Enhancing engagement and motivation
3. Strategies for enhancing engagement among individuals over 55 through interactive features of smart wearables
Smart wearables, such as fitness trackers and smartwatches, offer promising tools to engage older adults in regular physical activity. As described in chapter 2, these devices provide real-time feedback, health monitoring, and personalized insights that can promote motivation and support behavior change. In a recent meta-analysis, Liu at al. (2020) reviewed randomized controlled trials published between 2008 and 2018 to assess the impact of wearable activity trackers (WATs), such as Fitbit and other wearable devices, on physical activity, measured primarily through daily step counts and time spent on moderate-to-vigorous physical activity. They concluded that WAT-based interventions can effectively enhance PA among sedentary older adults over the short term, particularly when coupled with behavior change strategies. However, results are mixed when comparing WATs to traditional methods or involving very old participants, indicating a need for further research into long-term adherence and optimization of interventions for different age groups.
In order to understand how wearables may enhance engagement in physical activity interventions we should first understand the motives and the barriers of older adults to engage in physical activity and then see how wearables may be helpful in raising most of the barriers or enhance the facilitators. Table 4 presents a list of barriers and facilitators to physical activity for older adults.
| Barriers | Facilitators |
|---|---|
| Fear of injury | Access to age-friendly environments |
| Chronic health conditions | Health professionals' recommendations |
| Environmental limitations | Group-based activities |
| Lack of motivation or perceived need | Social support from family and friends |
Fear of Injury refers to the concerns of many older adults about falls or other injuries during exercise. It can be faced with access to safe, age-friendly environments, ensuring the availability of facilities that cater specifically to older adults.
Chronic Health Conditions, such as arthritis, heart disease, or mobility limitations may reduce confidence in participating in physical activities. Physicians and health practitioners can motivate older adults by emphasizing the health benefits of physical activity.
Environmental Factors, concern mainly lack of access to safe, age-appropriate facilities or parks that can discourage participation. Activities that incorporate social elements or are conducted in groups can provide a motivational boost.
There are also some factors that the fitness professional should consider. Older adults have diverse backgrounds and capabilities, so physical activity programs should be customized. Programs that offer a variety of activities (e.g., yoga, swimming, dancing) can appeal to different preferences and functional abilities. The immediate benefits of exercise should be spotted as soon as possible. Highlighting the immediate benefits of physical activity, such as improved mood, stress reduction, and social engagement, can be more effective than focusing solely on long-term health benefits. Incorporating social components into physical activity programs, such as exercise classes with a social hour afterward, can help older adults see physical activity as a social experience rather than a chore.
The Role of Smart Wearables in Promoting Physical Activity
Smart wearables can help older adults maintain health and manage chronic conditions by tracking vital signs and providing activity reminders. Features such as step counting, heart rate monitoring, sleep tracking, and fall detection make wearables particularly useful for this demographic. Moreover, these devices foster self-monitoring, enabling users to set personalized goals and receive real-time feedback. While younger populations may find the default settings of wearables suitable, older adults often require adaptations in usability features. Ensuring the devices accommodate physical limitations, such as reduced vision or manual dexterity, is key to increasing engagement. Table 5 presents the main strategies that could be used in order to enhance physical activity engagement through smart wearable features, along with some examples.
| Strategy | Description | Examples |
|---|---|---|
| Personalization and Adaptive Feedback | Tailoring goals and feedback based on individual needs | Setting personalized step targets, adaptive notifications |
| Gamification | Using game-like elements to motivate users | Badges, challenges, leaderboards, and rewards |
| Social Interaction | Incorporating community and peer support features | Group challenges, social sharing of activity achievements |
| Usability Enhancements | Making devices more accessible to older users | Large fonts, voice commands, and easy-to-use interfaces |
| Privacy and Data Security | Addressing concerns about data handling | Providing clear privacy policies, secure data encryption |
Personalization and adaptive feedback have been shown to enhance user engagement by tailoring experiences to individual needs. Wearables can adjust goals and notifications based on the user’s performance and preferences. The study by Peng et al. (2021) highlighted that tailored activity goals, personalized health recommendations, and adaptive feedback significantly improved adherence to physical activity regimens in older adults.
Gamifying physical activity can motivate older adults by introducing elements of fun and competition. Social features like sharing achievements and participating in challenges foster a sense of community. Jang et al. (2018) found that older adults were more likely to increase their activity levels when gamified elements such as badges and leaderboards were incorporated into wearable technology.
Table 6 summarizes key motivational features for wearables. Gamification strategies, such as earning badges or competing with friends, have shown potential in increasing engagement with fitness activities. Nurmi et al. (2020) developed a system integrating gamification with wearable devices to motivate users to increase their step counts. They found that combining goal-setting with digitalized motivational interviewing and small challenges can significantly boost activity levels in individuals aged 55 and older. Moreover, Vargemidis et al. (2020) emphasized that wearables with social sharing features—such as sharing progress with friends or joining activity challenges—can enhance motivation by fostering a sense of community. Older adults who are part of social groups tend to engage more actively, finding external accountability helpful in sustaining their fitness routines.
To ensure wearables are user-friendly for older adults, devices should feature simplified interfaces, larger fonts, and voice commands. Providing training or user manuals can also help. The review by Moore et al. (2021) showed that interventions improving device accessibility, such as larger text or easier navigation, were linked to higher engagement and lower dropout rates among older users.
| Feature | Description | Example |
|---|---|---|
| Badge System | Users earn badges for reaching milestones (e.g., 10,000 steps) | Fitbit offers badges for hitting new step records |
| Daily Reminders | Reminds users to move if inactive for long periods | Garmin devices nudge users with movement reminders |
| Challenges with Friends | Users can challenge friends to step or activity competitions | Apple Watch offers shared activity competitions |
| Progress Sharing | Share accomplishments on social media or within app groups | WHOOP allows sharing performance with a group |
Los dispositivos inteligentes ofrecen herramientas prometedoras para implicar a los adultos mayores en la actividad física regular. Como se describe en el capítulo 2, estos dispositivos proporcionan información en tiempo real, seguimiento de la salud y perspectivas personalizadas que pueden promover la motivación y fomentar cambios de comportamiento. En un análisis reciente, Liu at al. (2020) revisaron los ensayos controlados publicados entre 2008 y 2018 para evaluar el impacto de los rastreadores de actividad ponibles como Fitbit y otros dispositivos en la actividad física. Esto fue medido principalmente a través del recuento de pasos diarios y el tiempo dedicado a la actividad física moderada a intensa. Concluyeron que las intervenciones basadas en rastreadores de actividad física pueden mejorar eficazmente la actividad física entre las personas mayores sedentarias a corto plazo, en particular cuando se combinan con estrategias de cambio de comportamiento. Sin embargo, los resultados son dispares cuando se comparan con métodos tradicionales o con participantes de edad muy avanzada, lo que indica la necesidad de seguir investigando sobre la adherencia a largo plazo y la optimización de las intervenciones para diferentes grupos de edad.
Para entender cómo los dispositivos ponibles pueden mejorar las intervenciones en la actividad física, primero debemos entender los motivos y barreras de los adultos mayores para participar en la actividad física. Después, debemos analizar cómo los dispositivos pueden ser útiles para eliminar la mayoría de las barreras o mejorarlas. La tabla 4 presenta una lista de barreras y soluciones para la actividad física de personas mayores.
| Barrera | Solución |
|---|---|
| Miedo a lesionarse | Acceso a entornos adaptados a personas mayores |
| Enfermedades crónicas | Recomendaciones de profesionales sanitarios |
| Limitaciones del entorno | Actividades en grupo |
| Falta de motivación | Apoyo social de familiares y amigos |
El miedo a las lesiones se refiere a la preocupación de muchas personas mayores por las caídas u otras lesiones durante el ejercicio. Se puede solucionar con el acceso a entornos seguros y adaptados a la edad, para lo que es necesario garantizar la disponibilidad de instalaciones que atiendan específicamente a los adultos mayores.
Las afecciones crónicas, como la artritis, las cardiopatías o las limitaciones de movilidad, pueden reducir la confianza en la participación en actividades físicas. Los médicos y los profesionales de la salud pueden motivar a los adultos mayores haciendo hincapié en los beneficios de la actividad física para la salud.
Los factores del entorno hacen referencia principalmente a la falta de acceso a instalaciones o parques seguros y apropiados para la edad, lo que puede desalentar la participación. Las actividades que incorporan elementos sociales o se realizan en grupo pueden suponer un estímulo para la motivación.
