εναλλαγή των συμμετεχόντων, ώστε όλοι να έχουν την ευκαιρία να αλληλεπιδράσουν με διαφορετικά μέλη της ομάδας.
• Συμπεριλάβετε, αν είναι δυνατόν, ασκήσεις που απαιτούν συνεργασία και ομαδικότητα, όπως παιχνίδια ή ομαδικές δραστηριότητες που ενθαρρύνουν τη θετική αλληλεπίδραση.
• Δημιουργήστε μια ομάδα σε μια πλατφόρμα ανταλλαγής μηνυμάτων (όπως το WhatsApp ή το Facebook) για να διευκολύνετε την επικοινωνία μεταξύ των συμμετεχόντων, να μοιράζεστε πληροφορίες και να διατηρείτε επαφή έξω από την τάξη.
• Κοινοποιήστε άρθρα, βίντεο και άλλους διαδικτυακούς πόρους που μπορεί να ενδιαφέρουν τους συμμετέχοντες, διατηρώντας ζωντανό το ενδιαφέρον για τη σωματική δραστηριότητα και την ευεξία.
• Χρησιμοποιήστε έξυπνες συσκευές που εισάγονται ως εργαλεία για την ενθάρρυνση της παρακολούθησης και της βελτίωσης της ομαδικής απόδοσης και όχι μόνο της προσωπικής απόδοσης (π.χ. συνολικό βηματόμετρο ως τάξη ανά εβδομάδα καθώς και σύγκριση των αποτελεσμάτων)

Πρακτικό παράδειγμα προώθησης της δυναμικής της ομάδας

Ένα πρακτικό παράδειγμα προώθησης της δυναμικής της ομάδας σε μια ομάδα ενηλίκων ή ηλικιωμένων σε ένα περιβάλλον εκπαίδευσης ή άθλησης θα μπορούσε να είναι η οργάνωση μιας ομαδικής προπόνησης κυκλικής γυμναστικής με κοινούς στόχους και ευθύνες. Η ιδέα είναι να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον όπου οι συμμετέχοντες βασίζονται ο ένας στον άλλον για υποστήριξη και κινητοποίηση, ενώ παράλληλα ενισχύεται η επικοινωνία και η συνεργασία. Ακολουθεί ο τρόπος με τον οποίο θα μπορούσε να δομηθεί αυτό:

• Χωρισμός της ομάδας σε υποομάδες
  • Ξεκινήστε χωρίζοντας την ομάδα σε μικρές ομάδες (π.χ. 3-5 συμμετέχοντες ανά ομάδα). Οι ομάδες αυτές θα συνεργαστούν καθ' όλη τη διάρκεια της συνεδρίας. Εάν οι συμμετέχοντες δεν γνωρίζονται καλά μεταξύ τους, ο προπονητής μπορεί να ξεκινήσει μια εισαγωγική δραστηριότητα που θα σπάσει τον πάγο για να νιώσουν άνετα μεταξύ τους.
  • Κάθε ομάδα θα πρέπει να έχει ένα μείγμα ικανοτήτων, ώστε να ενθαρρύνει τους συμμετέχοντες να βοηθούν και να παρακινούν ο ένας τον άλλον, ιδίως εκείνους που μπορεί να χρειάζονται περισσότερη υποστήριξη.
• Επεξήγηση του κοινού στόχου
  • Ο προπονητής εξηγεί ότι η ομάδα πρέπει να ολοκληρώσει μια σειρά κυκλικών ασκήσεων όπου η συνολική επιτυχία εξαρτάται από την ολοκλήρωση κάθε άσκησης σε κάθε σταθμό, από κάθε μέλος. Η εστίαση πρέπει να είναι στα συλλογικά επιτεύγματα και όχι στις ατομικές επιδόσεις.
  • Για παράδειγμα, οι ομάδες μπορούν να αναλάβουν να ολοκληρώσουν συλλογικά έναν καθορισμένο αριθμό επαναλήψεων για κάθε σταθμό (π.χ. "Η ομάδα σας πρέπει να ολοκληρώσει 50 καθίσματα, 50 προβολές και 50 κάμψεις μαζί"). Οι συμμετέχοντες μπορούν να αποφασίσουν πώς θα μοιράσουν τις επαναλήψεις με βάση τις ατομικές τους δυνάμεις και ικανότητες.
• Δημιουργία διαδραστικών κυκλικών σταθμών

  Ο προπονητής στήνει διάφορους σταθμούς άσκησης γύρω από την αίθουσα ή τον εξωτερικό χώρο. Κάθε σταθμός έχει σχεδιαστεί για να ενθαρρύνει την ομαδικότητα και την αλληλεπίδραση. Παραδείγματα περιλαμβάνουν:

  • Πέτα τη μπάλα: Οι συμμετέχοντες πασάρουν την μπάλα ο ένας στον άλλο, βελτιώνοντας τον συντονισμό και την επικοινωνία.
  • Περπάτημα ή τζόκινγκ σε στυλ σκυταλοδρομίας: Ένας συμμετέχων περπατά ή τρέχει μια μικρή απόσταση ενώ η υπόλοιπη ομάδα τον ενθαρρύνει. Στη συνέχεια "δείχνουν" το επόμενο άτομο για να συνεχίσουν τη σκυταλοδρομία.
  • Προκλήσεις ισορροπίας για δύο: Οι συμμετέχοντες δουλεύουν σε ζεύγη για να ολοκληρώσουν ασκήσεις ισορροπίας όπου κρατούν ο ένας το χέρι του άλλου για υποστήριξη.
• Γιορτάζοντας τις μικρές νίκες
  • Αφού κάθε ομάδα ολοκληρώσει έναν σταθμό, ενθαρρύνονται να γιορτάσουν τις μικρές νίκες, όπως την ολοκλήρωση μιας άσκησης που αρχικά θεωρούσαν δύσκολη. Ο προπονητής μπορεί να το διευκολύνει αυτό ζητώντας από τις ομάδες να μοιραστούν την πρόοδό τους, όπως: "Ποιος σταθμός σας φάνηκε πιο διασκεδαστικός;" ή "Τι έκανε καλά η ομάδα σας μαζί;".
  • Αυτό συμβάλλει στην ενίσχυση της συνοχής της ομάδας και της αίσθησης της επιτυχίας, καλλιεργώντας μια θετική ατμόσφαιρα συλλογικών επιτευγμάτων.
• Εναλλασσόμενοι ηγετικοί ρόλοι
  • Για την προώθηση της συμπερίληψης και της συμμετοχής, ο προπονητής μπορεί να εναλλάσσει τους ηγετικούς ρόλους σε κάθε ομάδα. Για παράδειγμα, σε κάθε σταθμό, ένα διαφορετικό μέλος της ομάδας μπορεί να αποφασίζει πώς θα μοιραστούν οι ασκήσεις ή να ενθαρρύνει τους άλλους.
  • Αυτό διασφαλίζει ότι όλοι θα έχουν την ευκαιρία να συμβάλουν στην επιτυχία της ομάδας, προωθώντας την αίσθηση της κυριότητας και της υπευθυνότητας εντός της ομάδας.
• Ομαδική χαλάρωση με αναστοχασμό
  • Στο τέλος της προπόνησης, οι συμμετέχοντες συγκεντρώνονται στις ομάδες τους για χαλάρωση. Ο προπονητής ηγείται μιας ομαδικής συνεδρίας αναστοχασμού, όπου κάθε ομάδα μπορεί να συζητήσει τι έμαθε από τη συνεργασία της. Οι ερωτήσεις θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν:
  
  • Αυτός ο προβληματισμός ενισχύει τους κοινωνικούς δεσμούς που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια της προπόνησης και βοηθά τους συμμετέχοντες να εκτιμήσουν την αξία της συνεργασίας και της επικοινωνίας.

Introduction

Creating a positive, inclusive, and stimulating environment in an exercise or physical activity class for 55+ students is of paramount importance for several reasons. This type of environment not only encourages active and continuous participation, but also contributes to improving the overall well-being of participants. A positive and welcoming environment helps to reduce stress and anxiety levels, which are common among older adults. Feeling comfortable and welcome can transform the experience of physical activity into a time of relaxation and enjoyment, significantly improving the mood and quality of life of participants. In a positive and inclusive environment, participants are more likely to support each other, providing encouragement and support. This sense of community can be a powerful motivator to continue participating in classes.

Benefits of positive and supportive environments in sports and training adult classes

The presence of a stimulating environment helps participants set and reach their fitness goals. Teachers who create appropriate challenges and celebrate individual successes help to keep motivation high. An inclusive environment respects and values diversity among participants, regardless of their physical abilities, health conditions or cultural backgrounds: this approach helps everyone feel valued and respected. Offering exercises that are adaptable to different physical abilities also ensures that everyone can participate and benefit from the physical activity, thus increasing overall participation. An environment that encourages and provides positive feedback, without being judgmental, helps develop self-confidence. People over 55 can feel more confident in their physical abilities and more motivated to continue improving. By also introducing new techniques and information on health and fitness, teachers can stimulate continuous learning, helping to keep participants mentally active and engaged.

Key findings from scientific literature

• Psychosocial theories supporting positive environments

  Scientific theories provide the framework for understanding why supportive environments are particularly effective for seniors.

  • Self-Determination Theory (SDT): According to SDT, people are more motivated to engage in activities when their need for autonomy, competence, and relatedness is satisfied (Deci & Ryan, 2000). A positive and supportive environment fosters these needs by allowing seniors to feel competent (through achievable goals), autonomous (by participating in decision-making), and socially connected (through interaction with peers).
  • Social Cognitive Theory: Albert Bandura's theory (1986) highlights the importance of observational learning, modelling, and social support. In supportive environments, older adults observe others engaging successfully in physical activities, which enhances their self-efficacy and motivation to participate themselves.
• Group Exercise and Positive Social Interaction

  Group-based activities in supportive environments have been shown to improve adherence to exercise and enhance physical and emotional health among older adults.

  
  • Adherence to Physical Activity: A study by McAuley et al. (2003) demonstrated that older adults participating in group exercise programs experienced better adherence to physical activity routines compared to those who exercised alone. Positive reinforcement and social interaction in group settings improved motivation, particularly when participants felt encouraged by their peers and trainers .
  • Psychosocial Benefits: Group exercise environments provide older adults with a sense of belonging and social connection. Research published in The Journal of Aging and Physical Activity (2009) found that older adults who participate in supportive group exercise environments report improved mood, reduced anxiety, and greater enjoyment during activities (Kulik, Mahler, 2009) . A positive social environment enhances psychological resilience, particularly in seniors.
• Effect of positive reinforcement on physical performance

  Positive reinforcement and encouragement during physical activities have a measurable impact on performance and enjoyment for elderly participants.

