Understanding older adults' behaviour and motivations

Human behaviour, especially when engaging in physical exercise, is heavily influenced by certain "tricks" the brain uses to make quick decisions, known as cognitive biases and thinking heuristics.

• Cognitive biases: These are errors or shortcuts our mind takes when interpreting information. For example, "confirmation bias" leads us to seek out information that supports what we already believe, while ignoring other facts. Example: "Taking a shower right after eating will disrupt my digestion."
• Thinking heuristics: These are quick rules we use to simplify decisions or problems. Instead of thoroughly analysing everything, we make decisions based on past experiences or mental shortcuts. Example: "I always fall at that part, so I won’t jump over it."

These biases and heuristics influence how we make daily decisions, including those related to physical activity, such as whether to exercise, what type of training to choose, or how we perceive our progress. For instance, you might overestimate the effectiveness of your workout if it felt difficult, even if you didn’t burn many calories. Or, you might think an activity is the best option simply because it's popular or trendy, without researching whether it’s truly the best choice for you.

It is true that these mental shortcuts allow us to make decisions quickly and efficiently, but they can also lead us to errors in judgement and to adopt behaviours that are not always the most beneficial for our health. In this subchapter, we will explore three cognitive biases and thought heuristics particularly relevant in the context of physical activity: confirmation bias, anchoring effect, and availability heuristic.

1. Confirmation Bias: Tendency to Seek Information that Supports Pre-existing Beliefs about Physical Activity

Confirmation bias is a cognitive phenomenon in which individuals tend to seek, interpret, and remember information in a way that confirms their pre-existing beliefs and expectations. In the context of physical activity, this bias can significantly impact how individuals approach exercise and the adoption of healthy habits.

For example, a person who believes that physical activity is unnecessary for maintaining good health may focus solely on studies or testimonials suggesting that diet alone is sufficient to control weight and prevent diseases. Similarly, someone who believes exercise is dangerous for people with joint issues may avoid any information suggesting otherwise, such as studies highlighting the benefits of low-impact exercise for improving mobility and reducing pain.

This bias can also influence how individuals perceive their own physical capabilities. If an older adult believes they are too old to benefit from exercise, they may ignore or minimise evidence showing that physical activity is beneficial at all stages of life.

To overcome confirmation bias, it is important to promote an open mindset and encourage the active search for diverse and evidence-based information that can challenge erroneous or limiting beliefs about physical activity.

2. Anchoring Effect: Influence of First Experiences with Sports and Physical Activity

The anchoring effect is a cognitive bias in which individuals rely too heavily on the first piece of information they receive (the "anchor") when making subsequent decisions. In the context of physical activity, initial experiences with sports or exercise can have a lasting impact on attitudes and future behaviours related to physical activity.

For example, if a person had a negative experience with exercise in their youth—such as sustaining an injury during a physical education class or being ridiculed for their performance—that experience is likely to become an anchor that influences their perception of exercise throughout their life. As a result, they may avoid physical activity, believing it is dangerous, uncomfortable, or simply not for them.

To counteract the anchoring effect, it is crucial to create new positive and rewarding experiences related to physical activity, especially for those influenced by negative anchors in the past. This can include exercise programs specifically designed to be accessible, safe, and enjoyable for people of all ages and skill levels.

3. Availability Heuristic: Assessing Risk Based on Recent Experiences of Injuries or fall

The availability heuristic is a mental shortcut used to evaluate the likelihood of an event based on how easily one can recall recent or vivid examples of that event. In the context of physical activity, this heuristic can lead individuals to overestimate the risk of injuries or falls, especially if they have recently experienced a negative event related to exercise.

For example, an older adult who has fallen while walking may come to believe that walking is an extremely dangerous activity, and as a result, may avoid it altogether. In this regard, the positive reinforcement that a trainer can provide can also be a crucial factor in overcoming fears like this.

To mitigate the effects of the availability heuristic, it is important to provide clear, evidence-based information about the risks and benefits of physical activity. Furthermore, offering emotional support and counselling to help overcome the fear of injuries can assist individuals in making more balanced and data-driven decisions about their participation in physical activities.

For example, raising awareness by showing a positive video about the new exercise the trainer wants to introduce; this can alter the availability heuristic.

Diversos estudios demuestran que el comportamiento humano, especialmente en la práctica de actividad física, está extremadamente influenciado por “trucos” a los que el cerebro recurre para procesar información de manera rápida, pero no siempre precisa. Estos prejuicios y creencias existentes, conocidos por sesgos cognitivos y heurísticas mentales, frecuentemente distorsionan la manera como pensamos y resultan en decisiones no siempre precisas. Estos mecanismos son útiles para lidiar con el exceso de información, pero pueden ser engañosos en situaciones más complejas: en este caso, diversos obstáculos pueden generar un “miedo a hacer ejercicio”.

• Sesgos cognitivos: son “atajos mentales” que originan una interpretación del mundo de forma distorsionada o parcial, con errores de juicio. Por ejemplo, los individuos tienden a creer y a buscar información que refuerce sus creencias personales, incluso ante evidencia contraria (“sesgo de confirmación”). Ejemplo: “tomar un baño con el estómago lleno provoca indigestión."
• Heurísticas mentales: son estrategias prácticas del pensamiento para tomar decisiones más rápidas y simples. Ayudan a ahorrar tiempo y esfuerzo, pero pueden llevar a errores pues el análisis de situaciones o problemas se basa en experiencias pasadas, en lo que viene más fácilmente a la mente. Ejemplo: “siempre estoy errando en este punto, la probabilidad de que vuelva a suceder es total y, por eso, lo voy a evitar."

Los sesgos y heurísticas afectan nuestros comportamientos diarios, inclusive en relación a la práctica de actividad física, tomando o no la decisión de hacer ejercicio, qué tipo de ejercicios elegir o cómo se evalúa el propio progreso. Por ejemplo, considerar que el entrenamiento fue muy eficaz solo porque fue difícil, incluso si no se quemaron muchas calorías. O quedarse con la idea de que una modalidad deportiva es la mejor solo porque está de moda, sin saber si es realmente la más adecuada.