También hay otros factores que el profesional del fitness debe tener en cuenta. Las personas mayores tienen diferentes antecedentes y capacidades, por lo que los programas de actividad física deben ser personalizados. Los programas que ofrecen una variedad de actividades (por ejemplo, yoga, natación, baile) pueden apelar a diferentes preferencias y capacidades funcionales. Los beneficios inmediatos del ejercicio deben darse a conocer lo antes posible. Destacar los beneficios inmediatos de la actividad física, como la mejora del estado de ánimo, la reducción del estrés y el compromiso social, puede ser más eficaz que centrarse únicamente en los beneficios para la salud a largo plazo. Incorporar componentes sociales a los programas de actividad física, como clases de ejercicio con una hora social después, puede ayudar a los adultos mayores a ver la actividad física como una experiencia social y no como una tarea.
El papel de los dispositivos inteligentes en la promoción de la actividad física
Los dispositivos inteligentes pueden ayudar a las personas mayores a mantener la salud y controlar las enfermedades crónicas mediante el seguimiento de las constantes vitales y recordatorios de actividad. Funciones como el recuento de pasos, la monitorización de la frecuencia cardíaca, el seguimiento del sueño y la detección de caídas hacen que estos dispositivos sean especialmente útiles para este grupo demográfico. Además, fomentan el autocontrol, lo que permite a los usuarios fijar objetivos personalizados y recibir información en tiempo real. Mientras que los más jóvenes pueden encontrar adecuados los ajustes por defecto de los dispositivos, los adultos mayores a menudo requieren adaptaciones en las características de uso. Garantizar que los dispositivos se adapten a las limitaciones físicas, como la visión reducida o la destreza manual, es clave para aumentar el compromiso. En la tabla 5 se presentan las principales estrategias que podrían utilizarse para mejorar el compromiso con la actividad física a través de las funciones de los dispositivos inteligentes, además de algunos ejemplos.
| Estrategia | Descripción | Ejemplos |
|---|---|---|
| Personalización y feedback adaptativo | Adaptar los objetivos y la información a las necesidades individuales | Establecimiento de objetivos de pasos personalizados, notificaciones adaptables |
| Gamificación | Utilizar elementos de juego para motivar a los usuarios | Insignias, retos, tablas de clasificación y recompensas |
| Interacción social | Incorporar funciones comunitarias y de apoyo entre compañeros | Retos en grupo, compartir logros de actividad en redes sociales |
| Mejoras de la usabilidad | Hacer los dispositivos más accesibles para los usuarios de más edad | Fuentes grandes, comandos de voz e interfaces fáciles de usar |
| Privacidad y seguridad de los datos | Abordar las preocupaciones sobre el tratamiento de datos | Políticas de privacidad claras y cifrado de datos seguro |
Se ha demostrado que la personalización y el feedback adaptativo mejoran el compromiso del usuario al adaptar las experiencias a las necesidades individuales. Los dispositivos pueden ajustar los objetivos y las notificaciones en función del rendimiento y las preferencias del usuario. El estudio de Peng et al. (2021) destacó que los objetivos de actividad a medida, las recomendaciones de salud personalizadas y la información adaptable mejoraban significativamente el cumplimiento de los regímenes de actividad física en los adultos mayores.
La gamificación de la actividad física puede motivar a los adultos mayores al introducir elementos de diversión. Las características sociales como compartir logros y participar en desafíos fomentan un sentido de comunidad. Jang et al. (2018) descubrieron que las personas mayores tenían más probabilidades de aumentar sus niveles de actividad cuando se incorporaban elementos de gamificación como insignias y tablas de clasificación a la tecnología ponible.
En la tabla 6 se resumen las principales características motivadoras de los dispositivos. Las estrategias de gamificación, como ganar insignias o competir con amigos, han demostrado su potencial para aumentar el compromiso con las actividades físicas. Nurmi et al. (2020) desarrollaron un sistema que integraba la gamificación con dispositivos ponibles para motivar a los usuarios a aumentar el número de pasos que daban. Descubrieron que combinar la fijación de objetivos con entrevistas motivacionales digitalizadas y pequeños retos puede aumentar significativamente los niveles de actividad en personas de 55 años o más. Además, Vargemidis et al. (2020) destacaron que los dispositivos con funciones de intercambio social como compartir el progreso con amigos o unirse a retos de actividad pueden aumentar la motivación al fomentar un sentimiento de comunidad. Las personas mayores que forman parte de grupos sociales tienden a participar más activamente, ya que la responsabilidad externa les ayuda a mantener sus rutinas de ejercicio.
Para que los dispositivos sean fáciles de usar para las personas mayores, deben tener interfaces simplificadas, fuentes más grandes y comandos de voz. También puede ser útil proporcionar formación o manuales de usuario. La revisión de Moore et al. (2021) demostró que las intervenciones que mejoran la accesibilidad de los dispositivos, como un texto más grande o una navegación más sencilla, están relacionadas con un mayor compromiso y menores tasas de abandono entre los usuarios mayores.
| Característica | Descripción | Ejemplo |
|---|---|---|
| Sistema de insignias | Los usuarios pueden ganar insignias por alcanzar logros (como 10,000 pasos) | Fitbit ofrece insignias por batir récords de pasos |
| Recordatorios diarios | Recuerda a los usuarios que deben moverse si permanecen inactivos mucho tiempo | Los dispositivos Garmin animan a los usuarios con recordatorios de movimiento |
| Retos con amigos | Los usuarios pueden retar a sus amigos a competiciones de pasos o de actividad | Apple Watch ofrece competiciones de actividad compartida |
| Progreso compartido | Los usuarios pueden compartir logros en las redes sociales o dentro de los grupos de la aplicación | WHOOP permite compartir el rendimiento con un grupo |
I dispositivi indossabili intelligenti, come i fitness tracker e gli smartwatch, offrono strumenti promettenti per coinvolgere gli anziani in un'attività fisica regolare. Come descritto nel capitolo 2, questi dispositivi forniscono feedback in tempo reale, monitoraggio della salute e approfondimenti personalizzati che possono promuovere la motivazione e sostenere il cambiamento del comportamento. In una recente meta-analisi, Liu al. (2020) hanno esaminato studi randomizzati e controllati pubblicati tra il 2008 e il 2018 per valutare l'impatto degli activity tracker indossabili (WAT), come Fitbit e altri dispositivi indossabili, sull'attività fisica, misurata principalmente attraverso il conteggio dei passi giornalieri e il tempo trascorso in attività fisica moderata-vigorosa. I ricercatori hanno concluso che gli interventi basati sui WAT possono migliorare efficacemente la PA tra gli anziani sedentari nel breve periodo, in particolare se abbinati a strategie di cambiamento del comportamento. Tuttavia, i risultati sono contrastanti quando si confrontano i WAT con i metodi tradizionali o si coinvolgono partecipanti molto anziani, indicando la necessità di ulteriori ricerche sull'aderenza a lungo termine e sull'ottimizzazione degli interventi per i diversi gruppi di età.
Per capire come gli indossabili possano migliorare l'impegno negli interventi di attività fisica, dobbiamo innanzitutto comprendere le motivazioni e le barriere che spingono gli anziani a impegnarsi nell'attività fisica e poi vedere come gli indossabili possano essere utili per eliminare la maggior parte delle barriere o migliorare i facilitatori. La Tabella 4 presenta un elenco di barriere e facilitatori all'attività fisica per gli anziani.
| Barriera | Soluzione |
|---|---|
| Paura di infortuni | Accesso ad ambienti adatti agli anziani |
| Condizioni di salute croniche | Raccomandazioni degli operatori sanitari |
| Limitazioni ambientali | Attività di gruppo |
| Mancanza di motivazione o di necessità percepita | Supporto sociale da parte di familiari e amici |
La paura degli infortuni si riferisce alle preoccupazioni di molti anziani per le cadute o altre lesioni durante l'esercizio fisico. Può essere affrontata con l'accesso ad ambienti sicuri e adatti agli anziani, garantendo la disponibilità di strutture che si rivolgono specificamente agli adulti più anziani.
Le condizioni di salute croniche, come l'artrite, le malattie cardiache o le limitazioni della mobilità, possono ridurre la fiducia nella partecipazione alle attività fisiche. I medici e gli operatori sanitari possono motivare gli anziani sottolineando i benefici dell'attività fisica per la salute.
I fattori ambientali, che riguardano principalmente la mancanza di accesso a strutture o parchi sicuri e adatti all'età, possono scoraggiare la partecipazione. Le attività che incorporano elementi sociali o sono condotte in gruppo possono fornire una spinta motivazionale.