  • Improved Performance: A study by Wurtele et al. (2001) on older adults participating in physical rehabilitation showed that participants who received consistent positive reinforcement from their therapists and peers showed improved motor performance and were more willing to engage in challenging tasks. The encouragement fostered confidence, allowing them to approach exercises as opportunities to improve rather than as stressful tasks.
  
  • Emotional Well-being: Research by Schmid et al. (2016) published in The Journals of Gerontology demonstrated that older adults who were part of a positive, supportive exercise group reported enhanced emotional well-being and decreased feelings of stress or inadequacy during physical training sessions. Supportive feedback from peers and instructors played a significant role in enhancing self-efficacy.

Some recommendations for creating a positive and supportive environments

The above-mentioned Ikigai Interviews with trainers and senior practitioners were extremely useful also in this regard, highlighting some suggestions:

• Greeting each participant with warmth and individual recognition. A personalised welcome helps to make the trainees feel valued and at ease
• At the beginning of the course, provide clear information about the program, objectives and expectations. Create an open atmosphere where participants can ask questions and feel involved
• Encourage participants to introduce themselves and socialise, perhaps through group activities or pair exercises. Encourage moments of conversation before and after the lesson
• Organise occasional social events outside the lessons (a coffee, a dinner, a bike ride)
• Offer variations of exercises to suit different physical abilities and fitness levels
• Ensure that classes are accessible to all, regardless of physical abilities or health conditions. Use equipment that can be easily adapted or replaced
• Vary the activities to maintain high interest and engagement Introduce new techniques and challenges gradually
• Ensure that the training space is safe and comfortable, with appropriate and well-maintained equipment
• Pay attention to participants' needs and concerns, showing empathy and understanding

Introducción

Crear un ambiente positivo, inclusivo y estimulante en las clases de ejercicio para adultos mayores de 55 años es de suma importancia. Este entorno no sólo fomenta la participación activa y continua, sino que también contribuye a mejorar el bienestar general de los profesionales, ya que un entorno positivo y participativo ayuda a reducir los niveles de estrés y ansiedad, que son comunes entre la población adulta mayor. Sentirse cómodo y acogido puede ser transformador, asociando la actividad física a una buena experiencia y a un momento de convivencia y relajación, mejorando significativamente el estado de ánimo y la calidad de vida de quien la practica. Los participantes tienen mayor probabilidad de apoyarse mutuamente en un ambiente positivo que facilite las relaciones y la convivencia, a través de la implicación que se crea desde el inicio. Este eje dinámico se siente como comunidad y es un poderoso factor motivador para seguir participando en las clases.

Beneficios de los entornos propicios para la actividad física en la formación de adultos

Un entorno donde el entrenamiento también es desafiante ayuda a los practicantes a definir y alcanzar sus objetivos de fitness. Para mantener a esta población motivada, es importante que los entrenadores establezcan retos desafiantes y alcanzables y refuercen los logros que cada persona está consiguiendo. También es fundamental valorar las diferencias entre los participantes, independientemente de sus capacidades físicas, condiciones de salud o diversidad cultural: con este enfoque, todos se sienten reconocidos, valorados y respetados. Al incorporar ejercicios físicos apropiados a la capacidad física de cada persona, el entrenador garantiza que todos se beneficien de la actividad y, lo que es más importante, tendrá una fuerte aceptación de todos, aumentando la participación general.

Principales conclusiones de la investigación científica

• Teorías psicosociales que resaltan la importancia de los entornos positivos

  Conceptos científicos de la Psicología y la Sociología resaltan la importancia de crear entornos donde las personas se sientan seguras, valoradas y motivadas.

  • Teoría de la autodeterminación: esta teoría considera que los individuos se sienten más motivados a participar en actividades cuando se satisfacen tres motivaciones básicas: la necesidad de competencia (“puedo conectar con nuevos desafíos”), la necesidad de autonomía (“estoy a cargo”) ”), y la necesidad de autodeterminación (“Tengo el control”). ”), y la necesidad de relaciones con otros o de vínculos (“Soy parte de un grupo”) (Deci y Ryan, 2000). En el caso de los deportistas adultos mayores de 55 años, un entorno positivo y acogedor permite cubrir sus necesidades porque les da capacidad (con metas alcanzables), autonomía (libertad para realizar tareas a su “manera”) y les hace Sentirse conectado con los demás (a través de sentimientos de pertenencia, seguridad e intimidad).
  • Teoría Cognitiva Social: La teoría de Albert Bandura (1986) destaca la importancia del aprendizaje a través de la observación, los ejemplos y el apoyo social. En el caso de la actividad física en adultos mayores de 55 años, los entornos donde existe una red de apoyo entre las personas contribuyen a la resiliencia y el bienestar, observando a otros participar con éxito en las actividades. Estos enfoques indican que cuando las personas se sienten apoyadas y respetadas, tienen más probabilidades de participar, aprender y alcanzar sus objetivos.
• Ejercicio en grupo e interacción social positiva

  Se ha demostrado que las actividades grupales, realizadas en entornos positivos, ayudan a mantener una práctica de entrenamiento más regular y consistente y mejoran la salud física y emocional.

  
  • Participación en actividades físicas: el estudio realizado por McAuley et al. (2003) demostraron que los adultos mayores que hacen ejercicio en grupo siguen sus rutinas de entrenamiento mejor que aquellos que entrenan solos. El refuerzo positivo y la interacción grupal aumentaron la motivación porque los participantes se sintieron apoyados por sus compañeros y entrenadores.
  • Beneficios psicosociales: hacer ejercicio en grupo brinda a los adultos mayores de 55 años un sentido de pertenencia y una buena interacción social. Un estudio publicado en The Journal of Aging and Physical Activity (2009) encontró que los participantes del entrenamiento grupal informaron mejoras en el estado de ánimo, menos ansiedad y mayor disfrute de las actividades (Kulik, Mahler, 2009). Un entorno social positivo fortalece la resiliencia emocional, especialmente en estos grupos de edad.
• Efecto del refuerzo positivo en el entrenamiento

  Los “buenos refuerzos positivos” y las palabras de ánimo durante los ejercicios son excelentes “empujones” para hacer que los participantes estén más entusiasmados y con impactos visibles, mejorando su rendimiento y haciendo la actividad mucho más agradable.

  • Mejor competencia física: el estudio realizado por Wurtele et al. (2001) con adultos mayores en rehabilitación mostraron que aquellos que recibieron estímulo constante de terapeutas y compañeros tenían mayores habilidades motoras y aceptaban los desafíos con mayor disposición. El estímulo aumentó su confianza, haciéndoles ver los entrenamientos como oportunidades para mejorar, y no como una “bestia de siete cabezas”.
  
  • Bienestar emocional: investigación de Schmid et al. (2016), publicado en The Journal of Gerontology, mostró que los adultos mayores en grupos de entrenamiento positivos y de apoyo se sintieron mucho mejor emocionalmente y menos nerviosos o inseguros durante el ejercicio. ¡El apoyo de colegas y entrenadores fue el toque especial que aumentó la confianza y marcó la diferencia!

Sugerencias para crear un ambiente positivo, inclusivo y estimulante

Estar con gente en un ambiente relajado y entusiasta les hace sentir más vivos porque incluso pueden hacer nuevos amigos, creando un nuevo “círculo de amigos” vinculado a la actividad física. Las ideas expresadas en las entrevistas del proyecto IKIGAI también fueron extremadamente útiles para abordar este tema, y ​​se presentaron las siguientes sugerencias a los capacitadores:

• Salude a los profesionales de manera amable e individual. Un enfoque regular y personalizado ayuda a que los participantes se sientan reconocidos y más cómodos.
• Al inicio de la capacitación, brindar información clara sobre el programa, los objetivos y las expectativas. Crear un entorno abierto donde los participantes puedan hacer preguntas y sentirse involucrados.
• Anime a los participantes a presentarse y socializar a través de, por ejemplo, actividades grupales o ejercicios en parejas.
• Fomente momentos de conversación antes y después de la clase.
• Organizar eventos sociales ocasionales fuera de clase (un café, una cena, un paseo en bicicleta).
• Ofrecer variaciones de ejercicio que se adapten a diferentes capacidades físicas y niveles de condición física.
• Garantizar que las clases sean accesibles para todos, independientemente de las capacidades físicas o las condiciones de salud. Utilice equipos que puedan adaptarse o reemplazarse fácilmente.
• Varíe las actividades para mantener un alto nivel de interés y compromiso. Introduzca gradualmente nuevas técnicas y desafíos.
• Asegurarse de que el espacio de formación sea seguro y cómodo, con equipamiento adecuado y en buen estado.
• Prestar atención a las necesidades y preocupaciones de los profesionales, demostrando empatía y comprensión.

Introduzione

Creare un ambiente positivo, inclusivo e stimolante in una classe di esercizi o di attività fisica per studenti over 55 è di fondamentale importanza per diversi motivi. Questo tipo di ambiente non solo incoraggia una partecipazione attiva e continua, ma contribuisce anche a migliorare il benessere generale dei partecipanti. Un ambiente positivo e accogliente aiuta a ridurre i livelli di stress e ansia, che sono comuni tra gli adulti più anziani. Sentirsi a proprio agio e benvenuti può trasformare l'esperienza dell'attività fisica in un momento di relax e divertimento, migliorando significativamente l'umore e la qualità della vita dei partecipanti. In un ambiente positivo e inclusivo, i partecipanti sono più propensi a sostenersi a vicendafornendo incoraggiamento e sostegno. Questo senso di comunità può essere una potente motivazione per continuare a partecipare alle lezioni.

I benefici di un ambiente positivo e solidale nelle classi di sport e formazione per adulti

La presenza di un ambiente stimolante aiuta i partecipanti a fissare e raggiungere i propri obiettivi di fitness. Gli insegnanti che creano sfide appropriate e celebrano i successi individuali aiutano a mantenere alta la motivazione. Un ambiente inclusivo rispetta e valorizza la diversità tra i partecipanti, indipendentemente dalle loro abilità fisiche, condizioni di salute o background culturale: questo approccio aiuta tutti a sentirsi apprezzati e rispettati. L'offerta di esercizi adattabili a diverse abilità fisiche garantisce inoltre che tutti possano partecipare e trarre beneficio dall'attività fisica, aumentando così la partecipazione complessiva. Un ambiente che incoraggia e fornisce feedback positivi, senza essere giudicante, aiuta a sviluppare la fiducia in se stessi. Gli over 55 possono sentirsi più sicuri delle proprie capacità fisiche e più motivati a continuare a migliorare. Introducendo anche nuove tecniche e informazioni sulla salute e sul fitness, gli insegnanti possono stimolare un apprendimento continuo, contribuendo a mantenere i partecipanti mentalmente attivi e impegnati.

Principali risultati della letteratura scientifica

• Teorie psicosociali a sostegno di ambienti positivi

  Le teorie scientifiche forniscono il quadro di riferimento per capire perché gli ambienti di supporto sono particolarmente efficaci per gli anziani.