En resumen, estos “atajos mentales” son formas rápidas de pensar que ayudan en el día a día. Sin embargo, también pueden llevar a errores de juicio y a adoptar comportamientos que no siempre son los mejores para nuestra salud. En este subcapítulo, abordamos tres sesgos cognitivos y heurísticas mentales particularmente relevantes en el contexto de la actividad física: el sesgo de confirmación, el efecto de anclaje y la heurística de la disponibilidad.

1. Viés de confirmación: tendencia a buscar información que apoye creencias preexistentes sobre la actividad física

El sesgo de confirmación es un proceso mental basado en buscar, interpretar y recordar información que confirme ciertas opiniones y expectativas que el individuo ya tiene. Cuando se trata del contexto de actividad física, estos estereotipos inconscientes pueden influir significativamente en la forma en que las personas enfrentan el ejercicio y crean hábitos saludables.

Por ejemplo, alguien que cree que no necesita actividad física para tener una buena salud puede centrarse en estudios o relatos que afirman que solo hacer dieta es suficiente para controlar el peso y evitar enfermedades. De la misma manera, quien considera que el ejercicio es perjudicial para quienes tienen problemas en las articulaciones puede ignorar información que pruebe lo contrario, como estudios que demuestran que los ejercicios de bajo impacto ayudan a mejorar la movilidad y aliviar el dolor.

Del mismo modo, este sesgo puede afectar la percepción que los individuos tienen sobre sus propias capacidades físicas. Por ejemplo, si un adulto de 55 años o más cree que ya es demasiado viejo para beneficiarse de la actividad física, puede terminar ignorando o prestando poca atención a las pruebas que evidencian las ventajas a cualquier edad.

¿Cómo evitar el sesgo de confirmación? Una manera de combatir este exceso de confianza en creencias personales es esencial mantener la mente abierta, escuchar opiniones diferentes y considerar diferentes fuentes haciendo una investigación de evidencias que puedan cuestionar opiniones erróneas o creencias limitantes sobre la práctica de deportes, permitiendo obtener una perspectiva equilibrada.

2. Efecto de anclaje: cómo las primeras experiencias con el deporte y la actividad física pueden ser factores determinantes

El efecto de anclaje es un tipo de sesgo cognitivo que ocurre cuando el individuo se basa en la primera información que recibe (el “ancla”) y la pasa a utilizar en sus tomas de decisiones futuras: sin esa información previa, su comportamiento podría ser diferente. Cuando abordamos las cuestiones de la práctica de actividad física, las primeras experiencias con el deporte o entrenamiento pueden dejar una marca duradera en las actitudes y comportamientos en relación al futuro.

Por ejemplo, si alguien tuvo una mala experiencia cuando era joven, lastimándose, sufriendo alguna lesión o siendo ridiculizado al hacer gimnasia, es probable que esas experiencias queden marcadas, las “anclas” que influyen en la forma en que se enfrenta el ejercicio físico a lo largo de la vida. Como consecuencia, esa persona puede evitar cualquier tipo de actividad física, considerándola peligrosa y sintiéndose poco cómoda, con la percepción de que no es “su fuerte”.

Para superar el efecto de anclaje, es importante proporcionar nuevas experiencias conectadas a una práctica deportiva gratificante y positiva, especialmente para quienes fueron marcados por recuerdos negativos en el pasado. Por ejemplo, la creación de programas de entrenamiento adaptados y accesibles, seguros y divertidos para personas de todas las edades y niveles de aptitud física.

3. Heurística de disponibilidad: evaluación del riesgo basada en experiencias recientes de lesiones o caídas

A heurística da disponibilidade é um atalho mental utilizado para avaliar a probabilidade de algo acontecer, baseando-se em experiências recentes ou marcantes que vêm à mente. No contexto da atividade física, pode ser um atalho mental “perigoso” pois pode levar as pessoas a exagerarem os riscos de lesões ou quedas, especialmente se tiverem vivido recentemente um acontecimento negativo relacionado com o exercício.

Por exemplo, um idoso que tenha caído durante uma caminhada pode começar a achar que caminhar é muito perigoso e, por isso, evitar completamente essa atividade. Nesse caso, o reforço positivo de um treinador pode ser fundamental para ajudar a superar esses medos e recuperar a confiança.

Para reduzir os efeitos da heurística da disponibilidade, é importante passar informações claras e factos confiáveis sobre os riscos e os benefícios da atividade física. Além disso, oferecer apoio emocional e orientação pode ser essencial para ajudar a superar o medo de lesões, permitindo que as pessoas tomem decisões mais equilibradas e baseadas em dados.

Por exemplo, aumentar a conscientização mostrando vídeo motivador sobre o novo exercício que o treinador quer apresentar; isso pode ajudar a mudar a forma como a pessoa percebe a atividade e, claro, mudar a heurística da disponibilidade.

Il comportamento umano, soprattutto quando si svolge un'attività fisica, è fortemente influenzato da alcuni "trucchi" che il cervello utilizza per prendere decisioni rapide, noti come pregiudizi cognitivi ed euristiche di pensiero.

Pregiudizi cognitivi: Si tratta di errori o scorciatoie che la nostra mente adotta nell'interpretare le informazioni. Ad esempio, il "pregiudizio di conferma" ci porta a cercare informazioni che supportano ciò che già crediamo, ignorando altri fatti. Esempio: "Fare la doccia subito dopo aver mangiato disturba la mia digestione".

Euristica di pensiero: Si tratta di regole rapide che utilizziamo per semplificare le decisioni o i problemi. Invece di analizzare a fondo ogni cosa, prendiamo decisioni basate su esperienze passate o scorciatoie mentali. Esempio: "Cado sempre in quel punto, quindi non lo salto".