Ci sono anche alcuni fattori che il professionista del fitness dovrebbe considerare. Gli anziani hanno background e capacità diverse, quindi i programmi di attività fisica devono essere personalizzati. I programmi che offrono una varietà di attività (ad esempio, yoga, nuoto, danza) possono soddisfare preferenze e capacità funzionali diverse. I benefici immediati dell'esercizio fisico devono essere evidenziati il prima possibile. Evidenziare i benefici immediati dell'attività fisica, come il miglioramento dell'umore, la riduzione dello stress e il coinvolgimento sociale, può essere più efficace che concentrarsi esclusivamente sui benefici a lungo termine per la salute. Incorporare componenti sociali nei programmi di attività fisica, come ad esempio corsi di ginnastica con un'ora di socializzazione al termine, può aiutare gli anziani a vedere l'attività fisica come un'esperienza sociale piuttosto che come un lavoro.
Il ruolo dei dispositivi indossabili intelligenti nella promozione dell'attività fisica
I dispositivi indossabili intelligenti possono aiutare gli anziani a mantenersi in salute e a gestire le condizioni croniche, monitorando i segni vitali e fornendo promemoria per l'attività fisica. Funzioni come il conteggio dei passi, il monitoraggio della frequenza cardiaca, il monitoraggio del sonno e il rilevamento delle cadute rendono gli indossabili particolarmente utili per questa fascia demografica. Inoltre, questi dispositivi favoriscono l'automonitoraggio, consentendo agli utenti di fissare obiettivi personalizzati e di ricevere feedback in tempo reale. Mentre le popolazioni più giovani possono trovare adatte le impostazioni predefinite degli indossabili, gli adulti più anziani spesso richiedono adattamenti delle caratteristiche di usabilità. Garantire che i dispositivi si adattino alle limitazioni fisiche, come la riduzione della vista o della destrezza manuale, è fondamentale per aumentare il coinvolgimento. La Tabella 5 presenta le principali strategie che potrebbero essere utilizzate per migliorare il coinvolgimento nell'attività fisica attraverso le funzioni degli indossabili intelligenti, insieme ad alcuni esempi.
| Strategia | Descrizione | Esempi |
|---|---|---|
| Personalizzazione e feedback adattivo | Adattare gli obiettivi e i feedback in base alle esigenze individuali | Impostazione di obiettivi di passi personalizzati, notifiche adattive |
| Gamification | Utilizzare elementi simili a giochi per motivare gli utenti | Badge, sfide, classifiche e ricompense |
| Interazione sociale | Incorporare funzioni di comunità e supporto tra pari | Sfide di gruppo, condivisione sociale dei risultati delle attività |
| Miglioramenti dell'usabilità | Rendere i dispositivi più accessibili agli utenti anziani | Caratteri grandi, comandi vocali e interfacce facili da usare |
| Privacy e sicurezza dei dati | Rispondere alle preoccupazioni sul trattamento dei dati | Fornire chiare politiche sulla privacy, crittografia sicura dei dati |
È stato dimostrato che la personalizzazione e il feedback adattivo migliorano il coinvolgimento degli utenti, adattando le esperienze alle esigenze individuali. I dispositivi indossabili possono adattare gli obiettivi e le notifiche in base alle prestazioni e alle preferenze dell'utente. Lo studio di Peng et al. (2021) ha evidenziato che gli obiettivi di attività su misura, le raccomandazioni sanitarie personalizzate e il feedback adattivo hanno migliorato significativamente l'aderenza ai regimi di attività fisica negli adulti più anziani.
Il gioco dell'attività fisica può motivare gli anziani introducendo elementi di divertimento e competizione. Caratteristiche sociali come la condivisione dei risultati e la partecipazione a sfide favoriscono un senso di comunità. Jang et al. (2018) hanno riscontrato che gli anziani avevano maggiori probabilità di aumentare i loro livelli di attività quando elementi di gioco come badge e classifiche erano incorporati nella tecnologia indossabile.
La Tabella 6 riassume le principali caratteristiche motivazionali degli indossabili. Le strategie di gamification, come l'ottenimento di badge o la competizione con gli amici, hanno mostrato un potenziale per aumentare il coinvolgimento nelle attività di fitness. Nurmi et al. (2020) hanno sviluppato un sistema che integra la gamification con i dispositivi indossabili per motivare gli utenti ad aumentare il numero di passi. Hanno scoperto che la combinazione della definizione degli obiettivi con colloqui motivazionali digitalizzati e piccole sfide può aumentare significativamente i livelli di attività in persone di 55 anni e più. Inoltre, Vargemidis et al. (2020) hanno sottolineato che i dispositivi indossabili con funzioni di condivisione sociale, come la condivisione dei progressi con gli amici o la partecipazione a sfide di attività, possono aumentare la motivazione promuovendo un senso di comunità. Gli anziani che fanno parte di gruppi sociali tendono a impegnarsi più attivamente, trovando una responsabilità esterna utile per sostenere la loro routine di fitness.
Per garantire che gli indossabili siano di facile utilizzo per gli anziani, i dispositivi dovrebbero avere interfacce semplificate, caratteri più grandi e comandi vocali. Anche la formazione o i manuali d'uso possono essere utili. La revisione di Moore et al. (2021) ha dimostrato che gli interventi che migliorano l'accessibilità dei dispositivi, come un testo più grande o una navigazione più semplice, sono collegati a un maggiore impegno e a tassi di abbandono più bassi tra gli utenti anziani.
| Caratteristica | Descrizione | Esempio |
|---|---|---|
| Sistema di badge | Gli utenti guadagnano badge per il raggiungimento di traguardi (ad esempio, 10.000 passi) | Fitbit offre badge per chi raggiunge nuovi record di passi |
| Promemoria giornalieri | Ricorda agli utenti di muoversi se rimangono inattivi per lunghi periodi | I dispositivi Garmin stimolano gli utenti con promemoria sul movimento |
| Sfide con gli amici | Gli utenti possono sfidare gli amici in gare di passi o di attività | Apple Watch offre gare di attività condivise |
| Condivisione dei progressi | Gli utenti possono condividere i risultati sui social media o all'interno dei gruppi dell'app | WHOOP permette di condividere le prestazioni con un gruppo |
Az intelligens viselhető eszközök, például a fitneszkövetők és az okosórák ígéretesen ösztönzik az idősödők rendszeres testmozgását. Amint azt a 2. fejezetben leírtuk, ezek az eszközök valós idejű visszajelzést, egészségmegfigyelést és személyre szabott betekintést nyújtanak, ami elősegíti a motivációt és támogatja a viselkedésváltozást. Egy nemrégiben végzett metaanalízisben Liu at al. (2020) áttekintette a 2008 és 2018 között közzétett randomizált, kontrollált vizsgálatokat, hogy felmérje a viselhető aktivitáskövető eszközök (WAT), például a Fitbit és más viselhető eszközök hatását a fizikai aktivitásra. Elsősorban a napi lépésszám és a mérsékelt és erőteljes fizikai aktivitással töltött idő alapján mértek. Arra a következtetésre jutottak, hogy a WAT-alapú beavatkozások rövid távon hatékonyan fokozhatják a mozgásszegény idősödők körében a PA-t, különösen, ha viselkedésváltoztatási stratégiákkal párosulnak. Az eredmények azonban vegyesek, amikor a WAT-okat hagyományos módszerekkel hasonlítják össze, vagy nagyon idős résztvevőket vonnak be. Ez azt jelzi, hogy további kutatásokra van szükség a beavatkozások hosszú távú alkalmazásával és optimalizálásával kapcsolatban a különböző korcsoportok esetében.
Annak megértéséhez, hogy a viselhető eszközök hogyan fokozzák a fizikai aktivitásban való részvételt, először meg kell értenünk az idősödők fizikai aktivitásra irányuló motivációit és akadályait, majd meg kell vizsgálnunk, hogy a viselhető eszközök hogyan segíthetnek az akadályok többségének elhárításában, hogyan könnyítik meg a testmozgást. A 4. táblázat az idősödők fizikai aktivitását akadályozó és elősegítő tényezők listáját mutatja be.
| Akadályok | Elősegítő tényezők |
|---|---|
| Félelem a sérülésektől | Életkor-barát környezet |
| Krónikus betegség | Egészségügyi szakember ajánlása |
| Akadályozó környezet | Csoportos tevékenységek |
| Motiváció hiánya, a mozgáshiány felismerésének hiánya | Támogató család és barátok |
A sérüléstől való félelem arra utal, hogy sok idős felnőtt fél az eleséstől vagy más sérülésektől a testmozgás során. Küzdeni lehet ez ellen életkor-barát környezet kialakításával, biztosítva a kifejezetten az idősödőket kiszolgáló létesítmények elérhetőségét.