  • Teoria dell'autodeterminazione (SDT): Secondo la SDT, le persone sono più motivate a impegnarsi in attività quando i loro bisogni di autonomia, competenza e relazione sono soddisfatti (Deci & Ryan, 2000). Un ambiente positivo e favorevole favorisce questi bisogni permettendo agli anziani di sentirsi competenti (attraverso obiettivi raggiungibili), autonomi (partecipando al processo decisionale) e socialmente connessi (attraverso l'interazione con i coetanei).
  • Teoria cognitiva sociale: La teoria di Albert Bandura (1986) sottolinea l'importanza dell'apprendimento per osservazione, del modellamento e del sostegno sociale. Negli ambienti di sostegno, gli anziani osservano gli altri che si impegnano con successo nelle attività fisiche, il che aumenta la loro autoefficacia e la motivazione a partecipare a loro volta.
• Esercizio di gruppo e interazione sociale positiva

  È stato dimostrato che le attività di gruppo in ambienti di supporto migliorano l'adesione all'esercizio fisico e la salute fisica ed emotiva degli anziani.

  
  • Aderenza all'attività fisica: Uno studio di McAuley et al. (2003) ha dimostrato che gli adulti più anziani che partecipano a un'attività fisica di gruppo I partecipanti ai programmi hanno registrato una migliore aderenza alle routine di attività fisica rispetto a coloro che si allenavano da soli. Il rinforzo positivo e l'interazione sociale nei contesti di gruppo hanno migliorato la motivazione, in particolare quando i partecipanti si sono sentiti incoraggiati dai loro coetanei e dagli istruttori.
  • Benefici psicosociali: Gli ambienti per l'esercizio fisico di gruppo offrono agli anziani un senso di appartenenza e di connessione sociale. Ricerca pubblicata su The Journal of Aging and Physical Activity (2009) ha scoperto che gli anziani che partecipano a gruppi di sostegno per l'esercizio fisico riportano un miglioramento dell'umore, una riduzione dell'ansia e un maggiore divertimento durante le attività (Kulik, Mahler, 2009). Un ambiente sociale positivo aumenta la resilienza psicologica, soprattutto negli anziani.
• A fizikai teljesítményre adott pozitív megerősítés hatása

  Il rinforzo positivo e l'incoraggiamento durante le attività fisiche hanno un impatto misurabile sulle prestazioni e sul divertimento dei partecipanti anziani.

  • Miglioramento delle prestazioni: Uno studio di Wurtele et al. (2001) su adulti anziani che partecipavano alla riabilitazione fisica ha dimostrato che i partecipanti che ricevevano un costante rinforzo positivo da parte dei terapisti e dei compagni mostravano prestazioni motorie migliori ed erano più disposti a impegnarsi in compiti impegnativi. L'incoraggiamento ha favorito la fiducia, consentendo loro di affrontare gli esercizi come opportunità di miglioramento piuttosto che come compiti stressanti.
  
  • Benessere emotivo: Una ricerca di Schmid et al. (2016), pubblicata su The Journals of Gerontology, ha dimostrato che gli anziani che facevano parte di un gruppo di esercizi positivo e solidale hanno riportato un maggiore benessere emotivo e una diminuzione dei sentimenti di stress o inadeguatezza durante le sessioni di allenamento fisico. Il feedback di supporto da parte di coetanei e istruttori ha svolto un ruolo significativo nel migliorare l'autoefficacia.

Alcune raccomandazioni per creare un ambiente positivo e solidale

Le già citate interviste Ikigai con formatori e operatori senior sono state estremamente utili anche a questo proposito, evidenziando alcuni suggerimenti:

• Alcune raccomandazioni per creare un ambiente positivo e solidale
• Le già citate interviste Ikigai con formatori e operatori senior sono state estremamente utili anche a questo proposito, evidenziando alcuni suggerimenti:
• Salutare ogni partecipante con calore e riconoscimento individuale. Un'accoglienza personalizzata contribuisce a far sentire i tirocinanti apprezzati e a proprio agio.
• All'inizio del corso, fornire informazioni chiare sul programma, sugli obiettivi e sulle aspettative. Creare un'atmosfera aperta in cui i partecipanti possano fare domande e sentirsi coinvolti.
• Incoraggiare i partecipanti a presentarsi e a socializzare, magari attraverso attività di gruppo o esercizi a coppie. Incoraggiare momenti di conversazione prima e dopo la lezione.
• Organizzare occasionalmente eventi sociali al di fuori delle lezioni (un caffè, una cena, un giro in bicicletta).
• Offrire variazioni di esercizi per adattarsi alle diverse abilità fisiche e ai diversi livelli di forma.
• Assicurarsi che le lezioni siano accessibili a tutti, indipendentemente dalle capacità fisiche o dalle condizioni di salute. Utilizzare attrezzature che possano essere facilmente adattate o sostituite
• Variare le attività per mantenere alto l'interesse e il coinvolgimento Introdurre gradualmente nuove tecniche e sfide
• Assicurarsi che lo spazio di formazione sia sicuro e confortevole, con attrezzature adeguate e ben mantenute.
• Prestare attenzione alle esigenze e alle preoccupazioni dei partecipanti, mostrando empatia e comprensione.

Bevezetés

A pozitív, befogadó és ösztönző környezet megteremtése az 55 év felettiek számára tartott testmozgás vagy sportórán több okból is kiemelkedően fontos. Az ilyen típusú környezet nemcsak az aktív és folyamatos részvételre ösztönöz, hanem hozzájárul a résztvevők általános közérzetének javításához is. A pozitív és barátságos környezet segít csökkenteni az idősebbek körében gyakori stressz- és szorongás szintjét. A kényelem és a szívélyes fogadtatás érzése a testmozgás élményét a kikapcsolódás és az élvezet időszakaivá változtathatja, jelentősen javítva a résztvevők hangulatát és életminőségét. A pozitív és befogadó környezetben a résztvevők nagyobb valószínűséggel támogatják, bátorítják egymást. Ez a közösségi érzés erőteljes motivációt jelenthet az órákon való további részvételre.

A pozitív és támogató környezet előnyei a felnőtt sport- és mozgásórákon

Az ösztönző környezet jelenléte segíti a résztvevőket abban, hogy kitűzzék és elérjék mozgáscéljaikat. A megfelelő kihívásokat teremtő és az egyéni sikereket megünneplő oktatók segítenek a motiváció fenntartásában. A befogadó környezet tiszteletben tartja és értékeli a résztvevők sokféleségét, függetlenül fizikai képességeiktől, egészségi állapotuktól vagy kulturális hátterüktől: ez a megközelítés segít abban, hogy mindenki úgy érezze, megbecsülik és tisztelik. A különböző fizikai képességekhez igazodó gyakorlatok kínálása azt is biztosítja, hogy mindenki részesülhet a testmozgás előnyeiből, így növelve az általános részvételi kedvet. A bátorító és pozitív visszajelzést adó környezet, amely nem ítélkezik, segít az önbizalom fejlődésében. Az 55 év felettiek biztosabbak lehetnek fizikai képességeikben, és motiváltabbak a további fejlődésre. Azzal, hogy az oktatók új technikákat és az egészséggel és fittséggel kapcsolatos ismereteket is megmutatnak, ösztönözhetik a folyamatos tanulást, segítve a résztvevők szellemi aktivitását és elkötelezettségét.

A szakirodalom legfőbb eredményei

• A pozitív környezetet támogató pszichoszociális elméletek

  A tudományos elméletek adják a keretet annak megértéséhez, hogy a támogató környezet miért különösen hatékony az idősek számára.

  • Az önmeghatározás elmélete (SDT): Az SDT szerint az emberek motiváltabbak a tevékenységekben való részvételre, ha az autonómia, a kompetencia és a kapcsolódás iránti igényük kielégül (Deci & Ryan, 2000). A pozitív és támogató környezet elősegíti ezeket a szükségleteket azáltal, hogy lehetővé teszi az idősek számára, hogy érezhessék magukat kompetensnek (az elérhető célok révén), autonómnak (a döntéshozatalban való részvétel révén) és szociálisan beágyazottnak (a társakkal való interakció révén).
  • Szociális kognitív elmélet: Albert Bandura elmélete (1986) kiemeli a megfigyelésen alapuló tanulás, a modellezés és a szociális támogatás fontosságát. Támogató környezetben az idősödők megfigyelik, hogy mások sikeresen végeznek fizikai tevékenységeket, ami növeli önhatékonyságukat és motivációjukat, hogy maguk is részt vegyenek benne.
• Csoportos gyakorlás és pozitív társas interakciók

  A támogató környezetben végzett csoportos tevékenységek bizonyítottan javítják a testmozgáshoz való ragaszkodást, és javítják az idősebbek fizikai és érzelmi egészségét.

  
  • A testmozgáshoz való ragaszkodás: Egy McAuley és munkatársai (2003) által végzett tanulmány kimutatta, hogy a csoportos testmozgási programokban részt vevő idősebbek jobban ragaszkodtak a fizikai aktivitáshoz, mint azok, akik egyedül mozogtak. A pozitív megerősítés és a szociális interakció a csoportos környezetben javította a motivációt, különösen akkor, ha a résztvevők úgy érezték, hogy társaik és edzőik bátorítják őket.
  • Pszichoszociális előnyök: A csoportos testmozgás az idősebbek számára az összetartozás és a társadalmi kapcsolat érzését nyújtja. A The Journal of Aging and Physical Activity (2009) című folyóiratban közzétett kutatás megállapította, hogy a támogató csoportos edzéskörnyezetben részt vevő idősek jobb hangulatról, csökkent szorongásról és nagyobb örömről számolnak be a tevékenységek során (Kulik, Mahler, 2009). A pozitív társas környezet fokozza a pszichológiai ellenállóképességet, különösen az időseknél.
• A fizikai teljesítményre adott pozitív megerősítés hatása

  A pozitív megerősítés és bátorítás a fizikai tevékenységek során mérhető hatással van az idős résztvevők teljesítményére és örömére.

  • Javuló teljesítmény: Wurtele és munkatársai (2001) fizikai rehabilitációban részt vevő idősebbeken végzett tanulmánya kimutatta, hogy azok, akik következetesen pozitív megerősítést kaptak terapeutáiktól és társaiktól, jobb motoros teljesítményt mutattak, és nagyobb hajlandóságot mutattak a kihívást jelentő feladatok elvégzésére. A bátorítás elősegítette az önbizalmat, és lehetővé tette számukra, hogy a gyakorlatokat nem stresszes feladatokként, hanem a fejlődés lehetőségeként közelítsék meg.
  