Questi pregiudizi ed euristiche influenzano il modo in cui prendiamo le decisioni quotidiane, comprese quelle relative all'attività fisica, come ad esempio se fare esercizio, quale tipo di allenamento scegliere o come percepiamo i nostri progressi. Per esempio, si potrebbe sopravvalutare l'efficacia dell'allenamento se ci è sembrato difficile, anche se non si sono bruciate molte calorie. Oppure, potreste pensare che un'attività sia la migliore opzione solo perché è popolare o di tendenza, senza verificare se sia davvero la scelta migliore per voi.

È vero che queste scorciatoie mentali ci permettono di prendere decisioni in modo rapido ed efficiente, ma possono anche portarci a commettere errori di valutazione e ad adottare comportamenti che non sempre sono i più vantaggiosi per la nostra salute. In questo sottocapitolo esploreremo tre pregiudizi cognitivi ed euristiche del pensiero particolarmente rilevanti nel contesto dell'attività fisica: il pregiudizio di conferma, l'effetto di ancoraggio e l'euristica della disponibilità.

1. Pregiudizio di conferma: tendenza a cercare informazioni che supportino le convinzioni preesistenti sull'attività fisica

Il pregiudizio di conferma è un fenomeno cognitivo per cui gli individui tendono a cercare, interpretare e ricordare le informazioni in modo da confermare le loro credenze e aspettative preesistenti. Nel contesto della fisica.

Questo pregiudizio può avere un impatto significativo sul modo in cui gli individui si avvicinano all'esercizio fisico e all'adozione di abitudini salutari.

Ad esempio, una persona che ritiene che l'attività fisica non sia necessaria per mantenere una buona salute può concentrarsi esclusivamente su studi o testimonianze che suggeriscono che la dieta da sola è sufficiente per controllare il peso e prevenire le malattie. Allo stesso modo, chi ritiene che l'esercizio fisico sia pericoloso per le persone con problemi articolari può evitare qualsiasi informazione che suggerisca il contrario, come ad esempio gli studi che evidenziano i benefici dell'esercizio a basso impatto per migliorare la mobilità e ridurre il dolore.

Questo pregiudizio può anche influenzare la percezione delle proprie capacità fisiche. Se un anziano ritiene di essere troppo vecchio per trarre beneficio dall'esercizio fisico, può ignorare o minimizzare le prove che dimostrano che l'attività fisica è benefica in tutte le fasi della vita.

Per superare i pregiudizi di conferma, è importante promuovere una mentalità aperta e incoraggiare la ricerca attiva di informazioni diverse e basate sull'evidenza che possano mettere in discussione convinzioni errate o limitanti sull'attività fisica.

2. Effetto ancoraggio: influenza delle prime esperienze con lo sport e l'attività fisica

L'effetto di ancoraggio è un pregiudizio cognitivo per cui gli individui si affidano troppo pesantemente alla prima informazione ricevuta (l'"ancora") quando prendono decisioni successive. Nel contesto dell'attività fisica, le prime esperienze con lo sport o l'esercizio fisico possono avere un impatto duraturo sugli atteggiamenti e sui comportamenti futuri legati all'attività fisica.

Per esempio, se una persona ha avuto un'esperienza negativa con l'esercizio fisico in gioventù - come subire un infortunio durante una lezione di educazione fisica o essere ridicolizzata per le sue prestazioni - è probabile che quell'esperienza diventi un'ancora che influenza la sua percezione dell'esercizio fisico per tutta la vita. Di conseguenza, può evitare l'attività fisica, ritenendola pericolosa, scomoda o semplicemente non adatta a lui.

Per contrastare l'effetto di ancoraggio, è fondamentale creare nuove esperienze positive e gratificanti legate all'attività fisica, soprattutto per coloro che sono stati influenzati da ancoraggi negativi in passato. Ciò può includere programmi di esercizio specificamente progettati per essere accessibili, sicuri e piacevoli per persone di tutte le età e livelli di abilità.

3. Euristica della disponibilità: Valutazione del rischio in base a recenti esperienze di infortuni o cadute

L'euristica della disponibilità è una scorciatoia mentale utilizzata per valutare la probabilità di un evento in base alla facilità con cui si possono ricordare esempi recenti o vividi di quell'evento. Nel contesto dell'attività fisica, questa euristica può portare gli individui a sovrastimare il rischio di lesioni o cadute, soprattutto se hanno recentemente vissuto un evento negativo legato all'esercizio.

Ad esempio, un anziano che è caduto mentre camminava può arrivare a credere che camminare sia un'attività estremamente pericolosa e, di conseguenza, può evitarla del tutto. A questo proposito, il rinforzo positivo che un addestratore può fornire può essere un fattore cruciale per superare paure di questo tipo.

Per attenuare gli effetti dell'euristica della disponibilità, è importante fornire informazioni chiare e basate sull'evidenza circa i rischi e i benefici dell'attività fisica. Inoltre, offrire supporto emotivo e consulenza per superare la paura degli infortuni può aiutare gli individui a prendere decisioni più equilibrate e basate sui dati circa la loro partecipazione alle attività fisiche.

Per esempio, sensibilizzare il pubblico mostrando un video positivo sul nuovo esercizio che il formatore vuole introdurre; questo può modificare l'euristica della disponibilità.

Az emberi viselkedést, különösen a testmozgás során, nagymértékben befolyásolják bizonyos „trükkök”, amelyeket az agy a gyors döntések meghozatalához használ, és amelyeket kognitív torzítások és heurisztikus gondolkodás néven ismerünk.

• Kognitív torzítások: Ezek olyan hibák vagy leegyszerűsítések, amelyeket elménk az információk értelmezésekor tesz. Például a „megerősítési torzítás” arra késztet minket, hogy olyan információkat keressünk, amelyek alátámasztják azt, amit már hiszünk, miközben más tényeket figyelmen kívül hagyunk. Példa: „Ha közvetlenül evés után lezuhanyozom, az megzavarja az emésztésemet”.
• Heurisztikus gondolkodás: Ezek olyan gyors szabályok, amelyeket a döntések vagy problémák egyszerűsítésére használunk. Ahelyett, hogy mindent alaposan elemeznénk, korábbi tapasztalatok vagy mentális rövidítő utak alapján döntünk. Példa: „Mindig elesek azon a részen, ezért nem fogok átugrani rajta”.