A krónikus betegségek, például az ízületi gyulladás, a szívbetegség vagy a mozgáskorlátozottság csökkentheti a fizikai tevékenységekben való részvétel iránti bizalmat. Az orvosok és az egészségügyi szakemberek a fizikai aktivitás egészségügyi előnyeinek hangsúlyozásával motiválhatják az idősödőket.
Olyan környezeti tényezők, mint a biztonságos, életkornak megfelelő létesítményekhez vagy parkokhoz való hozzáférés hiánya, akadályozhatják a részvételt. A társas elemeket tartalmazó, vagy eleve csoportokban végzett tevékenységek motivációs lökést adhatnak.
Vannak olyan tényezők is, amelyeket a fitnesz szakembernek kell figyelembe vennie. Az idősödők eltérő háttérrel és képességekkel rendelkeznek, ezért a fizikai aktivitást személyre kell szabni. A különböző programok (pl. jóga, úszás, tánc) különböző preferenciákat és funkcionális képességeket szólítanak meg. A testmozgás azonnali előnyeit a lehető leghamarabb észre kell venni. A fizikai aktivitás közvetlen előnyeinek - például a jobb hangulat, a stressz csökkentése és a társadalmi szerepvállalás - hangsúlyozása hatékonyabb lehet, mint a kizárólag a hosszú távú egészségügyi előnyökre való összpontosítás. Ha a fizikai aktivitás programjaiba szociális elemeket is beépítünk, például a testmozgást követően társas foglalkozást, az segíthet az idősödőknek abban, hogy a fizikai aktivitást ne házimunkának, hanem szociális élménynek tekintsék.
Az intelligens viselhető eszközök szerepe a fizikai aktivitás ösztönzésében
Az intelligens viselhető eszközök segíthetnek az idősödőknek az egészség megőrzésében és a krónikus állapotok kezelésében az életjelek nyomon követésével és aktivitási emlékeztetőkkel. Az olyan funkciók, mint a lépésszámlálás, a pulzusmérés, az alváskövetés és az esésérzékelés, különösen hasznossá teszik a viselhető eszközöket ebben a korcsoportban. Ezek az eszközök továbbá elősegítik az önellenőrzést, lehetővé téve a felhasználók számára, hogy személyre szabott célokat tűzzenek ki és valós idejű visszajelzést kapjanak. Míg a fiatalabbak számára a viselhető eszközök alapértelmezett beállításai megfelelőek lehetnek, az idősödők gyakran igénylik a funkciók adaptálását. Az elkötelezettség növeléséhez kulcsfontosságú, hogy az eszközök figyelembe vegyék a fizikai korlátozottságot, például a látás vagy a kézügyesség csökkenését. Az 5. táblázat azokat a főbb stratégiákat mutatja be néhány példával, amelyekkel a fizikai aktivitás iránti elkötelezettséget fokozni lehet az intelligens viselhető eszközök révén.
| Stratégia | Leírás | Példák |
|---|---|---|
| Gyakorlat személyre szabása, a visszajelzés adaptálása | A célok és a visszajelzés testreszabása az egyéni igények alapján | Személyre szabott célok és értesítések beállítása |
| Játékosítás | Játékos elemek beépítése a gyakorlatokba a motiváció fokozására | Jelvények, kihívások, ranglisták, jutalmak |
| Társas interakció | A közösség és a kortársak támogatásának kihasználása | Csoportos kihívások, a teljesítmény közzététele a közösségi médiában |
| A használhatóság javítása | Az eszközök könnyebben elérhetővé tétele az idősek számára | Nagy betűméret, hangvezérlés, egyszerű használatú felületek |
| Adatvédelem, adatbiztonság | Adatkezelési előírások figyelembevétele | Egyértelmű adatvédelmi irányelvek, biztonságos adattitkosítás |
A személyre szabás és az adaptív visszajelzés bizonyítottan növeli a felhasználók elkötelezettségét azáltal, hogy a tapasztalatokat az egyéni igényekhez igazítja. A hordozható eszközök a felhasználó teljesítménye és preferenciái alapján módosítani tudják a célokat és az értesítéseket. Peng és munkatársai (2021) tanulmánya kiemelte, hogy a testre szabott célok, a személyre szabott egészségügyi ajánlások és az adaptív visszajelzés jelentősen javította a rendszeres fizikai aktivitást az idősebbek körében.
A fizikai aktivitás játékosítása motiválni képes az idősebbeket a szórakozás és versengés elemeinek bevezetésével. Az olyan közösségi funkciók, mint az eredmények megosztása és a kihívásokban való részvétel, fokozzák a közösségi érzést. Jang és munkatársai (2018) azt találták, hogy az idősödők nagyobb valószínűséggel növelték aktivitási szintjüket, ha a viselhető technológiába olyan játékosított elemeket építettek be számukra, mint a jelvények és a ranglisták.
A 6. táblázat a viselhető eszközök legfontosabb motivációs jellemzőit foglalja össze. Az olyan játékosítási stratégiák, mint például a jelvények megszerzése vagy a barátokkal való versenyzés, növelni tudják a fitnesztevékenységek iránti elkötelezettséget. Nurmi és munkatársai (2020) olyan rendszert fejlesztettek ki, amely a játékosítást integrálta a viselhető eszközökkel, hogy a felhasználókat a lépésszámuk növelésére motiválja. Megállapították, hogy a célmeghatározás kombinálása digitalizált motivációs interjúkkal és kisebb kihívásokkal jelentősen növelheti az 55 éves és idősebb egyének aktivitási szintjét. Vargemidis és munkatársai (2020) hangsúlyozták továbbá, hogy a közösségi megosztási funkciókkal rendelkező viselhető eszközök - például a haladás megosztása a barátokkal vagy a fizikai tevékenységgel kapcsolatos kihívásokhoz való csatlakozás - a közösség érzésének elősegítésével fokozhatják a motivációt. Azok az idősödők, akik közösségi csoportokhoz tartoznak, hajlamosak aktívabban részt venni, és a közösség figyelmét hasznosnak találják fitnesz programjuk fenntartásában.
Annak érdekében, hogy a hordozható eszközök felhasználóbarátok legyenek az idősebbek számára, az eszközöknek egyszerűsített felületekkel, nagyobb betűtípusokkal és hangvezérlés lehetőségével kell rendelkezniük. A képzés vagy a felhasználói kézikönyvek biztosítása szintén segíthet. A Moore és munkatársai (2021) által készített áttekintés kimutatta, hogy az eszközök hozzáférhetősége - például a nagyobb szöveg vagy a könnyebb navigáció - az idősebb felhasználók körében magasabb elkötelezettséggel és alacsonyabb lemorzsolódási aránnyal jártak együtt.
| Jellemző | Leírás | Példa |
|---|---|---|
| Jelvényrendszer | A felhasználó egy-egy fokozat teljesítése (pl. 10 000 lépés megtétele) után jelvényt nyer. | A Fitbit jelvényt ad, ha valaki új lépésrekordot ér el |
| Napi emlékeztetők | Figyelmezteti a felhasználót, hogy mozogjon, ha hosszabb ideig inaktív marad | A Garmin eszközök mozgásemlékeztetőt küldenek a felhasználónak |
| Kihívások baráti körben | A felhasználó kihívhatja a barátait lépésversenyre vagy egyéb mozgásos vetélkedésre | Az Apple Watch lehetővé teszi a közös tevékenységgel kapcsolatos versenyeket |
| A haladás megosztása | Az elért eredmények megosztása a közösségi médiában vagy applikációs csoportban | A WHOOP lehetővé teszi a teljesítmény megosztását a csoportban |
Slimme wearables, zoals fitness trackers en smartwatches, bieden veelbelovende hulpmiddelen om oudere volwassenen regelmatig aan lichaamsbeweging te laten doen. Zoals beschreven in hoofdstuk 2, bieden deze apparaten real-time feedback, gezondheidsmonitoring en gepersonaliseerde inzichten die de motivatie kunnen bevorderen en gedragsverandering kunnen ondersteunen. In een recente meta-analyse beoordeelde Liu al. (2020) gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken die tussen 2008 en 2018 zijn gepubliceerd om de impact van draagbare activity trackers (WAT's), zoals Fitbit en andere draagbare apparaten, op fysieke activiteit te beoordelen, voornamelijk gemeten aan de hand van dagelijkse stappentellingen en tijd besteed aan matige tot krachtige fysieke activiteit. Ze concludeerden dat op WAT gebaseerde interventies PA bij sedentaire oudere volwassenen op korte termijn effectief kunnen verbeteren, vooral in combinatie met strategieën voor gedragsverandering. De resultaten zijn echter gemengd bij het vergelijken van WAT's met traditionele methoden of het betrekken van zeer oude deelnemers, wat aangeeft dat er behoefte is aan verder onderzoek naar therapietrouw op lange termijn en optimalisatie van interventies voor verschillende leeftijdsgroepen.