  • Érzelmi jóllét: A Schmid és munkatársai (2016) által a The Journals of Gerontology című folyóiratban közzétett kutatás kimutatta, hogy azok az idősödők, akik pozitív, támogató edzéscsoportban vettek részt, fokozott érzelmi jólétről számoltak be, és csökkentették a stressz vagy az elégtelenség érzését a testedzés során. A társaktól és az oktatóktól kapott támogató visszajelzések jelentős szerepet játszottak az önhatékonyság fokozásában.

Ajánlások a pozitív és támogató környezet kialakítására

A fent említett, oktatókkal és idős sportolókkal készített Ikigai-interjúk rendkívül hasznosak voltak ebben a tekintetben is, kiemelve néhány javaslatot:

• Minden résztvevő melegséggel és egyéni elismeréssel való üdvözlése. A személyre szabott üdvözlés segít abban, hogy a résztvevők megbecsültnek érezzék magukat és ellazuljanak.
• A tanfolyam elején adjunk egyértelmű tájékoztatást a programról, a célokról és az elvárásokról. Teremtsünk nyitott légkört, ahol a résztvevők kérdéseket tehetnek fel és bevonva érezhetik magukat a képzés menetébe.
• Bátorítsuk a résztvevőket a bemutatkozásra és a szocializálódásra, esetleg csoportos tevékenységek vagy páros gyakorlatok révén. Bátorítsuk a beszélgetés pillanatait az óra előtt és után.
• Szervezzünk alkalmi társas eseményeket az órákon kívül (kávé, vacsora, kerékpártúra).
• Változatos gyakorlatokat kínáljunk a különböző fizikai képességeknek és edzettségi szinteknek megfelelően.
• Biztosítsuk, hogy az órák mindenki számára hozzáférhetőek legyenek, függetlenül a fizikai képességektől vagy egészségi állapottól. Használjunk olyan felszerelést, amely könnyen átalakítható vagy cserélhető.
• Változtassuk a tevékenységeket a nagy érdeklődés és elkötelezettség fenntartása érdekében Vezessünk be fokozatosan új technikákat és kihívásokat.
• Biztosítsuk, hogy az edzőterem biztonságos és kényelmes legyen, megfelelő és jól karbantartott felszereléssel.
• Figyeljünk oda a résztvevők igényeire és aggodalmaira, mutassunk empátiát és megértést.

Introductie

Het creëren van een positieve, inclusieve en stimulerende omgeving in een bewegings- of bewegingsles voor 55+ studenten is om verschillende redenen van het grootste belang. Dit type omgeving stimuleert niet alleen actieve en continue participatie, maar draagt ook bij aan het verbeteren van het algehele welzijn van de deelnemers. Een positieve en gastvrije omgeving helpt om stress- en angstniveaus te verminderen, die veel voorkomen bij oudere volwassenen. Door je comfortabel en welkom te voelen, kan de ervaring van fysieke activiteit veranderen in een tijd van ontspanning en plezier, waardoor de stemming en kwaliteit van leven van de deelnemers aanzienlijk worden verbeterd. In een positieve en inclusieve omgeving is de kans groter dat deelnemers elkaar steunen, aanmoedigen en ondersteunen. Dit gemeenschapsgevoel kan een krachtige motivator zijn om deel te blijven nemen aan de lessen.

Voordelen van positieve en ondersteunende omgevingen in sport- en trainingslessen voor volwassenen

De aanwezigheid van een stimulerende omgeving helpt deelnemers bij het stellen en bereiken van hun fitnessdoelen. Leraren die passende uitdagingen creëren en individuele successen vieren, helpen de motivatie hoog te houden. Een inclusieve omgeving respecteert en waardeert diversiteit onder de deelnemers, ongeacht hun fysieke capaciteiten, gezondheidstoestand of culturele achtergrond: deze aanpak helpt iedereen zich gewaardeerd en gerespecteerd te voelen. Het aanbieden van oefeningen die kunnen worden aangepast aan verschillende fysieke vaardigheden zorgt er ook voor dat iedereen kan deelnemen en profiteren van de fysieke activiteit, waardoor de algehele deelname toeneemt. Een omgeving die positieve feedback aanmoedigt en geeft, zonder te oordelen, helpt bij het ontwikkelen van zelfvertrouwen. Mensen boven de 55 kunnen meer vertrouwen hebben in hun fysieke capaciteiten en meer gemotiveerd zijn om zich te blijven verbeteren. Door ook nieuwe technieken en informatie over gezondheid en fitheid te introduceren, kunnen leraren continu leren stimuleren, waardoor deelnemers mentaal actief en betrokken blijven.

Belangrijkste bevindingen uit de wetenschappelijke literatuur

• Psychosociale theorieën die een positieve omgeving ondersteunen

  Wetenschappelijke theorieën bieden het kader om te begrijpen waarom ondersteunende omgevingen bijzonder effectief zijn voor senioren.

  • Zelfdeterminatietheorie (SDT): Volgens SDT zijn mensen meer gemotiveerd om deel te nemen aan activiteiten wanneer hun behoefte aan autonomie, competentie en verbondenheid is bevredigd (Deci & Ryan, 2000). Een positieve en ondersteunende omgeving bevordert deze behoeften door senioren zich competent te laten voelen (door haalbare doelen), autonoom (door deel te nemen aan de besluitvorming) en sociaal verbonden (door interactie met leeftijdsgenoten).
  • Sociaal cognitieve theorie: De theorie van Albert Bandura (1986) benadrukt het belang van observationeel leren, modelleren en sociale ondersteuning. In ondersteunende omgevingen observeren oudere volwassenen anderen die met succes fysieke activiteiten ondernemen, wat hun zelfeffectiviteit en motivatie om zelf deel te nemen verbetert.
• Groepsoefeningen en positieve sociale interactie

  Het is aangetoond dat groepsactiviteiten in ondersteunende omgevingen de therapietrouw verbeteren en de fysieke en emotionele gezondheid van oudere volwassenen verbeteren.

  
  • Therapietrouw: Een studie van McAuley et al. (2003) toonde aan dat oudere volwassenen die deelnamen aan groepstrainingsprogramma's een betere naleving van fysieke activiteitsroutines ervaarden in vergelijking met degenen die alleen trainden. Positieve bekrachtiging en sociale interactie in groepsverband verbeterden de motivatie, vooral wanneer deelnemers zich aangemoedigd voelden door hun leeftijdsgenoten en trainers.
  • Psychosociale voordelen: Groepsoefenomgevingen geven oudere volwassenen een gevoel van verbondenheid en sociale verbondenheid. Uit onderzoek gepubliceerd in The Journal of Aging and Physical Activity (2009) bleek dat oudere volwassenen die deelnemen aan ondersteunende groepsoefenomgevingen een betere stemming, verminderde angst en meer plezier tijdens activiteiten rapporteren (Kulik, Mahler, 2009). Een positieve sociale omgeving vergroot de psychologische veerkracht, vooral bij senioren.
• Effect van positieve bekrachtiging op fysieke prestaties

  Positieve bekrachtiging en aanmoediging tijdens fysieke activiteiten hebben een meetbare impact op de prestaties en het plezier van oudere deelnemers.

  • Verbeterde prestaties: Een studie van Wurtele et al. (2001) onder oudere volwassenen die deelnamen aan fysieke revalidatie toonde aan dat deelnemers die consistente positieve bekrachtiging kregen van hun therapeuten en leeftijdsgenoten verbeterde motorische prestaties vertoonden en meer bereid waren om uitdagende taken uit te voeren. De aanmoediging bevorderde het zelfvertrouwen, waardoor ze oefeningen konden benaderen als kansen om te verbeteren in plaats van als stressvolle taken.
  
  • Emotioneel welzijn: Onderzoek door Schmid et al. (2016) gepubliceerd in The Journals of Gerontology toonde aan dat oudere volwassenen die deel uitmaakten van een positieve, ondersteunende bewegingsgroep een verbeterd emotioneel welzijn en verminderde gevoelens van stress of ontoereikendheid rapporteerden tijdens fysieke trainingssessies. Ondersteunende feedback van collega's en instructeurs speelde een belangrijke rol bij het verbeteren van de zelfredzaamheid.

Enkele aanbevelingen voor het creëren van een positieve en ondersteunende omgeving

De bovengenoemde Ikigai-interviews met trainers en senior beoefenaars waren ook in dit opzicht uiterst nuttig, waarbij enkele suggesties werden benadrukt:

• Elke deelnemer begroeten met warmte en individuele erkenning. Een persoonlijk onthaal zorgt ervoor dat de stagiairs zich gewaardeerd en op hun gemak voelen
• Geef aan het begin van de cursus duidelijke informatie over het programma, de doelstellingen en de verwachtingen. Creëer een open sfeer waarin deelnemers vragen kunnen stellen en zich betrokken voelen
• Moedig deelnemers aan om zichzelf voor te stellen en te socializen, misschien door middel van groepsactiviteiten of koppeloefeningen. Stimuleer gespreksmomenten voor en na de les
• Organiseer af en toe sociale evenementen buiten de lessen om (een kopje koffie, een diner, een fietstocht)
• Bied variaties van oefeningen aan voor verschillende fysieke vaardigheden en fitnessniveaus
• Zorg ervoor dat de lessen voor iedereen toegankelijk zijn, ongeacht fysieke capaciteiten of gezondheidsproblemen. Gebruik apparatuur die gemakkelijk kan worden aangepast of vervangen
• Varieer de activiteiten om een hoge interesse en betrokkenheid te behouden Introduceer geleidelijk nieuwe technieken en uitdagingen
• Zorg ervoor dat de trainingsruimte veilig en comfortabel is, met geschikte en goed onderhouden apparatuur
• Besteed aandacht aan de behoeften en zorgen van de deelnemers en toon empathie en begrip

Introdução

Criar um ambiente positivo, inclusivo e estimulante nas aulas de exercício físico para os adultos 55+ é de extrema importância. Este ambiente não só incentiva a participação ativa e contínua, como também contribui para melhorar o bem-estar geral dos praticantes, pois um ambiente positivo e que convide à participação ajuda a reduzir os níveis de stress e ansiedade, que são comuns entre a população adulta mais velha. Sentir-se à vontade e bem-recebido pode ser transformador, associando a atividade física a uma boa experiência e a um momento de convívio e descontração, melhorando significativamente o humor e a qualidade de vida dos praticantes. É mais provável que os participantes se apoiem uns aos outros num ambiente positivo e facilitador do relacionamento e convívio, através do envolvimento que se vai criando desde o início. Este eixo dinamizador é sentido como comunidade e é um poderoso fator de motivação para continuar a participar nas aulas.