Ezek az előítéletek és heurisztikák befolyásolják, hogyan hozzuk meg a mindennapi döntéseinket, beleértve a fizikai aktivitással kapcsolatos döntéseket is, például azt, hogy eddzünk-e, milyen típusú edzést válasszunk, vagy hogyan érzékeljük a fejlődésünket. Mondjuk túlbecsülhetjük az edzés hatékonyságát, ha nehéznek érezzük, még akkor is, ha nem égettünk el sok kalóriát. Vagy lehet, hogy egy tevékenységet csak azért tartunk a legjobb választásnak, mert népszerű vagy divatos, anélkül, hogy utánajárnánk, valóban az-e a legjobb választás számunkra.

Igaz, hogy ezek a mentális rövidítések lehetővé teszik számunkra, hogy gyorsan és hatékonyan hozzunk döntéseket, de hibás döntésekhez és olyan viselkedésmódok elfogadásához is vezethetnek, amelyek nem mindig a legelőnyösebbek az egészségünk szempontjából. Ebben az alfejezetben három, a fizikai aktivitással összefüggésben különösen fontos kognitív torzítást és gondolati heurisztikát fogunk megvizsgálni: a megerősítési torzítást, a lehorgonyzási hatást és a hozzáférési heurisztikát.

1. Megerősítési torzítás: Hajlam arra, hogy olyan információkat keressünk, amelyek alátámasztják a testmozgással kapcsolatos, már meglévő meggyőződéseket.

A megerősítési torzítás olyan kognitív jelenség, amely során az egyének hajlamosak úgy keresni, értelmezni és emlékezni az információkra, hogy az megerősítse a már meglévő hiedelmeiket és elvárásaikat. A fizikai aktivitással összefüggésben ez az elfogultság jelentősen befolyásolhatja azt, hogy az egyének hogyan viszonyulnak a testmozgáshoz és az egészséges szokások elfogadásához.

Például, ha valaki úgy véli, hogy a testmozgás szükségtelen az egészség megőrzéséhez, kizárólag olyan tanulmányokra vagy beszámolókra fog összpontosítani, amelyek azt sugallják, hogy az étrend önmagában elegendő a testsúly ellenőrzéséhez és a betegségek megelőzéséhez. Hasonlóképpen, aki úgy véli, hogy a testmozgás veszélyes az ízületi problémákkal küzdő emberek számára, az kerülhet minden olyan információt, amely ennek ellenkezőjét sugallja, például azokat a tanulmányokat, amelyek kiemelik az alacsony terhelésű testmozgás előnyeit a mobilitás javítása és a fájdalom csökkentése érdekében.

Ez a torzítás azt is befolyásolhatja, hogy az emberek hogyan érzékelik saját fizikai képességeiket. Ha egy idős ember úgy gondolja, hogy túl öreg ahhoz, hogy haszna legyen a testmozgásból, akkor figyelmen kívül hagyhatja vagy minimalizálhatja azokat a bizonyítékokat, amelyek szerint a testmozgás az élet minden szakaszában előnyös.

A megerősítési torzítás leküzdése érdekében fontos a nyitott gondolkodásmód előmozdítása és a sokoldalú, bizonyítékokon alapuló ismeretek aktív keresésének ösztönzése, amelyek megkérdőjelezhetik a testmozgással kapcsolatos téves vagy korlátozó hiedelmeket.

2. Horgonyhatás: a sporttal és testmozgással kapcsolatos első tapasztalatok hatása

A horgonyhatás egy olyan kognitív torzítás, amelynek során az egyének a későbbi döntéseik meghozatalakor túlságosan erősen támaszkodnak az első kapott információra („lehorgonyzás”). A testmozgással összefüggésben a sporttal vagy edzéssel kapcsolatos kezdeti tapasztalatok tartósan befolyásolhatják a mozgáshoz kötődő attitűdöket és jövőbeli viselkedést.

Ha például valakinek fiatal korában negatív élménye volt a testmozgással kapcsolatban - például testnevelésórán sérülést szenvedett, vagy nevetségessé vált a teljesítménye miatt -, akkor ez az élmény valószínűleg olyan horgonyt jelent, amely egész életében befolyásolja a testmozgással kapcsolatos meggyőződését. Emiatt kerülheti a mozgást, mert azt hiszi, hogy az veszélyes, kényelmetlen vagy egyszerűen nem neki való.

A horgonyhatás ellensúlyozásához elengedhetetlen a testmozgással kapcsolatos új, pozitív és jutalmazó élmények megélése, különösen azok számára, akiket a múltban negatív lehorgonyzások befolyásoltak. Ez magában foglalhat olyan edzésprogramokat, amelyeket kifejezetten úgy terveztek meg, hogy minden korosztály és képzettségi szint számára elérhetőek, biztonságosak és élvezetesek legyenek.

3. Hozzáférési heurisztika: A kockázat értékelése a közelmúltban bekövetkezett sérülések vagy esések alapján

Az elérhetőségi heurisztika egy olyan gondolati rövidítő út, amelyet egy esemény valószínűségének értékelésére használunk annak alapján, hogy mennyire könnyen tudjuk felidézni az adott esemény közelmúltbeli előfordulásait vagyis mennyire élénk az emléke. A testmozgással összefüggésben ez a gondolkodási mechanizmus arra vezethet, hogy az emberek túlbecsülik a sérülések vagy esések kockázatát, különösen akkor, ha nemrégiben a testmozgással kapcsolatos negatív eseményt éltek át.

Például egy idősödő, aki sétálás közben elesett, azt hiheti, hogy a gyaloglás rendkívül veszélyes tevékenység, és emiatt teljesen elkerüli. Ebben a tekintetben az edző által nyújtott pozitív megerősítés szintén döntő tényező lehet az ilyen félelmek leküzdésében.