Om te begrijpen hoe wearables de betrokkenheid bij interventies voor fysieke activiteit kunnen vergroten, moeten we eerst de motieven en de barrières van oudere volwassenen om deel te nemen aan fysieke activiteit begrijpen en vervolgens zien hoe wearables nuttig kunnen zijn bij het wegnemen van de meeste barrières of het versterken van de facilitators. Tabel 4 geeft een lijst van barrières en facilitators voor fysieke activiteit voor oudere volwassenen.
| Belemmeringen | Facilitators |
|---|---|
| Angst voor blessures | Toegang tot leeftijdsvriendelijke omgevingen |
| Chronische gezondheidsproblemen | Aanbevelingen van gezondheidswerkers |
| Beperkingen van het milieu | Activiteiten in groepsverband |
| Gebrek aan motivatie of waargenomen behoefte | Sociale steun van familie en vrienden |
Angst voor letsel verwijst naar de zorgen van veel oudere volwassenen over vallen of ander letsel tijdens het sporten. Het kan worden geconfronteerd met toegang tot veilige, leeftijdsvriendelijke omgevingen, waardoor de beschikbaarheid van faciliteiten wordt gegarandeerd die specifiek gericht zijn op oudere volwassenen.
Chronische gezondheidsproblemen, zoals artritis, hartaandoeningen of mobiliteitsbeperkingen, kunnen het vertrouwen in deelname aan fysieke activiteiten verminderen. Artsen en gezondheidswerkers kunnen oudere volwassenen motiveren door de gezondheidsvoordelen van fysieke activiteit te benadrukken.
Omgevingsfactoren hebben voornamelijk betrekking op een gebrek aan toegang tot veilige, aan de leeftijd aangepaste faciliteiten of parken die deelname kunnen ontmoedigen. Activiteiten die sociale elementen bevatten of in groepen worden uitgevoerd, kunnen een motiverende boost geven.
Er zijn ook enkele factoren waar de fitnessprofessional rekening mee moet houden. Oudere volwassenen hebben verschillende achtergronden en capaciteiten, dus programma's voor fysieke activiteit moeten op maat worden gemaakt. Programma's die een verscheidenheid aan activiteiten bieden (bijv. yoga, zwemmen, dansen) kunnen een beroep doen op verschillende voorkeuren en functionele vaardigheden. De onmiddellijke voordelen van lichaamsbeweging moeten zo snel mogelijk worden opgemerkt. Het benadrukken van de onmiddellijke voordelen van fysieke activiteit, zoals een beter humeur, stressvermindering en sociale betrokkenheid, kan effectiever zijn dan alleen te focussen op gezondheidsvoordelen op de lange termijn. Het opnemen van sociale componenten in programma's voor fysieke activiteit, zoals bewegingslessen met een sociaal uur daarna, kan oudere volwassenen helpen fysieke activiteit te zien als een sociale ervaring in plaats van een karwei.
De rol van slimme wearables bij het bevorderen van fysieke activiteit
Slimme wearables kunnen oudere volwassenen helpen hun gezondheid te behouden en chronische aandoeningen te beheersen door vitale functies bij te houden en activiteit herinneringen te geven. Functies zoals stappentelling, hartslagmeting, slaapregistratie en valdetectie maken wearables bijzonder nuttig voor deze doelgroep. Bovendien bevorderen deze apparaten zelfcontrole, waardoor gebruikers gepersonaliseerde doelen kunnen stellen en realtime feedback kunnen ontvangen. Hoewel jongere bevolkingsgroepen de standaardinstellingen van wearables geschikt kunnen vinden, hebben oudere volwassenen vaak aanpassingen nodig in bruikbaarheidsfuncties. Ervoor zorgen dat de apparaten geschikt zijn voor fysieke beperkingen, zoals verminderd zicht of handmatige behendigheid, is essentieel om de betrokkenheid te vergroten. Tabel 5 geeft een overzicht van de belangrijkste strategieën die kunnen worden gebruikt om de betrokkenheid bij fysieke activiteit te vergroten door middel van slimme draagbare functies, samen met enkele voorbeelden.
| Strategie | Beschrijving | Voorbeelden |
|---|---|---|
| Personalisatie en adaptieve feedback | Doelen en feedback afstemmen op basis van individuele behoeften | Gepersonaliseerde stapdoelen instellen, adaptieve meldingen |
| Gamificatie | Game-achtige elementen gebruiken om gebruikers te motiveren | Badges, uitdagingen, klassementen en beloningen |
| Sociale interactie | Integratie van community- en peer-supportfuncties | Groepsuitdagingen, sociaal delen van activiteit prestaties |
| Verbeteringen in bruikbaarheid | Apparaten toegankelijker maken voor oudere gebruikers | Grote lettertypen, spraakopdrachten en gebruiksvriendelijke interfaces |
| Privacy en gegevensbeveiliging | Zorgen over gegevensverwerking wegnemen | Duidelijke privacy beleidsregels, veilige gegevensversleuteling |
Het is aangetoond dat personalisatie en adaptieve feedback de betrokkenheid van gebruikers vergroten door ervaringen af te stemmen op individuele behoeften. Wearables kunnen doelen en meldingen aanpassen op basis van de prestaties en voorkeuren van de gebruiker. De studie van Peng et al. (2021) benadrukte dat op maat gemaakte activiteitsdoelen, gepersonaliseerde gezondheidsaanbevelingen en adaptieve feedback de naleving van fysieke activiteit regimes bij oudere volwassenen aanzienlijk verbeterden.
Het gamificeren van fysieke activiteit kan oudere volwassenen motiveren door elementen van plezier en competitie te introduceren. Sociale functies zoals het delen van prestaties en deelname aan uitdagingen bevorderen een gemeenschapsgevoel. Jang et al. (2018) ontdekten dat oudere volwassenen meer kans hadden om hun activiteitsniveau te verhogen wanneer gamified elementen zoals badges en leaderboards werden opgenomen in draagbare technologie.
Tabel 6 geeft een overzicht van de belangrijkste motiverende kenmerken voor wearables. Gamification-strategieën, zoals het verdienen van badges of concurreren met vrienden, hebben potentieel getoond om de betrokkenheid bij fitnessactiviteiten te vergroten. Nurmi et al. (2020) ontwikkelden een systeem dat gamification integreert met draagbare apparaten om gebruikers te motiveren hun stappentelling te verhogen. Ze ontdekten dat het combineren van het stellen van doelen met gedigitaliseerde motiverende gespreksvoering en kleine uitdagingen het activiteitsniveau bij personen van 55 jaar en ouder aanzienlijk kan verhogen. Bovendien benadrukten Vargemidis et al. (2020) dat wearables met functies voor sociaal delen, zoals het delen van voortgang met vrienden of deelname aan activiteit uitdagingen, de motivatie kunnen vergroten door een gemeenschapsgevoel te bevorderen. Oudere volwassenen die deel uitmaken van sociale groepen hebben de neiging om actiever deel te nemen en externe verantwoordelijkheid nuttig te vinden bij het volhouden van hun fitnessroutines.
Om ervoor te zorgen dat wearables gebruiksvriendelijk zijn voor oudere volwassenen, moeten apparaten vereenvoudigde interfaces, grotere lettertypen en spraakopdrachten hebben. Het verstrekken van trainingen of gebruikershandleidingen kan ook helpen. De review van Moore et al. (2021) toonde aan dat interventies die de toegankelijkheid van apparaten verbeterden, zoals grotere tekst of eenvoudigere navigatie, verband hielden met een hogere betrokkenheid en lagere uitvalpercentages onder oudere gebruikers.
| Kenmerk | Beschrijving | Voorbeeld |
|---|---|---|
| Badge Systeem | Gebruikers verdienen badges voor het bereiken van mijlpalen (bijv. 10.000 stappen) | Fitbit biedt badges voor het behalen van nieuwe staprecords |
| Dagelijkse herinneringen | Herinnert gebruikers eraan om te bewegen als ze gedurende lange perioden inactief zijn | Garmin-apparaten geven gebruikers een duwtje met bewegingsherinneringen |
| Uitdagingen met vrienden | Gebruikers kunnen vrienden uitdagen voor stap- of activiteitwedstrijden | Apple Watch biedt wedstrijden voor gedeelde activiteiten aan |
| Voortgang delen | Deel prestaties op sociale media of binnen app-groepen | WHOOP maakt het mogelijk om prestaties te delen met een groep |
Os wearables, como rastreadores de fitness e smartwatches, são ferramentas promissoras para incentivar os adultos mais velhos a praticarem atividade física de forma regular. Conforme mencionado no capítulo 2, esses dispositivos oferecem feedback em tempo real, monitorizam a saúde e fornecem insights personalizados que podem ajudar a aumentar a motivação e apoiar a mudança de comportamento. Num estudo recente, Liu et al. (2020) analisaram ensaios clínicos publicados entre 2008 e 2018, avaliando o impacto dos monitores de atividade vestíveis (WATs), como o Fitbit e outros dispositivos, na promoção da atividade física. A análise focou-se principalmente na contagem diária de passos e no tempo despendido em atividades físicas de intensidade moderada a vigorosa. Os investigadores concluíram que as intervenções baseadas em WAT podem efetivamente aumentar os níveis de atividade física a curto prazo em adultos sedentários, especialmente quando associadas a estratégias de mudança de comportamento. No entanto, os resultados mostraram-se mistos quando os WATs foram comparados a métodos tradicionais ou quando os participantes eram mais idosos. Estes achados indicam que ainda é necessária mais investigação para entender a adesão a longo prazo a estes dispositivos e para otimizar as intervenções, garantindo que são eficazes em diferentes grupos etários e necessidades específicas.