Benefícios que trazem os ambientes convidativos para a prática de atividade física no treino de adultos

Um ambiente onde também o treino é desafiante ajuda os praticantes a definir e atingir os seus objetivos do exercício físico. Para manter esta população motivada, é importante que os treinadores estabelecem desafios estimulantes e atingíveis e reforcem as conquistas que cada um vai alcançando. É essencial também valorizar as diferenças entre os participantes, independentemente das suas capacidades físicas, condições de saúde ou diversidades culturais: com esta abordagem, todos se sentem reconhecidos, valorizados e respeitados. Ao incorporar exercícios físicos adequados à capacidade física de cada um, o treinador garante que todos beneficiam com a atividade e, mais importante, contará com uma forte adesão de todos, aumentando a participação geral.

Principais conclusões das investigações científicas

• Teorias psicossociais que destacam a importância dos ambientes positivos

  Os conceitos científicos da Psicologia e Sociologia destacam a importância de criar ambientes onde as pessoas se sintam seguras, valorizadas e motivadas.

  • Teoria da Autodeterminação: esta teoria considera que os indivíduos se sentem mais motivados para participar em atividades quando estão satisfeitas três motivações básicas – a necessidade de competência (“consigo ligar com novos desafios”), a necessidade de autonomia (“eu estou no comando”) e a necessidade de relação com os outros ou de vínculo (“faço parte de um grupo”) (Deci & Ryan, 2000). No caso do desporto de adultos 55+, um ambiente positivo e acolhedor permite ir ao encontro das suas necessidades porque lhes transmite capacidade (com metas possíveis de alcançar), autonomia (liberdade de executar tarefas à sua “maneira”) e se sintam ligados aos outros (através de sentimentos de pertença, segurança e intimidade).
  • Teoria Social Cognitiva: a teoria de Albert Bandura (1986) destaca a importância da aprendizagem através da observação, dos exemplos e do apoio social. No caso da atividade física nos adultos 55+, os ambientes onde há uma rede de apoio entre as pessoas, contribuem para a resiliência e o bem-estar, observando os outros a participarem com sucesso nas atividades. Essas abordagens indicam que, quando as pessoas se sentem apoiadas e respeitadas, estão mais propensas a se envolver, aprender e alcançar os seus objetivos.
• Exercício em Grupo e Interação Social Positiva

  Está provado que atividades em grupo, realizadas em ambientes positivos, ajudam a manter uma prática de treino mais regular e consistente e melhoram tanto a saúde física como a emocional.

  
  • Participação em atividades físicas: o estudo realizado por McAuley et al. (2003) mostrou que os adultos mais velhos que fazem exercícios em grupo seguem melhor as suas rotinas de treino do que aqueles que treinam sozinhos. O reforço positivo e o convívio em grupo aumentaram a motivação, porque os praticantes se sentiam apoiados pelos colegas e pelos treinadores.
  • Benefícios psicossociais: praticar exercício em grupo dá aos adultos 55+ uma sensação de pertença e bom convívio social. Um estudo no The Journal of Aging and Physical Activity (2009) descobriu que os participantes de treino em grupo relataram melhorias na disposição, menos ansiedade e mais prazer nas atividades (Kulik, Mahler, 2009). Um ambiente social positivo fortalece a resiliência emocional, especialmente nestas faixas etárias.
• Efeito do reforço positivo no treino

  Um “bom reforço positivo” e palavras de incentivo durante os exercícios são excelentes “empurrões” para deixar os participantes mais animados e com impactos visíveis, melhorando o seu desempenho e tornando a atividade muito mais agradável.

  • Melhor competência física: o estudo efetuado por Wurtele et al. (2001) com adultos mais velhos em reabilitação mostrou que aqueles que recebiam incentivos constantes dos terapeutas e colegas tinham uma maior capacidade motora e aceitavam desafios com mais vontade. O encorajamento aumentou a confiança, fazendo com que vissem os treinos como oportunidades de evoluir, e não como um “bicho de sete cabeças”.
  
  • Bem-estar emocional: a investigação de Schmid et al. (2016), publicada no The Journal of Gerontology, mostrou que idosos em grupos de treino positivos e acolhedores se sentiam muito melhor emocionalmente e menos nervosos ou inseguros durante os exercícios. O apoio dos colegas e treinadores foi o toque especial que aumentou a confiança e fez toda a diferença!

Sugestões para criar um ambiente positivo, inclusivo e estimulante

Estar com pessoas num ambiente de descontração e entusiasmo, faz com que se sintam mais vivos porque poderão até fazer novos amigos, criando um novo “círculo de amigos” ligados à atividade física. As ideias expressas nas entrevistas do projeto IKIGAI também foram extremamente úteis ao abordar este assunto, tendo sido apresentadas as seguintes sugestões aos treinadores:

• Cumprimentar os praticantes de forma amável e individualmente. Uma abordagem regular e personalizada ajuda os participantes a sentirem-se reconhecidos e mais à-vontade.
• No início dos treinos, dar informações claras sobre o programa, os objetivos e as expetativas. Criar um ambiente aberto onde os participantes possam fazer perguntas e sentir-se envolvidos.
• Incentivar os participantes a apresentarem-se e a socializarem através de, por exemplo,
• atividades de grupo ou exercícios de pares. Incentivar momentos de conversa antes e depois da aula.
• Organizar eventos sociais ocasionais fora das aulas (um café, um jantar, um passeio de bicicleta).
• Oferecer variações de exercícios para se adequar a diferentes capacidades físicas e níveis de aptidão física.
• Garantir que as aulas são acessíveis a todos, independentemente das capacidades físicas ou condições de saúde. Utilizar equipamento que possa ser facilmente adaptado ou substituído.
• Variar as atividades para manter um elevado interesse e envolvimento. Introduzir gradualmente novas técnicas e desafios.
• Garantir que o espaço de treino é seguro e confortável, com equipamento adequado e em boas condições.
• Prestar atenção às necessidades e preocupações dos praticantes, demonstrando empatia e compreensão.

Εισαγωγή

Η δημιουργία ενός θετικού, περιεκτικού και ενδιαφέροντος περιβάλλοντος σε μια άσκηση ή μια συνεδρία σωματικής δραστηριότητας για μαθητές άνω των 55 είναι υψίστης σημασίας για διάφορους λόγους. Αυτού του είδους το περιβάλλον όχι μόνο ενθαρρύνει την ενεργό και συνεχή συμμετοχή, αλλά συμβάλλει και στη βελτίωση της συνολικής ευεξίας των συμμετεχόντων. Ένα θετικό και φιλόξενο περιβάλλον συμβάλλει στη μείωση των επιπέδων άγχους και στρες, τα οποία είναι συνηθισμένα στους ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας. Το αίσθημα της άνεσης και του καλωσορίσματος μπορεί να μετατρέψει την εμπειρία της σωματικής δραστηριότητας σε χρόνο χαλάρωσης και απόλαυσης, βελτιώνοντας σημαντικά τη διάθεση και την ποιότητα ζωής των συμμετεχόντων. Σε ένα θετικό και χωρίς αποκλεισμούς περιβάλλον, οι συμμετέχοντες είναι πιο πιθανό να στηρίξουν ο ένας τον άλλον, παρέχοντας ενθάρρυνση και υποστήριξη. Αυτή η αίσθηση της κοινότητας μπορεί να αποτελέσει ισχυρό κίνητρο για τη συνέχιση της συμμετοχής στα μαθήματα.

Οφέλη των θετικών και υποστηρικτικών περιβαλλόντων στα μαθήματα αθλητισμού και προπόνησης ενηλίκων

Η παρουσία ενός ενθαρρυντικού περιβάλλοντος βοηθά τους συμμετέχοντες να θέσουν και να επιτύχουν τους στόχους τους για τη φυσική τους κατάσταση. Οι προπονητές που δημιουργούν τις κατάλληλες προκλήσεις και γιορτάζουν τις ατομικές επιτυχίες βοηθούν να διατηρηθεί το κίνητρο σε υψηλά επίπεδα. Ένα περιβάλλον χωρίς αποκλεισμούς σέβεται και εκτιμά την ποικιλομορφία μεταξύ των συμμετεχόντων, ανεξάρτητα από τις φυσικές τους ικανότητες, τις συνθήκες υγείας ή το πολιτισμικό τους υπόβαθρο: η προσέγγιση αυτή βοηθά όλους να αισθάνονται ότι τους εκτιμούν και τους σέβονται. Η επιλογή ασκήσεων που μπορούν να προσαρμοστούν σε διαφορετικές σωματικές ικανότητες εξασφαλίζει επίσης ότι όλοι μπορούν να συμμετέχουν και να επωφεληθούν από τη σωματική δραστηριότητα, αυξάνοντας έτσι τη συνολική συμμετοχή. Ένα περιβάλλον που ενθαρρύνει και παρέχει θετική ανατροφοδότηση, χωρίς να είναι επικριτικό, βοηθά στην ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης. Τα άτομα άνω των 55 ετών μπορούν να αισθάνονται πιο σίγουρα για τις σωματικές τους ικανότητες και να έχουν περισσότερα κίνητρα για να συνεχίσουν να βελτιώνονται. Εισάγοντας επίσης νέες τεχνικές και πληροφορίες σχετικά με την υγεία και τη φυσική κατάσταση, οι προπονητές μπορούν να ενθαρρύνουν τη συνεχή μάθηση, βοηθώντας τους συμμετέχοντες να παραμένουν πνευματικά ενεργοί και αφοσιωμένοι.

Βασικά ευρήματα από την επιστημονική βιβλιογραφία

• Ψυχοκοινωνικές θεωρίες που υποστηρίζουν θετικά περιβάλλοντα

  Οι επιστημονικές θεωρίες παρέχουν το πλαίσιο για την κατανόηση των λόγων για τους οποίους τα υποστηρικτικά περιβάλλοντα είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά για τους ηλικιωμένους.

  • Θεωρία αυτοπροσδιορισμού (SDT): Σύμφωνα με την SDT, οι άνθρωποι παρακινούνται περισσότερο να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες όταν ικανοποιείται η ανάγκη τους για αυτονομία, ικανότητα και σχετικότητα (Deci & Ryan, 2000). Ένα θετικό και υποστηρικτικό περιβάλλον προάγει αυτές τις ανάγκες επιτρέποντας στους ηλικιωμένους να αισθάνονται ικανοί (μέσω εφικτών στόχων), αυτόνομοι (συμμετέχοντας στη λήψη αποφάσεων) και κοινωνικά συνδεδεμένοι (μέσω της αλληλεπίδρασης με τους συνομηλίκους).
  • Κοινωνική γνωστική θεωρία: Μπαντούρα (1986) τονίζει τη σημασία της μάθησης μέσω παρατήρησης, της μοντελοποίησης και της κοινωνικής υποστήριξης. Σε υποστηρικτικά περιβάλλοντα, οι ηλικιωμένοι παρατηρούν άλλους να συμμετέχουν με επιτυχία σε σωματικές δραστηριότητες, γεγονός που ενισχύει την αυτοαποτελεσματικότητά τους και τα κίνητρά τους να συμμετέχουν και οι ίδιοι.
• Ομαδική άσκηση και θετική κοινωνική αλληλεπίδραση

  Έχει αποδειχθεί ότι οι ομαδικές δραστηριότητες σε υποστηρικτικά περιβάλλοντα βελτιώνουν τη δέσμευση απέναντι στην άσκηση και ενισχύουν τη σωματική και συναισθηματική υγεία των ηλικιωμένων.