A hozzáférési heurisztika hatásainak mérséklése érdekében fontos, hogy egyértelmű, bizonyítékokon alapuló tájékoztatást nyújtsunk a testmozgás kockázatairól és előnyeiről. Ezen felül a sérülésektől való félelem leküzdését segítő érzelmi támogatás és tanácsadás felajánlása segíthet az időseknek abban, hogy kiegyensúlyozottabb és tényszerűbb döntéseket hozzanak a fizikai tevékenységekben való részvételükről.

Sokat változtat például hozzáférési heurisztikán, ha az edző ösztönzőleg egy pozitív videót mutat be arról az új gyakorlatról, amelyet be akar vezetni.

Menselijk gedrag, vooral bij lichamelijke oefening, wordt sterk beïnvloed door bepaalde "trucs" die de hersenen gebruiken om snelle beslissingen te nemen, bekend als cognitieve vooroordelen en denkheuristieken.

• Cognitieve vooroordelen: Dit zijn fouten of snelkoppelingen die onze geest neemt bij het interpreteren van informatie. "confirmation bias" leidt er bijvoorbeeld toe dat we op zoek gaan naar informatie die ondersteunt wat we al geloven, terwijl we andere feiten negeren. Voorbeeld: "Direct na het eten douchen zal mijn spijsvertering verstoren."
• Denkheuristieken: Dit zijn snelle regels die we gebruiken om beslissingen of problemen te vereenvoudigen. In plaats van alles grondig te analyseren, nemen we beslissingen op basis van ervaringen uit het verleden of mentale shortcuts. Voorbeeld: "Ik val altijd op dat stuk, dus ik spring er niet overheen."

Deze vooroordelen en heuristieken beïnvloeden hoe we dagelijkse beslissingen nemen, inclusief beslissingen met betrekking tot fysieke activiteit, zoals of we moeten sporten, welk type training we moeten kiezen of hoe we onze vooruitgang waarnemen. Je kunt bijvoorbeeld de effectiviteit van je training overschatten als het moeilijk aanvoelt, zelfs als je niet veel calorieën hebt verbrand. Of je kunt denken dat een activiteit de beste optie is, simpelweg omdat het populair of trendy is, zonder te onderzoeken of het echt de beste keuze voor je is.

Het is waar dat deze mentale sluiproutes ons in staat stellen om snel en efficiënt beslissingen te nemen, maar ze kunnen ons ook leiden tot beoordelingsfouten en tot het aannemen van gedrag dat niet altijd het meest gunstig is voor onze gezondheid. In dit subhoofdstuk zullen we drie cognitieve vooroordelen en denkheuristieken onderzoeken die bijzonder relevant zijn in de context van fysieke activiteit: bevestigingsbias, verankeringseffect en beschikbaarheidsheuristiek.

1. Confirmation Bias: neiging om informatie te zoeken die reeds bestaande overtuigingen over fysieke activiteit ondersteunt

Confirmatie bias is een cognitief fenomeen waarbij individuen de neiging hebben om informatie te zoeken, te interpreteren en te onthouden op een manier die hun reeds bestaande overtuigingen en verwachtingen bevestigt. In de context van fysieke activiteit kan deze vooringenomenheid een aanzienlijke invloed hebben op de manier waarop individuen lichaamsbeweging en het aannemen van gezonde gewoonten benaderen.

Iemand die bijvoorbeeld van mening is dat fysieke activiteit niet nodig is voor het behoud van een goede gezondheid, kan zich uitsluitend richten op onderzoeken of getuigenissen die suggereren dat voeding alleen voldoende is om het gewicht onder controle te houden en ziekten te voorkomen. Evenzo kan iemand die gelooft dat lichaamsbeweging gevaarlijk is voor mensen met gewrichtsproblemen, alle informatie vermijden die anders suggereert, zoals onderzoeken die de voordelen van low-impact lichaamsbeweging benadrukken voor het verbeteren van de mobiliteit en het verminderen van pijn.

Deze vooringenomenheid kan ook van invloed zijn op hoe individuen hun eigen fysieke capaciteiten waarnemen. Als een oudere volwassene denkt dat hij te oud is om baat te hebben bij lichaamsbeweging, kan hij bewijs dat aantoont dat fysieke activiteit in alle levensfasen gunstig is, negeren of minimaliseren.

Om confirmatie bias te overwinnen, is het belangrijk om een open mindset te bevorderen en de actieve zoektocht naar diverse en empirisch onderbouwde informatie aan te moedigen die onjuiste of beperkende overtuigingen over fysieke activiteit kan uitdagen.

2. Verankerend effect: invloed van eerste ervaringen met sport en fysieke activiteit

Het verankeringseffect is een cognitieve bias waarbij individuen te veel vertrouwen op het eerste stukje informatie dat ze ontvangen (het 'anker') bij het nemen van latere beslissingen. In de context van fysieke activiteit kunnen eerste ervaringen met sport of lichaamsbeweging een blijvende impact hebben op attitudes en toekomstig gedrag met betrekking tot fysieke activiteit.

Als iemand bijvoorbeeld in zijn jeugd een negatieve ervaring met lichaamsbeweging heeft gehad, zoals het oplopen van een blessure tijdens een les lichamelijke opvoeding of belachelijk worden gemaakt vanwege zijn prestaties, zal die ervaring waarschijnlijk een anker worden dat zijn perceptie van lichaamsbeweging gedurende zijn hele leven beïnvloedt. Als gevolg hiervan kunnen ze fysieke activiteit vermijden, in de overtuiging dat het gevaarlijk, ongemakkelijk of gewoon niet voor hen is.

Om het verankerende effect tegen te gaan, is het van cruciaal belang om nieuwe positieve en lonende ervaringen te creëren die verband houden met fysieke activiteit, vooral voor degenen die in het verleden door negatieve ankers zijn beïnvloed. Dit kunnen oefenprogramma's zijn die speciaal zijn ontworpen om toegankelijk, veilig en plezierig te zijn voor mensen van alle leeftijden en vaardigheidsniveaus.