Para perceber como os wearables podem ajudar os mais velhos a aderir a programas de exercício, primeiro precisamos de entender o que os motiva e o que os trava quando se fala de atividade física. Muitos adultos 55+ querem sentir-se bem, ser mais independentes e melhorar a saúde, mas há barreiras — como dores, falta de confiança ou até a ideia de que "já não têm idade para isso" — que os afastam da prática de exercício. É aqui que os wearables entram em cena! Estes dispositivos podem ser uma ferramenta prática e motivadora para ajudar a ultrapassar muitos desses obstáculos. Desde monitorizar o progresso até enviar lembretes simpáticos para ir dar a caminhada, os wearables tornam o processo mais divertido e acessível. No fundo, funcionam como um “pequeno personal trainer” de bolso, que ajuda os mais velhos a manterem-se no caminho certo e a encararem o exercício como algo positivo, em vez de uma obrigação.
A Tabela 4 apresenta uma lista com as principais barreiras e facilitadores da atividade física entre os adultos mais velhos, destacando os fatores que podem dificultar ou, pelo contrário, incentivar a prática de exercício de forma regular.
| Barreiras | Facilitadores |
|---|---|
| Receio de lesões | Acessos seguros aos locais |
| Condições de saúde crónicas | Recomendações dos profissionais de saúde |
| Ambientes limitativos | Atividades em grupo |
| Falta de motivação ou perceção da necessidade | Apoio social da família e dos amigos |
O medo de lesões é uma preocupação comum entre muitos adultos mais velhos, especialmente no que diz respeito a quedas ou outros incidentes durante o exercício. Esta barreira pode ser superada através de um acesso a espaços de treino seguros e adaptados à idade, garantindo que as instalações e os equipamentos são pensados para atender às necessidades específicas dos seniores.
Condições de saúde crónicas, como artrite, doenças cardíacas ou limitações de mobilidade, podem fazer com que os adultos mais velhos percam confiança em participar em atividades físicas. No entanto, o papel dos médicos e profissionais de saúde é fundamental para mudar esta perceção. Ao reforçarem os benefícios da atividade física para o bem-estar geral, como melhorar a mobilidade, reduzir a dor ou fortalecer o coração, conseguem motivar os seniores a ultrapassar o receio inicial e a adotar um estilo de vida mais ativo e saudável.
Fatores ambientais, como a falta de acesso a instalações ou parques seguros e adaptados à idade, podem desencorajar os adultos mais velhos a praticar atividade física. Se o ambiente não for adequado ou houver receio de insegurança, a motivação diminui. Por outro lado, atividades em grupo ou que incentivem o convívio social podem ser um grande impulso. Participar em exercícios com amigos ou em grupos organizados torna o momento mais agradável, cria uma sensação de pertença e ajuda os séniores a sentirem-se mais motivados e acompanhados no seu percurso de atividade física.
Há também mais alguns aspetos importantes que os profissionais de desporto devem considerar. Os adultos mais velhos vêm de origens e têm capacidades muito diversas, por isso, os programas de atividade física devem ser personalizados. Oferecer uma variedade de atividades, como ioga, natação ou dança, pode ajudar a atrair pessoas com preferências e capacidades diferentes, garantindo que todos encontram algo de que gostam e que conseguem fazer. Outro ponto importante é destacar os benefícios imediatos do exercício físico desde o início. Melhorar o humor, reduzir o stress ou proporcionar oportunidades de convívio são resultados que os participantes sentem logo nas primeiras sessões. Estes benefícios, por serem mais imediatos, podem ser mais eficazes para motivar os séniores do que falar apenas dos benefícios para a saúde a longo prazo. Além disso, incorporar componentes sociais nos programas pode fazer toda a diferença. Por exemplo, aulas de exercício que terminem com uma hora de convívio ajudam os participantes a ver a atividade física como uma experiência divertida e social, em vez de uma obrigação ou um sacrifício.
O Papel dos Wearables na Promoção da Atividade Física
Os wearables podem ser uma ferramenta muito útil para ajudar os adultos mais velhos a manterem a saúde e a gerirem doenças crónicas, através da monitorização de sinais vitais e do envio de lembretes para se manterem ativos. Funcionalidades como a contagem de passos, a monitorização do ritmo cardíaco, o controlo do sono e a deteção de quedas tornam estes dispositivos particularmente vantajosos para este grupo populacional. Além disso, os wearables incentivam a auto-monitorização, permitindo que os utilizadores definam objetivos personalizados e recebam feedback em tempo real sobre o seu progresso. Enquanto as populações mais jovens podem considerar as configurações padrão dos wearables suficientes, os adultos mais velhos podem necessitar de algumas adaptações para melhorar a usabilidade. É importante que os dispositivos sejam ajustados para atender a limitações físicas comuns nesta faixa etária, como visão reduzida ou menor destreza manual. Garantir que os wearables são fáceis de usar e adaptados às necessidades específicas dos séniores pode aumentar significativamente o envolvimento e a adesão. A Tabela 5 apresenta as principais estratégias que podem ser usadas para aumentar a motivação na atividade física através das funcionalidades dos wearables, juntamente com exemplos práticos de como aplicá-las.
| Estratégia | Descrição | Exemplos |
|---|---|---|
| Personalização e feedback adaptativo | Adapta os objetivos e o feedback às necessidades individuais. | Definir metas de passos personalizados, notificações adaptativas. |
| Gamificação | Utiliza elementos de jogo para motivar os utilizadores. | Crachás, desafios, tabelas de classificação e recompensas. |
| Interação social | Incorpora características de apoio do grupo e colegas. | Desafios de grupo, partilha social dos resultados das atividades. |
| Melhorias de usabilidade | Torna os dispositivos mais acessíveis aos utilizadores 55+. | Letras grandes, comandos de voz e interfaces fáceis de utilizar. |
| Privacidade e segurança dos dados | Responder a preocupações sobre o tratamento de dados. | Fornecer políticas de privacidade claras, encriptação segura de dados. |
A personalização e o feedback adaptativo foram cientificamente comprovados como estratégias eficazes para melhorar o envolvimento dos utilizadores em programas de atividade física. Quando as experiências são ajustadas às necessidades individuais, os praticantes tendem a sentir-se mais motivados e comprometidos. Os wearables desempenham um papel importante neste processo, ajustando os objetivos, lembretes e notificações com base no desempenho e nas preferências de cada utilizador. O estudo de Peng et al. (2021) demonstrou que a utilização de objetivos de atividade adaptados, recomendações de saúde personalizadas e feedback em tempo real melhora significativamente a adesão dos adultos mais velhos a programas de exercício físico. Estes ajustamentos ajudam a criar uma experiência mais relevante e satisfatória, o que facilita a continuidade da prática e promove um estilo de vida mais saudável ao longo do tempo.
A gamificação da atividade física pode ser uma estratégia eficaz para motivar os idosos, introduzindo elementos de diversão e competição que tornam o exercício mais envolvente. Funcionalidades como a partilha de conquistas, desafios em grupo e crachás virtuais ajudam a promover um sentido de comunidade, incentivando os praticantes a manterem-se ativos e a atingirem os seus objetivos. O estudo de Jang et al. (2018) mostrou que os adultos mais velhos eram mais propensos a aumentar os seus níveis de atividade quando elementos gamificados, como tabelas de classificação e recompensas simbólicas, eram incorporados à tecnologia vestível. Estes elementos ajudam a transformar a prática de exercício numa experiência mais positiva e social, estimulando o compromisso e a motivação a longo prazo.