  
  • Δέσμευση απέναντι στη σωματική δραστηριότητα: Μια μελέτη των McAuley et al. (2003) έδειξε ότι οι ηλικιωμένοι που συμμετείχαν σε ομαδικά προγράμματα άσκησης είχαν καλύτερη συμμετοχή στις ρουτίνες σωματικής δραστηριότητας σε σύγκριση με εκείνους που ασκούνταν μόνοι τους. Η θετική ενίσχυση και η κοινωνική αλληλεπίδραση σε ομαδικά περιβάλλοντα βελτίωσαν τα κίνητρα, ιδιαίτερα όταν οι συμμετέχοντες αισθάνονταν ενθαρρυμένοι από τους συνομηλίκους και τους προπονητές τους .
  • Ψυχοκοινωνικά οφέλη: Τα περιβάλλοντα ομαδικής άσκησης παρέχουν στους ηλικιωμένους την αίσθηση του ανήκειν και της κοινωνικής σύνδεσης. Έρευνα που δημοσιεύθηκε στο The Journal of Aging and Physical Activity (2009) διαπίστωσε ότι οι ηλικιωμένοι που συμμετέχουν σε υποστηρικτικά περιβάλλοντα ομαδικής άσκησης παρουσιάζουν βελτιωμένη διάθεση, μειωμένο άγχος και μεγαλύτερη ευχαρίστηση κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων (Kulik, Mahler, 2009) . Ένα θετικό κοινωνικό περιβάλλον ενισχύει την ψυχολογική ανθεκτικότητα, ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους.
• Επίδραση της θετικής ενίσχυσης στη σωματική απόδοση

  Η θετική ενίσχυση και ενθάρρυνση κατά τη διάρκεια των σωματικών δραστηριοτήτων έχουν μετρήσιμο αντίκτυπο στην απόδοση και την ευχαρίστηση των ηλικιωμένων συμμετεχόντων.

  • Βελτιωμένη απόδοση: Μια μελέτη από Wurtele et al. (2001) σε ηλικιωμένους που συμμετείχαν σε πρόγραμμα φυσικής αποκατάστασης έδειξε ότι οι συμμετέχοντες που λάμβαναν συνεχή θετική ενίσχυση από τους θεραπευτές και τους συνομηλίκους τους παρουσίασαν βελτιωμένη κινητική απόδοση και ήταν πιο πρόθυμοι να εμπλακούν σε απαιτητικές εργασίες. Η ενθάρρυνση ενίσχυσε την αυτοπεποίθηση, επιτρέποντάς τους να προσεγγίζουν τις ασκήσεις ως ευκαιρίες βελτίωσης και όχι ως αγχωτικές εργασίες.
  
  • Συναισθηματική ευημερία: Η έρευνα των Schmid κ.ά. (2016) που δημοσιεύθηκε στο The Journals of Gerontology έδειξε ότι οι ηλικιωμένοι που συμμετείχαν σε μια θετική, υποστηρικτική ομάδα άσκησης ανέφεραν αυξημένη συναισθηματική ευεξία και μειωμένα συναισθήματα άγχους ή ανεπάρκειας κατά τη διάρκεια των συνεδριών σωματικής άσκησης. Η υποστηρικτική ανατροφοδότηση από τους συνομηλίκους και τους προπονητές έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της αυτοαποτελεσματικότητας.

Ορισμένες προτάσεις για τη δημιουργία ενός θετικού και υποστηρικτικού περιβάλλοντος

Οι προαναφερθείσες συνεντεύξεις του έργου Ikigai με προπονητές και ηλικιωμένους αθλούμενους ήταν εξαιρετικά χρήσιμες και από αυτή την άποψη, αναδεικνύοντας ορισμένες προτάσεις:

• Χαιρετισμός κάθε συμμετέχοντα με ζεστασιά και ατομική αναγνώριση. Ένα εξατομικευμένο καλωσόρισμα βοηθά τους αθλούμενους να αισθάνονται ότι τους εκτιμούν και ότι αισθάνονται άνετα.
• Στην αρχή του μαθήματος, δώστε σαφείς πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα, τους στόχους και τις προσδοκίες. Δημιουργήστε μια ανοιχτή ατμόσφαιρα όπου οι συμμετέχοντες θα μπορούν να κάνουν ερωτήσεις και να αισθάνονται ότι συμμετέχουν.
• Ενθαρρύνετε τους συμμετέχοντες να συστηθούν και να κοινωνικοποιηθούν, ίσως μέσω ομαδικών δραστηριοτήτων ή ασκήσεων σε ζεύγη. Ενθαρρύνετε στιγμές συζήτησης πριν και μετά το μάθημα.
• Οργανώστε περιστασιακές κοινωνικές εκδηλώσεις εκτός μαθημάτων (καφέ, δείπνο, βόλτα με ποδήλατο).
• Προτείνετε παραλλαγές ασκήσεων που ταιριάζουν σε διαφορετικές σωματικές ικανότητες και επίπεδα φυσικής κατάστασης.
• Διασφαλίστε ότι τα μαθήματα είναι προσβάσιμα σε όλους, ανεξάρτητα από τις σωματικές ικανότητες ή τις συνθήκες υγείας. Χρησιμοποιήστε εξοπλισμό που μπορεί εύκολα να προσαρμοστεί ή να αντικατασταθεί.
• Εναλλάξτε τις δραστηριότητες για να διατηρήσετε το ενδιαφέρον και τη δέσμευση σε υψηλά επίπεδα. Εισάγετε σταδιακά νέες τεχνικές και προκλήσεις.
• Διασφαλίστε ότι ο χώρος της προπόνησης είναι ασφαλής και άνετος, με κατάλληλο και καλά συντηρημένο εξοπλισμό.
• Δώστε προσοχή στις ανάγκες και στις ανησυχίες των συμμετεχόντων, δείχνοντας ενσυναίσθηση και κατανόηση

Very practical tips for trainers

When promoting a positive environment in a training or sports class for adult or senior students, the choice and arrangement of furniture and equipment can play a critical role in enhancing comfort, accessibility, and overall experience. Here are some practical tips for trainers regarding furniture and layout in such classes:

Non-slip flooring and mats:

Safety first: use non-slip mats or rubber flooring to prevent falls, especially if the workout involves standing or balance-based exercises. This is crucial for creating a safe space for older participants who may have balance concerns.

Comfortable exercise mats: for floor exercises, ensure that mats are thick enough to provide comfort and cushioning for joints, particularly for seniors with arthritis or joint pain

Easily adjustable equipment:

• User-friendly weights and resistance bands: ensure that exercise equipment, such as weights, resistance bands, or balls, is easy to handle and available in varying levels of resistance or weight
• Adjustable chairs and benches: If benches or seats are used for exercises, ensure they are adjustable in height to accommodate different body types and comfort levels
• Clear and open layout:
• Clear pathways: Make sure that walkways are wide, clearly defined, and free of trip hazards. This supports ease of movement, especially for those with limited mobility
• Stable handrails and bars:
• Stability assistance: If balance or mobility is an issue, consider installing handrails or using portable bars that participants can hold onto for stability during certain exercises or transitions between movements
• Accessible water:
• Hydration: Make sure water bottle holders are easily accessible and placed at a height convenient for all participants. Encouraging hydration is crucial, especially for older adults
• Adequate lighting and temperature control:
• Bright but comfortable lighting: ensure that the space is well-lit, but avoid overly harsh lighting that may be uncomfortable for older eyes.

• Temperature control: maintain a comfortable temperature. Seniors are often more sensitive to cold or heat, so ensure that the space is well-ventilated.
• Designated rest areas:
• Comfortable rest zones: create a designated rest area with comfortable chairs or benches for participants to take breaks during or after the session.
• Relaxation elements: adding small touches like pillows, light blankets, or footrests can make rest periods more comfortable and promote relaxation
• Use of mirrors:
• Mirrors for feedback: position large mirrors around the room so participants can monitor their own form during exercises. For seniors, this visual feedback can be helpful for maintaining correct posture and preventing injuries.
• Music system:
• Accessible audio systems: ensure that any sound systems or music players are easily accessible to the trainer and set at a volume that is audible without being overwhelming for sensitive ears.

Consejos prácticos para entrenadores

Crear un ambiente positivo en las clases de ejercicio o actividades deportivas con adultos mayores de 55 años es muy importante para que todos los participantes se sientan cómodos e integrados. Para mejorar la experiencia, la elección del equipamiento y la distribución de la sala pueden marcar la diferencia. A continuación se ofrecen algunos consejos prácticos para los entrenadores:

Suelos y alfombrillas antideslizantes:

• Tenga siempre en cuenta la seguridad: utilice tapetes antideslizantes o pisos de goma para evitar resbalones, especialmente si su entrenamiento implica estar de pie o hacer ejercicios de equilibrio. Esto es esencial para crear un entorno seguro, especialmente para los participantes mayores que pueden tener dificultades con el equilibrio.
• Colchonetas de ejercicio cómodas: al hacer ejercicio en el suelo, es importante que las colchonetas sean gruesas para brindar comodidad y proteger las articulaciones, especialmente para personas mayores con artritis o dolor en las articulaciones.

Equipo fácilmente adaptable:

• Pesas y bandas de resistencia prácticas: asegúrese de que los equipos como pesas, bandas de resistencia o pelotas sean fáciles de usar y ofrezcan diferentes niveles de resistencia o peso para adaptarse a todos.
• Sillas y bancos ajustables: Si utiliza bancos o sillas para sus ejercicios, asegúrese de que la altura se pueda ajustar para adaptarse a diferentes tipos de cuerpo y brindar una mayor comodidad.
• Diseño de fácil acceso.
• Pasillos libres: garantizar que los espacios sean amplios, bien definidos y libres de obstáculos y tropiezos. Esto facilita el movimiento, especialmente para aquellas personas con movilidad reducida.
• Pasamanos y barras con estabilidad.
• Ayuda con el equilibrio: si la movilidad o el equilibrio son un desafío, considere instalar pasamanos o usar barras portátiles para que los participantes puedan sostenerse durante los ejercicios o cambios de posición.
• Agua siempre disponible.
• Hidratación: garantizar que los recipientes y fuentes de agua sean de fácil acceso y en un momento conveniente para todos. Fomentar la hidratación es esencial, especialmente en los adultos mayores.
• Iluminación adecuada y control de temperatura.
• Iluminación brillante y agradable: asegúrate de que el espacio esté bien iluminado, pero sin luces muy fuertes que puedan molestar a los ojos sensibles.