3. Beschikbaarheidsheuristiek: beoordeling van risico's op basis van recente ervaringen met letsel of vallen

De beschikbaarheidsheuristiek is een mentale snelkoppeling die wordt gebruikt om de waarschijnlijkheid van een gebeurtenis te evalueren op basis van hoe gemakkelijk men zich recente of levendige voorbeelden van die gebeurtenis kan herinneren. In de context van fysieke activiteit kan deze heuristiek ertoe leiden dat mensen het risico op verwondingen of vallen overschatten, vooral als ze onlangs een negatieve gebeurtenis hebben meegemaakt die verband houdt met lichaamsbeweging.

Een oudere volwassene die tijdens het lopen is gevallen, kan bijvoorbeeld gaan geloven dat lopen een uiterst gevaarlijke activiteit is en deze daarom helemaal vermijden. In dit opzicht kan de positieve bekrachtiging die een trainer kan bieden ook een cruciale factor zijn bij het overwinnen van angsten als deze.

Om de effecten van de beschikbaarheidsheuristiek te beperken, is het belangrijk om duidelijke, empirisch onderbouwde informatie te verstrekken over de risico's en voordelen van fysieke activiteit. Bovendien kan het bieden van emotionele steun en counseling om de angst voor blessures te overwinnen individuen helpen bij het nemen van meer evenwichtige en gegeven gestuurde beslissingen over hun deelname aan fysieke activiteiten.

Bijvoorbeeld het vergroten van het bewustzijn door een positieve video te laten zien over de nieuwe oefening die de trainer wil introduceren; Dit kan de beschikbaarheidsheuristiek wijzigen.

Diversos estudos demonstram que o comportamento humano, especialmente na prática de atividade física, é extremamente influenciado por “truques” que o cérebro recorre para processar informações de maneira rápida, mas nem sempre precisa. Estes preconceitos e crenças existentes, conhecidos por vieses cognitivos e heurísticas mentais, frequentemente distorcem a maneira como pensamos e resultam em decisões nem sempre precisas. Estes mecanismos são úteis para lidar com o excesso de informações, mas podem ser enganadores em situações mais complexas: neste caso, diversos obstáculos podem gerar um “medo de fazer ginástica”.

• Viéses cognitivos: são “atalhos mentais” que originam uma interpretação do mundo de forma distorcida ou parcial, com erros de julgamento. Por exemplo, os indivíduos tendem a acreditar e a procurar informações que reforcem as suas crenças pessoais, mesmo em face de evidência contrária (“viés de confirmação”). Exemplo: “tomar banho com a barriga cheia provoca indigestão."
• Herísticas mentais: são estratégias práticas do pensamento para tomar decisões mais rápidas e simples. Ajudam a economizar tempo e esforço, mas podem levar a erros pois a análise de situações ou problemas é com base em experiências passadas, no que vem mais facilmente à mente. Exemplo: “estou sempre a errar neste ponto, a probabilidade de voltar a acontecer é total e, por isso, vou evitá-lo."

Os vieses e heurísticas afetam os nossos comportamentos diários, inclusive em relação à prática de atividade física, tomando ou não a decisão de fazer exercício, que tipo de exercícios escolher ou como é avaliado o próprio progresso. Por exemplo, considerar que o treino foi muito eficaz só porque foi difícil, mesmo que não tenha queimado muitas calorias. Ou ficar com a ideia de que uma modalidade desportiva é a melhor só porque está na moda, sem saber se é realmente a mais adequada.

Em resumo, estes “atalhos mentais” são formas rápidas de pensar que ajudam no dia a dia. No entanto, também podem levar a erros de julgamento e a adotar comportamentos que nem sempre são os melhores para a nossa saúde. Neste subcapítulo, abordamos três vieses cognitivos e heurísticas mentais particularmente relevantes no contexto da atividade física: o viés de confirmação, o efeito de ancoragem e a heurística da disponibilidade.

1. Viés de Confirmação: Tendência para Procurar Informações que Apoiem Crenças Pré-existentes sobre a Atividade Física

O viés de confirmação é um processo mental baseado em procurar, interpretar e lembrar informações que confirmem certas opiniões e expectativas que o indivíduo já tem. Quando se trata do contexto de atividade física, estes estereótipos inconscientes podem influenciar significativamente as forma como as pessoas encaram o exercício e criam hábitos saudáveis.

Por exemplo, alguém que acredita que não precisa de atividade física para ter uma boa saúde pode focar-se em estudos ou relatos que afirmam que é apenas fazer dieta é suficiente para controlar o peso e evitar doenças. Da mesma forma, quem considera que o exercício faz mal para quem tem problemas nas articulações pode ignorar informações que provem o contrário, como estudos demonstrando que os exercícios de baixo impacto ajudam a melhorar a mobilidade e aliviar as dores.

Do mesmo modo, este enviesamento pode afetar a perceção que os indivíduos têm sobre as suas próprias capacidades físicas. Por exemplo, se um adulto 55+ acredita que já está velho demais para beneficiar da atividade física, pode acabar por ignorar ou dar pouca atenção às provas que evidenciam as vantagens em qualquer idade. 

Como evitar o viés de confirmação? Uma maneira de combater este excesso de confiança em crenças pessoais, é essencial manter a mente aberta, ouvir opiniões diferentes e considerar diferentes fontes fazendo uma pesquisa de evidências que possam questionar opiniões erradas ou crenças limitadoras sobre a prática de desporto, permitindo obter uma perspetiva equilibrada.

2. Efeito de Ancoragem: Como as Primeiras Experiências com o Desporto e a Atividade Física Podem Ser Fatores Determinantes

O efeito de ancoragem é um tipo de viés cognitivo que ocorre quando o indivíduo se baseia na primeira informação que recebe (a “âncora”) e a passa a utilizar nas suas tomadas de decisões futuras: sem essa informação prévia, o seu comportamento poderia ser diferente. Quando abordamos as questões da prática de atividade física, as primeiras experiências com o desporto ou treino podem deixar uma marca duradoura nas atitudes e comportamentos em relação ao futuro.