A Tabela 6 apresenta um resumo das principais características motivacionais dos wearables. As estratégias de gamificação, como a obtenção de prémios ou a competição com amigos, mostraram ter um grande potencial para aumentar o envolvimento em atividades físicas.
| Característica | Descrição | Exemplo |
|---|---|---|
| Sistema de crachás | Os utilizadores ganham crachás por atingirem metas (p.e. 10.000 passos). | Fitbit oferece prémios para quem atingir novos recordes de passos. |
| Lembretes diários | Lembra aos utilizadores que devem mexer-se se estiverem inativos durante muito tempo. | Garmin avisa os utilizadores com lembretes para se mexerem. |
| Desafios com amigos | Os utilizadores podem desafiar os amigos para competições de passos diários ou de atividades. | Apple Watch oferece concursos de atividades partilhadas. |
| Partilha de progresso | Partilhar as realizações nas redes sociais ou em grupos de conversa. | WHOOP permite partilhar o desempenho com um grupo. |
Nurmi et al. (2020) desenvolveram um sistema que integra gamificação com dispositivos portáteis para incentivar os utilizadores a aumentar a sua contagem de passos. Descobriram que a combinação entre o estabelecimento de metas, conversas motivacionais online e pequenos desafios pode elevar significativamente os níveis de atividade em adultos 55+. Além disso, Vargemidis et al. (2020) destacaram que dispositivos portáteis com funcionalidades de partilha social — como a partilha de progresso com amigos ou a participação em desafios de grupo — podem aumentar a motivação, promovendo um sentimento de comunidade. Adultos mais velhos que participam em grupos sociais tendem a envolver-se mais ativamente nas suas rotinas de treino, considerando que a responsabilização externa é uma ajuda importante para manter o compromisso com a prática de atividade física.
Para garantir que os wearables são acessíveis e fáceis de usar pelos adultos mais velhos, os dispositivos devem apresentar interfaces simplificadas, tipos de letra maiores e comandos de voz que facilitem a navegação. Além disso, oferecer formação prática ou disponibilizar manuais do utilizador claros pode ser uma ajuda importante para quem não está habituado à tecnologia. A revisão de Moore et al. (2021) mostrou que intervenções que melhoram a acessibilidade dos dispositivos, como aumentar o tamanho do texto ou tornar a navegação mais intuitiva, estavam associadas a maior envolvimento e a menores taxas de desistência entre os utilizadores mais velhos. Quando os wearables são adaptados às suas necessidades, os seniores sentem-se mais confiantes, o que os motiva a continuar a utilizar os dispositivos como uma ferramenta útil na sua rotina de treino.
Οι έξυπνες φορετές συσκευές, όπως οι ιχνηλάτες γυμναστικής και τα έξυπνα ρολόγια, προσφέρουν πολλά υποσχόμενα εργαλεία για την εμπλοκή των ηλικιωμένων σε τακτική σωματική δραστηριότητα. Όπως περιγράφεται στο κεφάλαιο 2, αυτές οι συσκευές παρέχουν ανατροφοδότηση σε πραγματικό χρόνο, παρακολούθηση της υγείας και εξατομικευμένες πληροφορίες που μπορούν να προωθήσουν τα κίνητρα και να υποστηρίξουν την αλλαγή συμπεριφοράς. Σε μια πρόσφατη μετα-ανάλυση, οι Liu at al. (2020) εξέτασε τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές που δημοσιεύθηκαν μεταξύ 2008 και 2018 για να αξιολογήσει τον αντίκτυπο των φορητών ιχνηλατών δραστηριότητας (WAT), όπως το Fitbit και άλλες φορητές συσκευές, στη σωματική δραστηριότητα, μετρούμενη κυρίως μέσω ημερήσιων μετρήσεων βημάτων και χρόνου που αφιερώνεται σε μέτρια έως έντονη σωματική δραστηριότητα. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παρεμβάσεις που βασίζονται στην WAT μπορούν να ενισχύσουν αποτελεσματικά την σωματική δραστηριότητα μεταξύ των ηλικιωμένων που ακολουθούν καθιστική ζωή βραχυπρόθεσμα, ιδιαίτερα όταν συνδυάζονται με στρατηγικές αλλαγής συμπεριφοράς. Ωστόσο, τα αποτελέσματα είναι ανάμεικτα όταν συγκρίνονται οι WATs με παραδοσιακές μεθόδους ή περιλαμβάνουν πολούς ηλικιωμένους συμμετέχοντες, υποδεικνύοντας την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα σχετικά με τη μακροπρόθεσμη συμμόρφωση και βελτιστοποίηση των παρεμβάσεων για διαφορετικές ηλικιακές ομάδες.
Προκειμένου να κατανοήσουμε πώς οι φορετές συσκευές μπορούν να ενισχύσουν τη συμμετοχή σε παρεμβάσεις σωματικής δραστηριότητας, θα πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε τα κίνητρα και τα εμπόδια των ηλικιωμένων να συμμετάσχουν σε σωματικές δραστηριότητες και στη συνέχεια να δούμε πώς οι φορετές συσκευές μπορούν να βοηθήσουν στην άρση των περισσότερων εμποδίων ή στην ενίσχυση των διευκολυντών. Ο πίνακας 4 παρουσιάζει έναν κατάλογο εμποδίων και παραγόντων διευκόλυνσης της σωματικής δραστηριότητας για ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας.
| Φραγμοί | Διαμεσολαβητές |
|---|---|
| Φόβος τραυματισμού | Πρόσβαση σε περιβάλλοντα φιλικά προς τους ηλικιωμένους |
| Χρόνιες παθήσεις υγείας | Συστάσεις επαγγελματιών υγείας |
| Περιβαλλοντικοί περιορισμοί | Ομαδικές δραστηριότητες |
| Έλλειψη κινήτρων ή αντιληπτή ανάγκη | Κοινωνική υποστήριξη από την οικογένεια και τους φίλους |
Ο φόβος τραυματισμού αναφέρεται στις ανησυχίες πολλών ηλικιωμένων σχετικά με πτώσεις ή άλλους τραυματισμούς κατά τη διάρκεια της άσκησης. Αυτό μπορεί να αντιμετωπιστεί με την πρόσβαση σε ασφαλή, φιλικά προς τους ηλικιωμένους περιβάλλοντα, διασφαλίζοντας τη διαθεσιμότητα εγκαταστάσεων που εξυπηρετούν ειδικά τους ηλικιωμένους.
Οι χρόνιες παθήσεις, όπως η αρθρίτιδα, οι καρδιακές παθήσεις ή οι περιορισμοί κινητικότητας μπορεί να μειώσουν την εμπιστοσύνη στη συμμετοχή σε σωματικές δραστηριότητες. Οι γιατροί και οι επαγγελματίες υγείας μπορούν να παρακινήσουν τους ηλικιωμένους δίνοντας έμφαση στα οφέλη για την υγεία που έχει η σωματική δραστηριότητα.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως η έλλειψη πρόσβασης σε ασφαλείς και κατάλληλες για την ηλικία εγκαταστάσεις ή πάρκα, μπορούν να αποτρέψουν τη συμμετοχή. Δραστηριότητες που ενσωματώνουν κοινωνικά στοιχεία ή διεξάγονται σε ομάδες μπορούν να προσφέρουν ένα κίνητρο για συμμετοχή.
Υπάρχουν επίσης ορισμένοι παράγοντες που πρέπει να εξετάσει ο επαγγελματίας γυμναστικής. Οι ηλικιωμένοι έχουν διαφορετικό υπόβαθρο και δυνατότητες, επομένως τα προγράμματα σωματικής δραστηριότητας πρέπει να προσαρμόζονται. Τα προγράμματα που προσφέρουν μια ποικιλία δραστηριοτήτων (π.χ. γιόγκα, κολύμπι, χορός) μπορούν να προσελκύσουν διαφορετικές προτιμήσεις και λειτουργικές ικανότητες. Τα άμεσα οφέλη της άσκησης θα πρέπει να εντοπιστούν το συντομότερο δυνατό. Η επισήμανση των άμεσων οφελών της σωματικής δραστηριότητας, όπως η βελτίωση της διάθεσης, η μείωση του στρες και η κοινωνική δέσμευση, μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική από την εστίαση αποκλειστικά στα μακροπρόθεσμα οφέλη για την υγεία. Η ενσωμάτωση κοινωνικών στοιχείων στα προγράμματα σωματικής δραστηριότητας, όπως τα μαθήματα άσκησης με κοινωνική ώρα μετά, μπορεί να βοηθήσει τους ηλικιωμένους να δουν τη σωματική δραστηριότητα ως κοινωνική εμπειρία και όχι ως αγγαρεία.