• Temperatura equilibrada: mantenga la temperatura confortable, porque los adultos mayores de 55 años tienden a sentir más frío o calor. Asegúrese de que haya buena ventilación en la habitación.
• Áreas de descanso/descanso.
• Espacio para descansar: Crear un área con sillas o bancos cómodos donde los practicantes puedan tomar descansos durante o después de la sesión.
• Toques de confort: añadir elementos como almohadas, mantas ligeras o reposapiés hace que los momentos de descanso sean más placenteros y relajantes.
• Uso de espejos.
• Espejos para monitorear los ejercicios: colocar espejos grandes en la sala para que los practicantes puedan ver y corregir su propia postura durante los ejercicios. Para los adultos mayores, esta retroalimentación visual ayuda a prevenir lesiones y mantener una postura correcta.
• Música de fondo.
• Audio fácil de usar: asegúrese de que el sonido o la música sean fáciles de usar y controlar para el entrenador, y a un volumen que sea audible pero no molesto para los oídos sensibles.

Consigli molto pratici per i formatori

Quando si promuove un ambiente positivo in un corso di formazione o di sport per studenti adulti o anziani, la scelta e la disposizione degli arredi e delle attrezzature possono svolgere un ruolo fondamentale nel migliorare il comfort, l'accessibilità e l'esperienza complessiva. Ecco alcuni consigli pratici per gli istruttori riguardo all'arredamento e alla disposizione in queste classi:

Pavimenti e tappeti antiscivolo:

• La sicurezza prima di tutto: utilizzate tappetini antiscivolo o pavimenti in gomma per evitare cadute, soprattutto se l'allenamento prevede esercizi in piedi o di equilibrio. Questo è fondamentale per creare uno spazio sicuro per i partecipanti più anziani che possono avere problemi di equilibrio.
• Tappetini per esercizi confortevoli: per gli esercizi a terra, assicurarsi che i tappetini siano abbastanza spessi da fornire comfort e ammortizzazione alle articolazioni, in particolare per gli anziani con artrite o dolori articolari Attrezzatura facilmente regolabile:

Attrezzatura facilmente regolabile:

• Pesi e bande di resistenza facili da usare: assicurarsi che gli attrezzi per gli esercizi, come pesi, bande di resistenza o palle, siano facili da maneggiare e disponibili in vari livelli di resistenza o peso.
• Sedie e panche regolabili: Se si utilizzano panche o sedili per gli esercizi, assicurarsi che siano regolabili in altezza per adattarsi a diversi tipi di corpo e livelli di comfort.
• Layout chiaro e aperto:
• Percorsi chiari: Assicurarsi che i percorsi siano ampi, chiaramente definiti e privi di rischi di inciampo. Questo favorisce la facilità di movimento, soprattutto per le persone con mobilità limitata.
• Corrimano e barre stabili:
• Assistenza alla stabilità: Se l'equilibrio o la mobilità sono un problema, considerate l'installazione di corrimano o l'uso di barre portatili a cui i partecipanti possono aggrapparsi per ottenere stabilità durante alcuni esercizi o transizioni tra i movimenti.
• Acqua accessibile:
• Idratazione: Assicurarsi che i portaborracce siano facilmente accessibili e posti a un'altezza comoda per tutti i partecipanti. Incoraggiare l'idratazione è fondamentale, soprattutto per gli adulti più anziani.
• Illuminazione e controllo della temperatura adeguati:
• Illuminazione luminosa ma confortevole: assicuratevi che lo spazio sia ben illuminato, ma evitate un'illuminazione troppo forte che potrebbe risultare fastidiosa per gli occhi degli anziani.

• Controllo della temperatura: mantenere una temperatura confortevole. Gli anziani sono spesso più sensibili al freddo o al caldo, quindi assicuratevi che lo spazio sia ben ventilato.
• Aree di sosta designate:
• Zone di riposo confortevoli: creare un'area di riposo designata con sedie o panchine confortevoli peri partecipanti a fare delle pause durante o dopo la sessione.
• Elementi di relax: l'aggiunta di piccoli accorgimenti come cuscini, coperte leggere o poggiapiedi può rendere i periodi di riposo più confortevoli e favorire il rilassamento.
• Uso di specchi:
• Specchi per il feedback: posizionate grandi specchi nella stanza in modo che i partecipanti possano controllare la propria forma durante gli esercizi. Per gli anziani, questo feedback visivo può essere utile per mantenere una postura corretta e prevenire gli infortuni.
• Sistema musicale:
• Sistemi audio accessibili: assicurarsi che qualsiasi sistema audio o lettore musicale sia facilmente accessibile al formatore e che il volume sia udibile senza essere eccessivo per le orecchie sensibili.

Nagyon praktikus tippek edzőknek

A felnőttek vagy idősebbek számára szervezett edzés- vagy sportórákon a pozitív környezet elősegítése során a bútorok és felszerelések kiválasztása és elrendezése döntő szerepet játszhat a kényelem, a hozzáférhetőség és az általános élmény fokozásában. Íme néhány gyakorlati tipp az oktatók számára az ilyen kurzusok be- és elrendezésével kapcsolatban:

Csúszásvédett padló és szőnyegek:

• Első a biztonság: használjunk csúszásmentes szőnyeget vagy gumiborítást az esések megelőzése érdekében, különösen, ha az edzés álló vagy egyensúly-alapú gyakorlatokat tartalmaz. Ez kulcsfontosságú a biztonságos tér megteremtéséhez az idősebb résztvevők számára, akiknek egyensúlyi problémáik lehetnek.
• Kényelmes tornaszőnyegek: A padlógyakorlatoknál ügyelni kell arra, hogy a szőnyegek elég vastagok legyenek ahhoz, hogy az ízületek számára kényelmet és párnázottságot biztosítsanak, különösen az ízületi gyulladásban vagy ízületi fájdalmakban szenvedő idősek számára.

Könnyen alakítható felszerelés:

• Felhasználóbarát súlyok és ellenállási szalagok: gondoskodjunk arról, hogy az edzőeszközök, például a súlyok, ellenállási szalagok vagy labdák könnyen kezelhetőek legyenek, és különböző ellenállási vagy súlyszinteken álljanak rendelkezésre.
• Állítható székek és padok: Ha a gyakorlatokhoz padokat vagy üléseket használunk, gondoskodni kell arról, hogy azok magassága állítható legyen, hogy a különböző testtípusokhoz és kényelmi szintekhez igazodjanak.
• Letisztult és nyitott elrendezés:
• Tiszta útvonalak: Győződjünk meg arról, hogy a járások szélesek, világosan meghatározottak és nem botlásveszélyesek. Ez elősegíti a könnyű mozgást, különösen a mozgáskorlátozottak számára.
• Stabil kapaszkodók és korlátok:
• Stabilitást segítő eszközök: Ha az egyensúly vagy a mobilitás problémát jelent, fontoljuk meg korlátok felszerelését vagy hordozható rudak használatát, amelyekbe a résztvevők bizonyos gyakorlatok vagy a mozgások közötti átmenetek során stabilan kapaszkodhatnak.
• Hozzáférhető víz:
• Hidratálás: A vizespalack-tartók legyenek könnyen hozzáférhetően, minden résztvevő számára kényelmes magasságban elhelyezve. A folyadékfogyasztás ösztönzése kulcsfontosságú, különösen az idősebbek számára.
• Megfelelő világítás és hőmérséklet-szabályozás:
• Világos, de kényelmes megvilágítás: gondoskodjunk a helyiség jó megvilágításáról, de kerüljük a túl erős megvilágítást, amely kellemetlen lehet az idősebbek számára.

• Hőmérsékletszabályozás: a kényelmes hőmérséklet fenntartása. Az idősek gyakran érzékenyebbek a hidegre vagy a melegre, ezért gondoskodjunk a helyiség jó szellőzéséről.
• Kijelölt pihenőhelyek:
• Kényelmes pihenőhelyek: hozzunk létre egy kijelölt pihenőhelyet kényelmes székekkel vagy padokkal, ahol a résztvevők szünetet tarthatnak a foglalkozás alatt vagy után.
• Relaxációs elemek: apró figyelmességek, például párnák, könnyű takarók vagy lábtámaszok hozzáadása kényelmesebbé teheti a pihenőidőket és elősegítheti a relaxációt.
• Tükrök használata:
• Tükrök a visszajelzéshez: helyezzünk el nagyméretű tükröket a teremben, hogy a résztvevők ellenőrizni tudják saját mozgásukat a gyakorlatok során. Az idősek számára ez a vizuális visszajelzés hasznos lehet a helyes testtartás fenntartásában és a sérülések megelőzésében.
• Zenei rendszer:
• Hozzáférhető hangrendszerek: gondoskodjunk arról, hogy a hangrendszerek vagy zenelejátszók könnyen hozzáférhetők legyenek az edző számára, és olyan hangerőre legyenek beállítva, amely hallható, de nem túlságosan megterhelő az érzékeny fülek számára.

Zeer praktische tips voor trainers

Bij het bevorderen van een positieve omgeving in een trainings- of sportles voor volwassen of ouderejaarsstudenten, kan de keuze en opstelling van meubels en apparatuur een cruciale rol spelen bij het verbeteren van comfort, toegankelijkheid en algehele ervaring. Hier zijn enkele praktische tips voor trainers met betrekking tot meubels en lay-out in dergelijke lessen:

Antislip vloeren en matten:

• Veiligheid voorop: gebruik antislipmatten of rubberen vloeren om vallen te voorkomen, vooral als de training bestaat uit staande of evenwichtsoefeningen. Dit is cruciaal voor het creëren van een veilige ruimte voor oudere deelnemers die mogelijk evenwichtsproblemen hebben.
• Comfortabele oefenmatten: zorg ervoor bij vloeroefeningen dat de matten dik genoeg zijn om comfort en demping te bieden voor gewrichten, vooral voor senioren met artritis of gewrichtspijn

Gemakkelijk instelbare uitrusting:

• Gebruiksvriendelijke gewichten en weerstandsbanden: zorg ervoor dat fitnessapparatuur, zoals gewichten, weerstandsbanden of ballen, gemakkelijk te hanteren zijn en verkrijgbaar zijn in verschillende weerstands- of gewichtsniveaus
• Verstelbare stoelen en banken: Als banken of stoelen worden gebruikt voor oefeningen, zorg er dan voor dat ze in hoogte verstelbaar zijn om tegemoet te komen aan verschillende lichaamstypes en comfortniveaus
• Duidelijke en open indeling:
• Duidelijke paden: Zorg ervoor dat de looppaden breed, duidelijk afgebakend en vrij van struikelgevaar zijn. Dit ondersteunt het bewegingsgemak, vooral voor mensen met beperkte mobiliteit
• Stabiele leuningen en stangen:
• Stabiliteitsondersteuning: Als evenwicht of mobiliteit een probleem is, overweeg dan om leuningen te installeren of draagbare stangen te gebruiken die deelnemers kunnen vasthouden voor stabiliteit tijdens bepaalde oefeningen of overgangen tussen bewegingen
• Toegankelijk water:
• Hydratatie: Zorg ervoor dat de bidonhouders gemakkelijk toegankelijk zijn en op een hoogte staan die geschikt is voor alle deelnemers. Het aanmoedigen van hydratatie is cruciaal, vooral voor oudere volwassenen
• Adequate verlichting en temperatuurregeling:
• Heldere maar comfortabele verlichting: zorg ervoor dat de ruimte goed verlicht is, maar vermijd te harde verlichting die ongemakkelijk kan zijn voor oudere ogen.