Por exemplo, se alguém teve uma má experiência quando era jovem, magoando-se, sofrendo alguma lesão ou ser ridicularizado ao fazer ginástica, é provável que essas experiências fiquem marcadas, as “âncoras” que influenciam a forma como o exercício físico é encarada ao longo da vida. Como consequência, essa pessoa pode evitar qualquer tipo de atividade física, considerando-a perigosa e sentindo-se pouco à vontade, com a perceção de que não é “a sua praia”.

Para superar o efeito de ancoragem, é importante proporcionar novas experiências conectadas a uma prática desportiva gratificantes e positiva, especialmente para quem foi marcado por lembranças negativas no passado. Por exemplo, a criação de programas de treino adaptados e acessíveis, seguros e divertidos para pessoas de todas as idades e níveis de aptidão física.

3. Heurística da Disponibilidade: Avaliação do Risco com Base em Experiências Recentes de Lesões ou Quedas

A heurística da disponibilidade é um atalho mental utilizado para avaliar a probabilidade de algo acontecer, baseando-se em experiências recentes ou marcantes que vêm à mente. No contexto da atividade física, pode ser um atalho mental “perigoso” pois pode levar as pessoas a exagerarem os riscos de lesões ou quedas, especialmente se tiverem vivido recentemente um acontecimento negativo relacionado com o exercício.

Por exemplo, um idoso que tenha caído durante uma caminhada pode começar a achar que caminhar é muito perigoso e, por isso, evitar completamente essa atividade. Nesse caso, o reforço positivo de um treinador pode ser fundamental para ajudar a superar esses medos e recuperar a confiança.

Para reduzir os efeitos da heurística da disponibilidade, é importante passar informações claras e factos confiáveis sobre os riscos e os benefícios da atividade física. Além disso, oferecer apoio emocional e orientação pode ser essencial para ajudar a superar o medo de lesões, permitindo que as pessoas tomem decisões mais equilibradas e baseadas em dados.

Por exemplo, aumentar a conscientização mostrando vídeo motivador sobre o novo exercício que o treinador quer apresentar; isso pode ajudar a mudar a forma como a pessoa percebe a atividade e, claro, mudar a heurística da disponibilidade.

Η ανθρώπινη συμπεριφορά, ιδίως όταν κάνουμε σωματική άσκηση, επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από ορισμένα "κόλπα" που χρησιμοποιεί ο εγκέφαλος για να λαμβάνει γρήγορες αποφάσεις, γνωστά ως γνωστικές προκαταλήψεις και ευρετικές μέθοδοι.

• Γνωστικές προκαταλήψεις: Πρόκειται για λάθη ή συντομεύσεις που κάνει το μυαλό μας όταν ερμηνεύει πληροφορίες. Για παράδειγμα, η "προκατάληψη της επιβεβαίωσης" μας οδηγεί στο να αναζητούμε πληροφορίες που υποστηρίζουν αυτό που ήδη πιστεύουμε, αγνοόντας άλλα γεγονότα. Παράδειγμα: "Το να κάνω ντους αμέσως μετά το φαγητό θα διαταράξει την πέψη μου".
• Ευρετικές μέθοδοι σκέψης: Πρόκειται για γρήγορους κανόνες που χρησιμοποιούμε για να απλοποιήσουμε αποφάσεις ή προβλήματα. Αντί να αναλύουμε διεξοδικά τα πάντα, λαμβάνουμε αποφάσεις με βάση προηγούμενες εμπειρίες ή νοητικές συντομεύσεις. Παράδειγμα: "Πάντα πέφτω σε αυτό το σημείο, οπότε δεν θα πηδήξω από πάνω του".

Αυτές οι προκαταλήψεις και οι ευρετικές μέθοδοι επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο λαμβάνουμε αποφάσεις καθημερινά, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που σχετίζονται με τη σωματική δραστηριότητα, όπως το αν θα γυμναστούμε, τι είδους προπόνηση θα επιλέξουμε ή πώς αντιλαμβανόμαστε την πρόοδό μας. Για παράδειγμα, μπορεί να υπερεκτιμήσετε την αποτελεσματικότητα της προπόνησής σας, αν σας φάνηκε δύσκολη, ακόμη και αν δεν κάψατε πολλές θερμίδες. Ή, μπορεί να πιστεύετε ότι μια δραστηριότητα είναι η καλύτερη επιλογή απλώς επειδή είναι δημοφιλής ή μοντέρνα, χωρίς να να έχετε διερευνήσει αν πραγματικά είναι η καλύτερη επιλογή για εσάς.

Είναι αλήθεια ότι αυτές οι νοητικές συντομεύσεις μας επιτρέπουν να λαμβάνουμε αποφάσεις γρήγορα και αποτελεσματικά, αλλά μπορούν επίσης να μας οδηγήσουν σε λάθη στην κρίση και στην υιοθέτηση συμπεριφορών που δεν είναι πάντα οι πιο ωφέλιμες για την υγεία μας. Σε αυτό το υποκεφάλαιο, θα διερευνήσουμε τρεις γνωστικές προκαταλήψεις και ευρετικές μεθόδους που είναι ιδιαίτερα σημαντικές στο πλαίσιο της σωματικής δραστηριότητας: την προκατάληψη της επιβεβαίωσης, το φαινόμενο της αγκύρωσης και την ευρετική της διαθεσιμότητας.

1. Προκατάληψη της επιβεβαίωσης: Τάση αναζήτησης πληροφοριών που υποστηρίζουν προϋπάρχουσες πεποιθήσεις για τη σωματική δραστηριότητα

Η προκατάληψη της επιβεβαίωσης είναι ένα γνωστικό φαινόμενο κατά το οποίο τα άτομα τείνουν να αναζητούν, να ερμηνεύουν και να θυμούνται πληροφορίες με τρόπο που επιβεβαιώνει τις προϋπάρχουσες πεποιθήσεις και προσδοκίες τους. Στο πλαίσιο της σωματικής δραστηριότητας, η προκατάληψη αυτή μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα προσεγγίζουν την άσκηση και την υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών.