Ο ρόλος των έξυπνων φορητών συσκευών στην προώθηση της σωματικής δραστηριότητας
Οι έξυπνες φορητές συκευές μπορούν να βοηθήσουν τους ηλικιωμένους να διατηρήσουν την υγεία τους και να διαχειριστούν χρόνιες παθήσεις παρακολουθώντας ζωτικές ενδείξεις και παρέχοντας υπενθυμίσεις για δραστηριότητες. Χαρακτηριστικά όπως η μέτρηση βημάτων, η παρακολούθηση καρδιακού ρυθμού, η παρακολούθηση ύπνου και η ανίχνευση πτώσης καθιστούν τις φορητές συκευές ιδιαίτερα χρήσιμες για αυτό το δημογραφικό στοιχείο. Επιπλέον, αυτές οι συσκευές προωθούν την αυτοπαρακολούθηση, επιτρέποντας στους χρήστες να θέτουν εξατομικευμένους στόχους και να λαμβάνουν ανατροφοδότηση σε πραγματικό χρόνο. Ενώ οι νεότεροι πληθυσμοί μπορεί να βρουν τις προεπιλεγμένες ρυθμίσεις των φορητών συκευών κατάλληλες, οι ηλικιωμένοι συχνά απαιτούν προσαρμογές στα χαρακτηριστικά χρηστικότητας. Η διασφάλιση ότι οι συσκευές λαμβάνουν υπόψη τους φυσικούς περιορισμούς, όπως η μειωμένη όραση ή η χειρωνακτική επιδεξιότητα, είναι το κλειδί για την αύξηση της εμπλοκής τους. Ο πίνακας 5 παρουσιάζει τις κύριες στρατηγικές, μαζί με ορισμένα παραδείγματα, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την ενίσχυση της συμμετοχής τους σε σωματικές δραστηριότητες μέσω χαρακτηριστικών έξυπνων φορητών συσκευών.
| Στρατηγική | Περιγραφή | Παραδείγματα |
|---|---|---|
| Εξατομίκευση και προσαρμοστική ανατροφοδότηση | Προσαρμογή στόχων και ανατροφοδότησης με βάση τις ατομικές ανάγκες | Ορισμός εξατομικευμένων στόχων βημάτων, προσαρμοστικών ειδοποιήσεων |
| Παιχνιδοποίηση | Χρήση στοιχείων που μοιάζουν με παιχνίδια για την παροχή κινήτρων στους χρήστες | Σήματα, προκλήσεις, βαθμολογικοί πίνακες και ανταμοιβές |
| Κοινωνική αλληλεπίδραση | Ενσωμάτωση λειτουργιών υποστήριξης κοινότητας και ομότιμων | Ομαδικές προκλήσεις, κοινωνική ανταλλαγή επιτευγμάτων δραστηριότητας |
| Βελτιώσεις χρηστικότητας | Κάνοντας τις συσκευές πιο προσβάσιμες στους ηλικιωμένους χρήστες | Μεγάλες γραμματοσειρές, φωνητικές εντολές και εύχρηστες διεπαφές |
| Απόρρητο και ασφάλεια δεδομένων | Αντιμετώπιση ανησυχιών σχετικά με τον χειρισμό δεδομένων | Παροχή σαφών πολιτικών απορρήτου, ασφαλής κρυπτογράφηση δεδομένων |
Η εξατομίκευση και η προσαρμοστική ανατροφοδότηση έχουν αποδειχθεί ότι ενισχύουν την αφοσίωση των χρηστών προσαρμόζοντας τις εμπειρίες τους στις ατομικές τους ανάγκες. Οι φορητές συσκευές μπορούν να προσαρμόσουν στόχους και ειδοποιήσεις με βάση την απόδοση και τις προτιμήσεις του χρήστη. Η μελέτη των Peng et al. (2021) τόνισε ότι οι προσαρμοσμένοι στόχοι δραστηριότητας, οι εξατομικευμένες συστάσεις υγείας και η προσαρμοστική ανατροφοδότηση βελτίωσαν σημαντικά την προσήλωση στα προγράμματα σωματικής δραστηριότητας στους ηλικιωμένους.
Η παιχνιδοποίηση της σωματικής δραστηριότητας μπορεί να παρακινήσει τους ηλικιωμένους εισάγοντας στοιχεία διασκέδασης και ανταγωνισμού. Τα κοινωνικά χαρακτηριστικά, όπως η κοινή χρήση επιτευγμάτων και η συμμετοχή σε προκλήσεις, ενισχύουν την αίσθηση της κοινότητας. Οι Jang et al. (2018) διαπίστωσαν ότι οι ηλικιωμένοι ήταν πιο πιθανό να αυξήσουν τα επίπεδα δραστηριότητάς τους όταν παιχνιδοποιημένα στοιχεία όπως σήματα επιβράβευσης και πίνακες κατάταξης, στην τεχνολογία φορετών συσκευών.
Ο πίνακας 6 συνοψίζει τα βασικά χαρακτηριστικά κινήτρων για τις φορετές συσκευές. Οι στρατηγικές παιχνιδοποίησης, όπως η απόκτηση σημάτων επιβράβευσης ή ο ανταγωνισμός με φίλους, έχουν δείξει δυνατότητες στην αύξηση της αφοσίωσης σε δραστηριότητες γυμναστικής. Οι Nurmi et al. (2020) ανέπτυξαν ένα σύστημα που ενσωματώνει την παιχνιδοποίηση με φορητές συσκευές για να παρακινήσει τους χρήστες να αυξήσουν τον αριθμό των βημάτων τους. Διαπίστωσαν ότι ο συνδυασμός του καθορισμού στόχων με ψηφιοποιημένες συνεντεύξεις κινήτρων και μικρές προκλήσεις μπορεί να ενισχύσει σημαντικά τα επίπεδα δραστηριότητας σε άτομα ηλικίας 55 ετών και άνω. Επιπλέον, οι Vargemidis et al. (2020) τόνισαν ότι οι φορητές συσκευές με χαρακτηριστικά κοινωνικής κοινής χρήσης - όπως η κοινή χρήση προόδου με φίλους ή η συμμετοχή σε προκλήσεις δραστηριότητας - μπορούν να ενισχύσουν τα κίνητρα προωθώντας την αίσθηση της κοινότητας. Οι ηλικιωμένοι που ανήκουν σε κοινωνικές ομάδες τείνουν να συμμετέχουν πιο ενεργά, βρίσκοντας την εξωτερική ευθύνη χρήσιμη για τη διατήρηση των ρουτινών γυμναστικής τους.
Για να διασφαλιστεί ότι οι φορητές συσκευές είναι φιλικές προς το χρήστη για ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας, οι συσκευές θα πρέπει να διαθέτουν απλοποιημένες διεπαφές, μεγαλύτερες γραμματοσειρές και φωνητικές εντολές. Η παροχή εκπαίδευσης ή εγχειριδίων χρήσης μπορεί επίσης να βοηθήσει. Η ανασκόπηση από τους Moore et al. (2021) έδειξε ότι οι παρεμβάσεις που βελτιώνουν την προσβασιμότητα των συσκευών, όπως μεγαλύτερο κείμενο ή ευκολότερη πλοήγηση, συνδέθηκαν με υψηλότερη αφοσίωση και χαμηλότερα ποσοστά εγκατάλειψης μεταξύ των ηλικιωμένων χρηστών.
| Χαρακτηριστικό | Περιγραφή | Παράδειγμα |
|---|---|---|
| Σύστημα σημάτων | Οι χρήστες κερδίζουν σήματα για την επίτευξη ορόσημων (π.χ. 10.000 βήματα) | Το Fitbit προσφέρει σήματα για την επίτευξη νέων ρεκόρ βημάτων |
| Καθημερινές υπενθυμίσεις | Υπενθυμίζει στους χρήστες να μετακινούνται εάν είναι ανενεργοί για μεγάλα χρονικά διαστήματα | Οι συσκευές Garmin ωθούν τους χρήστες με υπενθυμίσεις κίνησης |
| Προκλήσεις με φίλους | Οι χρήστες μπορούν να προκαλέσουν φίλους σε διαγωνισμούς βημάτων ή δραστηριοτήτων | Το Apple Watch προσφέρει διαγωνισμούς κοινόχρηστων δραστηριοτήτων |
| Κοινή χρήση προόδου | Μοιραστείτε επιτεύγματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή σε ομάδες εφαρμογών | Το WHOOP επιτρέπει την κοινή χρήση απόδοσης με μια ομάδα |