• Temperatuurregeling: zorg voor een comfortabele temperatuur. Senioren zijn vaak gevoeliger voor kou of warmte, zorg er dus voor dat de ruimte goed geventileerd is.
• Aangewezen rustplaatsen:
• Comfortabele rustzones: creëer een aangewezen rustruimte met comfortabele stoelen of banken waar deelnemers tijdens of na de sessie pauzes kunnen nemen.
• Ontspanningselementen: het toevoegen van kleine details zoals kussens, lichte dekens of voetsteunen kan rustperioden comfortabeler maken en ontspanning bevorderen
• Gebruik van spiegels:
• Spiegels voor feedback: plaats grote spiegels in de kamer zodat deelnemers hun eigen vorm kunnen volgen tijdens oefeningen. Voor senioren kan deze visuele feedback nuttig zijn om de juiste houding te behouden en blessures te voorkomen.
• Muzieksysteem:
• Toegankelijke audiosystemen: zorg ervoor dat eventuele geluidssystemen of muziekspelers gemakkelijk toegankelijk zijn voor de trainer en stel ze in op een volume dat hoorbaar is zonder overweldigend te zijn voor gevoelige oren.

Conselhos práticos para os treinadores

Criar um bom ambiente positivo nas aulas de exercício físico ou em atividades de desporto com adultos 55+, é muito importante para todos os praticantes se sentirem confortáveis e integrados. Para melhorar a experiência, a escolha dos equipamentos e a disposição da sala podem fazer toda a diferença. Aqui ficam algumas dicas práticas para os treinadores:

Pavimentos e Tapetes Antiderrapantes:

• Segurança sempre em primeiro lugar - use tapetes antiderrapantes ou pisos de borracha para evitar escorregões, principalmente se o treino incluir exercícios de pé ou que exijam equilíbrio. Isso é essencial para criar um ambiente seguro, especialmente para os participantes mais velhos que possam ter dificuldades de equilíbrio.
• Tapetes de exercício confortáveis: ao fazer exercícios no chão, é importante que os tapetes sejam grossos para oferecer conforto e proteger as articulações, especialmente para os mais velhos com artrite ou dores articulares.

Equipamento Facilmente Adaptável:

• Pesos e bandas elásticas práticos: garanta que equipamentos como pesos, elásticos de resistência ou bolas sejam fáceis de usar e ofereçam diferentes níveis de resistência ou peso adaptados a todos.
• Cadeiras e bancos reguláveis: se usar bancos ou cadeiras nos exercícios, garanta que a altura pode ser ajustada para se adaptar a diferentes tipos de corpo e oferecer mais conforto.
• Disposição com fácil acesso.
• Passagens livres: garanta que os espaços são largos, bem definidos e sem obstáculos e sem risco de tropeçar. Isso torna a circulação mais fácil, especialmente para quem tem mobilidade reduzida.
• Corrimão e barras com estabilidade.
• Ajuda com equilíbrio: se a mobilidade ou o equilíbrio forem uma dificuldade, pense em instalar corrimões ou usar barras portáteis para os participantes se apoiarem durante exercícios ou mudanças de posição.
• Água sempre acessível.
• Hidratação: garanta que os garrafões/fontes de água estão facilmente acessíveis e numa altura prática para todos. Incentivar a hidratação é essencial, especialmente para os adultosmais velhos.
• Iluminação adequada e controlo da temperatura.
• Luz clara e agradável: certifique-se de que o espaço está bem iluminado, mas sem luzes muito fortes que possam incomodar a vista mais sensível.

• Temperatura equilibrada: mantenha a temperatura confortável, porque os adultos 55+ tendem a sentir mais frio ou calor. Certifique-se de que há boa ventilação na sala.
• Áreas de descanso/pausa.
• Espaço para descansar: crie uma área com cadeiras ou bancos confortáveis onde os praticantes possam fazer pausas durante ou depois da sessão.
• Toques de conforto: adicionar elementos como almofadas, mantas leves ou apoios para os pés deixa os momentos de descanso mais agradáveis e relaxantes.
• Uso de espelhos.
• Espelhos para acompanhar os exercícios: coloque espelhos grandes na sala para que os praticantes possam ver e corrigir a própria postura durante os exercícios. Para os mais velhos, este feedback visual ajuda a evitar lesões e manter a postura correta.
• Música de fundo.
• Áudio fácil de usar: garanta que o som ou a música são fáceis de utilizar e controlar pelo treinador e num volume que seja audível, mas sem incomodar os ouvidos mais sensíveis!

Πολύ πρακτικές συμβουλές για προπονητές

Κατά την προώθηση ενός θετικού περιβάλλοντος σε μια τάξη προπόνησης ή άθλησης για ενήλικες ή ηλικιωμένους μαθητές, η επιλογή και η διάταξη των επίπλων και του εξοπλισμού μπορεί να έχει κρίσιμο ρόλο στην ενίσχυση της άνεσης, της προσβασιμότητας και της συνολικής εμπειρίας. Ακολουθούν ορισμένες πρακτικές συμβουλές για τους προπονητές σχετικά με τα έπιπλα και τη διάταξη σε τέτοιες τάξεις:

Αντιολισθητικά δάπεδα και πατάκια:

Προέχει η ασφάλεια: χρησιμοποιήστε αντιολισθητικά πατάκια ή ελαστικά δάπεδα για να αποφύγετε τις πτώσεις, ειδικά αν η προπόνηση περιλαμβάνει ασκήσεις σε όρθια στάση ή ισορροπία. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία ενός ασφαλούς χώρου για τους ηλικιωμένους συμμετέχοντες που μπορεί να έχουν προβλήματα ισορροπίας.

Άνετα στρώματα γυμναστικής: ιδιαίτερα για ηλικιωμένους με αρθρίτιδα ή πόνο στις αρθρώσεις.

Εύκολα ρυθμιζόμενος εξοπλισμός:

• Φιλικά προς το χρήστη βάρη και λάστιχα αντίστασης: βεβαιωθείτε ότι ο εξοπλισμός άσκησης, όπως βάρη, λάστιχα αντίστασης ή μπάλες, είναι εύχρηστος και διαθέσιμος σε διάφορα επίπεδα αντίστασης ή βάρους.
• Ρυθμιζόμενες καρέκλες και πάγκοι: Εάν χρησιμοποιούνται πάγκοι ή καθίσματα για τις ασκήσεις, βεβαιωθείτε ότι είναι ρυθμιζόμενου ύψους για να προσαρμόζονται σε διαφορετικούς σωματότυπους και επίπεδα άνεσης.
• Ξεκάθαρη και ανοιχτή διάταξη:
• Καθαροί διάδρομοι: Βεβαιωθείτε ότι οι διάδρομοι είναι φαρδιοί, σαφώς καθορισμένοι και χωρίς κινδύνους ώστε κάποιος να σκοντάψει. Αυτό διευκολύνει τη μετακίνηση, ειδικά για τα άτομα με περιορισμένη κινητικότητα
• Σταθερά κιγκλιδώματα και μπάρες:
• Βοήθεια σταθερότητας: Αν η ισορροπία ή η κινητικότητα είναι πρόβλημα, εξετάστε το ενδεχόμενο να εγκαταστήσετε κιγκλιδώματα ή να χρησιμοποιήσετε φορητές μπάρες από τις οποίες οι συμμετέχοντες μπορούν να κρατηθούν για σταθερότητα κατά τη διάρκεια ορισμένων ασκήσεων ή μεταβάσεων μεταξύ κινήσεων.
• Προσβάσιμο νερό:
• Ενυδάτωση: Βεβαιωθείτε ότι οι θήκες για μπουκάλια νερού είναι εύκολα προσβάσιμες και τοποθετημένες σε ύψος βολικό για όλους τους συμμετέχοντες. Η ενθάρρυνση της ενυδάτωσης είναι ζωτικής σημασίας, ειδικά για τους ηλικιωμένους.
• Επαρκής φωτισμός και έλεγχος της θερμοκρασίας:
• Φωτεινός αλλά άνετος φωτισμός: φροντίστε ο χώρος να είναι καλά φωτισμένος, αλλά αποφύγετε τον υπερβολικά έντονο φωτισμό που μπορεί να είναι δυσάρεστος για τα μάτια των ηλικιωμένων.

• Έλεγχος θερμοκρασίας: διατήρηση μιας άνετης θερμοκρασίας. Οι ηλικιωμένοι είναι συχνά πιο ευαίσθητοι στο κρύο ή τη ζέστη, γι' αυτό φροντίστε ο χώρος να αερίζεται καλά.
• Καθορισμένοι χώροι ανάπαυσης:
• Άνετες ζώνες ανάπαυσης: δημιουργήστε έναν καθορισμένο χώρο ανάπαυσης με άνετες καρέκλες ή παγκάκια για να κάνουν οι συμμετέχοντες διαλείμματα κατά τη διάρκεια ή μετά τη συνεδρία.
• Στοιχεία χαλάρωσης: η προσθήκη μικρών στοιχείων όπως μαξιλάρια, λεπτές κουβέρτες ή υποπόδια μπορεί να κάνει τις περιόδους ανάπαυσης πιο άνετες και να προάγει τη χαλάρωση.
• Χρήση καθρεφτών:
• Καθρέφτες για ανατροφοδότηση: τοποθετήστε μεγάλους καθρέφτες σε όλη την αίθουσα, ώστε οι συμμετέχοντες να μπορούν να παρακολουθούν το σώμα τους κατά τη διάρκεια των ασκήσεων. Για τους ηλικιωμένους, αυτή η οπτική ανατροφοδότηση μπορεί να είναι χρήσιμη για τη διατήρηση της σωστής στάσης του σώματος και την πρόληψη των τραυματισμών.
• Μουσικό σύστημα:
• Προσβάσιμα συστήματα ήχου: Βεβαιωθείτε ότι τα συστήματα ήχου ή οι συσκευές αναπαραγωγής μουσικής είναι εύκολα προσβάσιμα από τον εκπαιδευτή και ρυθμισμένα σε ένταση που να ακούγεται χωρίς να είναι υπερβολική για τα ευαίσθητα αυτιά.