Για παράδειγμα, ένα άτομο που πιστεύει ότι η σωματική δραστηριότητα είναι περιττή για τη διατήρηση της καλής υγείας μπορεί να επικεντρωθεί αποκλειστικά σε μελέτες ή μαρτυρίες που υποδηλώνουν ότι η διατροφή από μόνη της είναι επαρκής για τον έλεγχο του βάρους και την πρόληψη ασθενειών. Παρομοίως, κάποιος που πιστεύει ότι η άσκηση είναι επικίνδυνη για άτομα με πρόβλημα στις αρθρώσεις μπορεί να αποφεύγει κάθε πληροφορία που υποδηλώνει το αντίθετο, όπως μελέτες που αναδεικνύουν τα οφέλη της άσκησης χαμηλής έντασης για τη βελτίωση της κινητικότητας και τη μείωση του πόνου.

Αυτή η προκατάληψη μπορεί επίσης να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα αντιλαμβάνονται τις δικές τους σωματικές ικανότητες. Εάν ένας ηλικιωμένος πιστεύει ότι είναι πολύ μεγάλος για να επωφεληθεί από την άσκηση, μπορεί να αγνοήσει ή να ευτελίσει τα στοιχεία που δείχνουν ότι η σωματική δραστηριότητα είναι ωφέλιμη σε όλα τα στάδια της ζωής.

Για να ξεπεραστεί η προκατάληψη της επιβεβαίωσης, είναι σημαντικό να καλλιεργηθεί ο ανοικτός τρόπος σκέψης και να ενθαρρυνθεί η ενεργός αναζήτηση ποικίλων και τεκμηριωμένων πληροφοριών που μπορούν να αμφισβητήσουν λανθασμένες ή περιοριστικές πεποιθήσεις σχετικά με τη σωματική δραστηριότητα.

2. Φαινόμενο της αγκύρωσης: Η επίδραση των πρώτων εμπειριών με τον αθλητισμό και τη σωματική δραστηριότητα

Το φαινόμενο της αγκύρωσης είναι μια γνωστική προκατάληψη κατά την οποία τα άτομα βασίζονται υπερβολικά στην πρώτη πληροφορία που λαμβάνουν ("άγκυρα") όταν λαμβάνουν αποφάσεις στη συνέχεια. Στο πλαίσιο της σωματικής δραστηριότητας, οι αρχικές εμπειρίες με τον αθλητισμό ή την άσκηση μπορεί να έχουν διαρκή αντίκτυπο στη στάση και τη μελλοντική συμπεριφορά που σχετίζονται με τη σωματική δραστηριότητα.

Για παράδειγμα, αν ένα άτομο είχε μια αρνητική εμπειρία με την άσκηση στα νεανικά του χρόνια -όπως ο τραυματισμός του κατά τη διάρκεια ενός μαθήματος φυσικής αγωγής ή η γελοιοποίηση της απόδοσής του-, αυτή η εμπειρία είναι πιθανό να γίνει μια άγκυρα που επηρεάζει την αντίληψή του για την άσκηση σε όλη του/της τη ζωή. Ως αποτέλεσμα, αυτά τα άτομα μπορεί να αποφεύγουν τη σωματική δραστηριότητα, πιστεύοντας ότι είναι επικίνδυνη, άβολη ή απλώς δεν είναι γι' αυτούς.

Για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο της αγκύρωσης, είναι ζωτικής σημασίας να δημιουργηθούν νέες θετικές και ικανοποιητικές εμπειρίες που σχετίζονται με τη σωματική δραστηριότητα, ιδίως για όσους έχουν επηρεαστεί από αρνητικές αγκυρώσεις στο παρελθόν. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει προγράμματα άσκησης ειδικά σχεδιασμένα ώστε να είναι προσβάσιμα, ασφαλή και ευχάριστα για άτομα όλων των ηλικιών και επιπέδων δεξιοτήτων.

3. Ευρετική της διαθεσιμότητας: Αξιολόγηση του κινδύνου με βάση πρόσφατες εμπειρίες τραυματισμών ή πτώσης

Η ευρετική της διαθεσιμότητας είναι μια νοητική συντόμευση που χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση της πιθανότητας να συμβεί ένα γεγονός με βάση το πόσο εύκολα μπορεί κανείς να ανακαλέσει πρόσφατα ή ζωντανά παραδείγματα αυτού του γεγονότος. Στο πλαίσιο της σωματικής δραστηριότητας, αυτός ο ευρετικός τρόπος μπορεί να οδηγήσει τα άτομα να υπερεκτιμήσουν τον κίνδυνο τραυματισμών ή πτώσεων, ιδίως αν έχουν βιώσει πρόσφατα ένα αρνητικό γεγονός που σχετίζεται με την άσκηση.

Για παράδειγμα, ένας ηλικιωμένος που έχει πέσει ενώ περπατάει μπορεί να πιστέψει ότι το περπάτημα είναι μια εξαιρετικά επικίνδυνη δραστηριότητα, με αποτέλεσμα να την αποφεύγει εντελώς. Από αυτή την άποψη, η θετική ενίσχυση που μπορεί να προσφέρει ένας εκπαιδευτής μπορεί επίσης να αποτελέσει κρίσιμο παράγοντα για την υπέρβαση τέτοιων φόβων.

Για να αμβλυνθούν οι επιπτώσεις της ευρετικής διαθεσιμότητας, είναι σημαντικό να παρέχονται σαφείς, τεκμηριωμένες πληροφορίες σχετικά με τους κινδύνους και τα οφέλη της σωματικής δραστηριότητας. Επιπλέον, η προσφορά συναισθηματικής στήριξης και συμβουλευτικής για να ξεπεραστεί ο φόβος των τραυματισμών μπορεί να βοηθήσει τα άτομα να λάβουν πιο ισορροπημένες και τεκμηριωμένες αποφάσεις σχετικά με τη συμμετοχή τους σε σωματικές δραστηριότητες.

Για παράδειγμα, η ευαισθητοποίηση με την προβολή ενός θετικού βίντεο για τη νέα άσκηση που θέλει να εισαγάγει ο εκπαιδευτής ή η εκπαιδεύτρια- αυτό μπορεί να αλλάξει την ευρετική της διαθεσιμότητας.